Γράφει ο Πέτρος Χατζησωτηρίου, φαρμακοποιός – κριτικός λογοτεχνίας
Οι μεγάλοι συγγραφείς ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους ομότεχνούς τους από την ικανότητά τους να διαχειρίζονται ευρεία γκάμα θεμάτων και φυσικά από τον τρόπο που το κάνουν αυτό. Στο βιβλίο αυτό ο Παδούρα αφήνει νομίζω άφωνο και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη.
Ο καμβάς του έργου είναι μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά ένας πίνακας του Ρέμπραντ.
Είναι μια προσωπογραφία του Ιησού που πάρα πολύ έξυπνα κι εύστοχα επέλεξαν οι εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ για εξώφυλλο και μάλιστα όχι ολόκληρο τον πίνακα παρά μία λεπτομέρειά του. Απ’ τη λεπτομέρεια αυτή, συγκεκριμένα το βλέμμα του εικονιζόμενου προσώπου, ξεκινάει ένα κουβάρι ιστοριών που δεν θα μπορούσε να συλλάβει οποιοδήποτε ευφάνταστο μυαλό. Η μια άκρη του κουβαριού έχει να κάνει με τρείς γενιές Εβραίων και τις ζωές τους στη Γερμανία του Ολοκαυτώματος, στο Άμστερνταμ της ελευθερίας και στην Κούβα της απόδρασης. Η άλλη άκρη έχει να κάνει με τη ζωή του Ρέμπραντ, του διάσημου Ολλανδού ζωγράφου. Υπάρχουν όμως κι άλλες πολλές άκρες που δένονται μεταξύ τους. Για να διευκολύνει τον έκθαμβο αναγνώστη του ο Παδούρα χώρισε το βιβλίο του σε τέσσερα μικρότερα, καθένα με το δικό του ξεχωριστό τίτλο. Όλα όμως λειτουργούν αρμονικά και πραγματικά δεν περισσεύει καμία σελίδα. Παρά τον τεράστιο όγκο του βιβλίου, το ενδιαφέρον του αναγνώστη συνεχώς αναζωπυρώνεται με νέες ιστορίες κι ερωτήματα. Παρ’ ότι δεν πρόκειται για αμιγώς αστυνομικό βιβλίο και παρ’ ότι το θέμα του είναι πολύ λεπτό και δύσκολο εν τούτοις η τέχνη του Παδούρα καταφέρνει να έχει τον αναγνώστη σε εγρήγορση κι αγωνία ως το τέλος. Ακόμη κι ένας μυστηριώδης κι ανεξήγητος φόνος δε θα λείπει από το παζλ.
Το θέμα για το οποίο ήθελε να μιλήσει ο Παδούρα δεν είναι η αιρετικότητα όπως υπαινίσσεται ο τίτλος αλλά η ελευθερία της βούλησης του ατόμου και πως αυτή μπορεί να φαλκιδευτεί από προκαταλήψεις καθώς και την εκάστοτε εξουσία. Οι ήρωες του Παδούρα υποφέρουν. Κι υποφέρει ο καθένας τους γιατί επέλεξε να είναι αιρετικός ως προς κάτι που αποδέχεται η μάζα γύρω του. Άλλος είναι αιρετικός ως προς τη θρησκεία, άλλος ως προς την τέχνη του στη ζωγραφική, άλλος με την κοινωνική του απόκλιση, άλλος προς τις μεθόδους που ακολουθεί στη δουλειά του. Το εγχείρημα από την πλευρά του συγγραφέα ήταν μεγαλεπήβολο και σίγουρα καθόλου εύκολο. Το έφερε όμως εις πέρας με καταπληκτικό τρόπο.
Πάντα στα έργα του Παδούρα βρίσκουμε την άποψή του για κάποιο θέμα που αφορά την πατρίδα του, την Κούβα.
Παρ’ ότι έχει και την Ισπανική υπηκοότητα και θα μπορούσε να ζει οπουδήποτε αλλού, έχει δηλώσει ότι επιλέγει να μένει στην Κούβα αλλά να γράφει για τη «δική του Κούβα». Έτσι, στο βιβλίο αυτό δεν φοβάται να στηλιτεύσει την εκτεταμένη διαφθορά που επικρατεί σε όλα τα γρανάζια της κρατικής μηχανής καθώς και να παρατηρήσει με κριτικό μάτι τις κοινωνικές διεργασίες που έχει πυροδοτήσει η τρέχουσα πολιτική κατάσταση.
Η γραφή είναι ζωντανή, έχει καλό ρυθμό, η εξέλιξη της ιστορίας ρέει αβίαστα, και η ήδη τεράστια έκταση του μυθιστορήματος δεν επιτρέπει πλατειασμούς και ανούσιες περιγραφές. Αν στις κρίσεις βιβλίων ο όρος «αναπτύσσει επαρκώς τους ήρωές του» έχει γίνει κλισέ τότε εδώ με ολόκληρο βιβλίο αφιερωμένο σε καθένα από τους τρεις κυριότερους ήρωές του, ο Παδούρα οδηγεί τον όρο σε μυθικά όρια. Η τεκμηρίωση είναι εντυπωσιακή τόσο για τα θέματα των διαφόρων θρησκειών που θίγονται στο έργο όσο και στα τεχνικά θέματα της ζωγραφικής. Ο Παδούρα κυριολεκτικά παραδίδει μαθήματα συγκερασμού του ιστορικού ρεαλισμού με τη μυθοπλασία.
Τελικά, τα λόγια αποδεικνύονται φτωχά για να περιγράψει κανείς ένα βιβλίο που ψηλαφά τα όρια της ελευθερίας του ατόμου και πώς αυτή η έννοια διαμορφώθηκε σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους,
πως η διαφορετικότητα μπορεί να γίνει κινητήριος μοχλός ιστορικών και κοινωνικών αλλαγών και πώς όλα αυτά μπορούν να βρεθούν πάνω από έναν κοινό παρονομαστή, αυτόν της μυθοπλασίας. Οι «Αιρετικοί» του Παδούρα θα βάλουν τον αναγνώστη να αναστοχαστεί πάνω σε θέματα που σίγουρα δεν έτυχαν τόσο μεγάλης προσοχής έως εκείνη τη στιγμή και σίγουρα θα μείνουν στο μυαλό του για πολύ καιρό. Αλλά πρόκειται μόνο για αυτό ;
5/5
