Γράφει ο Γραμμένος Γραμμένος, εκπαιδευτικός

Ο Τάκης Γεράρδης ανήκει σε κείνο το είδος των συγγραφέων που θα τους έλεγα συγγραφείς της πράξης. Στη ζωή του βούτηξε μέσα σε πολλά, πέρασε και γνώρισε φυλές ανθρώπων κάθε είδους, από τον Μίκη Θεοδωράκη μέχρι αναβάτες του ιπποδρόμου, από τον Χαρίλαο Φλωράκη μέχρι σκληρούς τοκογλύφους. Από πολύ νωρίς ασχολήθηκε με την γραφή. Το πρώτο του έργο που γνώρισα, ήταν  η ποιητική συλλογή «ηφαιστειογενή πετρώματα» που εκδόθηκε τη δεκαετία του ‘80. Προσωπικά και σε αντίθεση με την μετέπειτα «αποκήρυξή» της  από τον Τάκη Γεράρδη, εμένα μου άρεσε πολύ. Όπως πολύ μου άρεσαν και τα διηγήματά του, που εκδόθηκαν αργότερα με τον τίτλο ΚΟΥΡΕΛΟΥ. Τον θεωρώ σχεδόν μάστορα της μικρής βιωματικής φόρμας. Θα τον έλεγα σκέτο μάστορα, αν δεν είχε προηγηθεί ο Μπόρχες και ο Αχιλλέας Κυριακίδης. 

Τα τελευταία χρόνια ο Τάκης Γεράρδης ασχολείται με το μυθιστόρημα.

Σε όλο του το έργο βέβαια, από τα ποιήματα, τα διηγήματα, το περιοδικό που εξέδιδε, το βιβλίο για τον Ιππόδρομο, μέχρι το τελευταίο του βιβλίο τον ΤΥΠΟΓΡΑΦΟ από τις εκδόσεις ΓΡΑΦΗ, υπάρχουν κάποια βασικά μοτίβα που τα συναντάμε να επανέρχονται και τα οποία μας βοηθούν να κατανοούμε το συνολικό έργο του.

ΜΟΤΙΒΟ ΠΡΩΤΟ

Ο τζόγος είναι παρών σε όλα τα βιβλία του Τάκη. Οι άνθρωποι παίζουν ζάρια, παίζουν στον ιππόδρομο και συνήθως έχουν κολλήσει και κάποιο φεγγάρι στο καζίνο. Ο συγγραφέας δεν στέκεται ηθικοπλαστικά απέναντι στο γεγονός αυτό, απλά  το αποδέχεται σαν ένα κάποιο φυσικό φαινόμενο, χωρίς σε καμιά περίπτωση να του προσθέτει κανενός είδους γοητεία, σε αντίθεση με πολλούς ιδίως κινηματογραφικούς μύθους. Ίσα ίσα το περιγράφει σαν μια μαύρη τρύπα που ρουφάει τις ζωές των ανθρώπων, που τους στερεί ακόμα και την σεξουαλικότητα.

ΜΟΤΙΒΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η μεταφυσική είναι μόνιμη καλεσμένη στα βιβλία του.Και με την τρέχουσα χυδαία εκδοχή της: καφετζούδες, χειρομαντεία κλπ και με την πιο σκοτεινή της όψη: μασόνοι, τελετές  σατανιστικές και άλλες αποκρυφιστικές συνάξεις μα και δοξασίες. Αλλά και με την πιο σοφιστικέ  της εκδοχή, αυτή που αναρωτάτε για το τι και το πως και το γατί κινείται έτσι ο κόσμος. Η μεταφυσική καταφέρνει να συμβιώνει άνετα και χωρίς να ξενίζει, με τον συνήθη σκληρό ορθολογισμό και πραγματισμό που διαχέεται σε όλα τα βιβλία του Τάκη, άλλωστε όλοι μας είμαστε πολύ εξοικειωμένοι με την συνήθη αντιφατικότητα των ανθρώπων. Ανορθολογισμός και ορθολογισμός συνυπάρχουν πάντα και όταν συνυπάρχουν αρμονικά μπορούν να μας εξασφαλίζουν μια όμορφη ισορροπία.

ΜΟΤΙΒΟ ΤΡΙΤΟ

Οι ήρωες του Τάκη Γεράρδη δεν ανήκουν στους μεγαλοσχήμονες της κοινωνίας. Ακόμα και όταν υπάρχουν τέτοιοι, είναι στην καλύτερη περίπτωση ουδέτεροι, συνήθως όμως είναι ανοιχτά ή καλυμμένα αρνητικοί. Οι ήρωές του θα έλεγα πως ανήκουν στο περιθώριο της main stream κοινωνίας, είτε το πολύ-πολύ να βρίσκονται κάπου σε μια ακρούλα. Δεν είναι αυτοί που θα είναι πρώτη μούρη στα lifestyle περιοδικά και δεν είναι αυτοί που θα φιλοξενήσουν τα πρωινάδικα.

ΜΟΤΙΒΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Οι ήρωες είναι αυτοί που προέρχονται από τα χαμηλά στρώματα, συνήθως προέρχονται από την εσωτερική μετανάστευση και από αριστερή οικογενειακή παράδοση. Στα βιβλία του είναι πανταχού παρόν το Καματερό, οι Άγιοι Ανάργυροι και γενικά τα δυτικά προάστια, καθώς και το Αγρίνιο, ενώ υποαναφέρεται η Καλλιθέα, παρόλο που σε αυτήν ο Τάκης έχει ζήσει πάνω από 40 χρόνια. Για να επαλθευθεί για άλλη μια φορά η ρήση πως πραγματική μας πατρίδα είναι ο τόπος των παιδικών μας χρόνων.

Οι θετικοί του ήρωες είναι άνθρωποι της σκληρής δουλειάς.

Δεν υπάρχουν συνήθως ήρωες που κέρδισαν ένα λαχείο , βρήκαν μια κληρονομιά ή παντρεύτηκαν μια πλούσια γυναίκα. Είναι αυτοί που όταν πετυχαίνουν είναι γιατί δουλεύουν ασταμάτητα και είναι και έξυπνοι, με την έννοια που δίνει η πιάτσα σ΄αυτό. Και όταν λέμε σκληρή δουλειά, δεν εννοούμε μέσα σε ένα εργαστήριο ή μια βιβλιοθήκη, αλλά άνθρωποι που η δουλειά τους γίνεται με το κορμί τους, με τα χέρια, το μυαλό και τα πόδια τους. Δεν είναι σίγουρα διανοούμενοι, δεν τους απασχολούν τα μεγάλα μυστήρια της ύπαρξης, είναι όμως θυμόσοφοι, έχουν μια συμπυκνωμένη πρακτική σοφία που τους επιτρέπει να πορεύονται επαρκώς και εν πολλοίς επιτυχώς.

ΜΟΤΙΒΟ ΠΕΜΠΤΟ

Το θάρρος ακόμα και με τη μορφή του θράσους το συναντάμε συχνά στους ήρωες των βιβλίων του. Οι ήρωες του Τάκη δεν ορρωδούν, δεν φοβούνται να τσαλαβουτήσουν σε σκληρά και ανθυγιεινά περιβάλλοντα, δεν τρομάζουν να αναλάβουν ρίσκα, δεν υποχωρούν μην τυχόν λερώσουν και λίγο τα χέρια τους. Η επιτυχία τους είναι αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς, σωστών γνωριμιών και σχέσεων αλλά και ρίσκου πολλές φορές παράτολμου. Οι  φοβισμένοι  δεν έχουν υπάρξει ποτέ νικητές μέσα στα βιβλία του Τάκη.           

ΜΟΤΙΒΟ ΕΚΤΟ

Οι ήρωες του Τάκη έχουν την οικογένεια στην πρώτη θέση του μυαλού τους.

Τα πάντα καθαγιάζονται για να είναι η οικογένεια καλά, μακριά από τα κακά στόματα του κόσμου, να μην της λείπει τίποτα. Όταν  η  οικογένεια δεν περπατά όπως πρέπει, αυτό είναι λόγος άφατης  απελπισίας και δυστυχίας. Και όταν κάποιο μέλος της οικογένειας υποφέρει, είτε από κακούς εχθρούς, είτε από αρρώστια, είτε από τη μαύρη του τη μοίρα, είτε από το στραβό το ριζικό του και το στραβό κεφάλι του, συνήθως ο πάτερ φαμίλιας αναλαμβάνει δράση. Αυτό άλλωστε είναι το μέγιστο καθήκον του, να προστατέψει την οικογένειά του. Και όταν κάποια πράγματα δεν μπορεί να τα καταφέρει και δεν μπορεί να τα αλλάξει, τα αποδέχεται στωικά, δέχεται με υπομονή την αιμορραγία της ψυχής του, χωρίς όμως να παραιτείται από όλα τα υπόλοιπα και όλες τις υπόλοιπες υποχρεώσεις του.                                       Οι γυναίκες των ηρώων του Τάκη συνήθως είναι ξύπνιες και ενεργές στην ζωή της οικογένειας μα πάντα στη σκιά των αρσενικών, άλλοτε πραγματικά και άλλοτε φαινομενικά.

ΜΟΤΙΒΟ ΕΒΔΟΜΟ

Στο έργο του Τάκη οι ήρωες έχουν πολύ δυνατές και στέρεες φιλίες, κατά κανόνα μακροχρόνιες.

Αλλά και στις τρέχουσες εφήμερες ή και στις πιό πρόσφατες σχέσεις τους, ο σεβασμός των ανθρώπων που βρίσκονται συνδεδεμένοι με αυτούς είναι σχεδόν ιερή υποχρέωση. Αυτό που κάπως καταχρηστικά θα λέγαμε μπέσα των λαϊκών ανθρώπων είναι ο γενικός τους κανόνας στην αλληλεπίδρασή τους  με τους άλλους.

ΜΟΤΙΒΟ ΟΓΔΟΟ

Συνήθως οι ήρωες του Τάκη δεν έχουν βγάλει πανεπιστήμια. Ωστόσο σε όλο του το έργο διακρίνεται ένας σαφής σεβασμός σε αυτό που λέμε μόρφωση. Ένας σεβασμός παρόμοιος με των γονιών μας, που δεν ανέχονταν τους λιμοκοντόρους υπηρέτες των αφεντικών, αλλά που έσκυβαν το κεφάλι από σεβασμό μπροστά στον μορφωμένο άνθρωπο, που είχε σαν μέγιστη καταξίωση στη ζωή  όχι τόσο τα λεφτά, όσο αυτά τα λεφτά για την ασφάλεια, να μπορούν να στηρίξουν παιδιά μορφωμένα, επιστήμονες.

Συνοψίζοντας, στο έργο του Τάκη Γεράρδη βρίσκεται βροντερός ο απόηχος των παλαιών ανθρώπων, των φτωχών μεταναστών του Αθήνας είναι αποτυπωμένος ο κώδικας αξιών τους στην καλύτερή του εκδοχή, ιδωμένος μέσα από τα φίλτρα του Τάκη. Ενός ανθρώπου που σε ένα σοβαρό βαθμό κατάφερε να παντρέψει μέσα στη ζωή και το έργο του, όψεις της χειρωνακτικής  και πνευματικής δουλειάς και φυσιογνωμίας των ανθρώπων. Γενικά  οι ήρωές του δεν πορεύονται στη ζωή τυχαία. Ολα τα παραπάνω μοτίβα βρίσκονται στο τελευταίο βιβλίο του Τάκη  Ο ΤΥΠΟΓΡΑΦΟΣ.

…Ο νεαρός Χριστόφορος δουλεύει αχθοφόρος στη Λαχαναγορά του Ρέντη. Διαβάζει τη βιογραφία του Γουτεμβέργιου, γοητεύεται και ονειρεύεται να μπει στον κόσμο των τυπογράφων. 

Ο Αχιλλέας είναι Νονός της νύχτας. Θα συναντηθούν εξαιτίας ενός τυχαίου περιστατικού και μια βαθειά και ειλικρινής φιλία θα γεννηθεί. 

Βιοπάλη αλλά και παραχαράξεις παλαιών βιβλίων, απαγωγές, λαθρεμπόριο τσιγάρων, έρωτες και απιστίες, μα πάνω από όλα αληθινές φιλίες με μπέσα, θα στιγματίσουν τους ήρωες του βιβλίου.

Χορευτές μπαλέτου, ονειροπόλοι αχθοφόροι, μπράβοι, μισότρελοι πληρωμένοι εκτελεστές, άντρες στρέιτ και αμφί, μασόνοι, τζαζίστες, μεγαλογιατροί, κυρίες σπιτιών και πόρνες πολυτελείας, φαρμακευτικές εταιρείες με μαφιόζικη δράση, αποτελούν έναν θίασο με πρωταγωνιστές και κομπάρσους στις γεμάτες ρεαλισμό σελίδες του μυθιστορήματος…. 

Μπορεί η ζωή των ηρώων του Τάκη Γεράρδη να τους ταρακουνάει, να τους ζορίζει, να τους πηγαίνει πέρα-δώθε, ωστόσο αυτοί κινούνται με πυξίδα τον δικό τους κώδικα, κινούνται πάνω σε ράγες χαραγμένες από άλλους πολύ παλιότερους, δεν ψάχνονται για το σωστό και το λάθος, πράγμα που τους επιτρέπει το σύνολο του ψυχικού τους δυναμικού να κατευθύνεται στο δρόμο που έχουν χαράξει με απόλυτη στοχοπροσήλωση, που εν πολλοίς είναι ήδη χαραγμένος από αιώνες και για αιώνες.

Κατά τη γνώμη μου πέρα από όλα τα άλλα  υπάρχει και κάτι άλλο άξιο θαυμασμού στον Τάκη. Καταφέρνει σε κάθε καινούριο του βιβλίο να είναι διαρκώς καλύτερος, πράγμα που σημαίνει πως ακόμα είναι ικανός να μαθαίνει και να βελτιώνεται, πράγμα όχι και τόσο εύκολο, ούτε τόσο συνηθισμένο.

Ο ΤΥΠΟΓΡΑΦΟΣ έχει σαφώς μια πιό σφιχτή δομή από κάθε παλιότερό του, είναι βιβλίο με άριστη αρχιτεκτονική, η γλώσσα του βοηθάει να  ρέει αβίαστα  η σχετικά πολυπρόσωπη πλοκή και γενικά το βιβλίο διαβάζεται μονορούφι, το ενδιαφέρον του αναγνώστη συνεχώς ανανεώνεται, σχεδόν σελίδα την σελίδα. Ανάμεσα δε στις γραμμές   της ιστορίας, βρίσκει τρόπο ο συγγραφέας  να τρυπώνει πάμπολλες παρατηρήσεις, ας τις πούμε στοχαστικού τύπου, χωρίς να σμπαραλιάζει την ιστορία και χωρίς να αναγκάζει τον αναγνώστη να δυσανασχετεί από άκαιρους και άνευ λόγου περισπασμούς από την απολαυστική πορεία της πλοκής.