Γράφει η Ευαγγελία Καϊράκη, ιστορικός τέχνης
1998. Στη μνήμη μου έχει χαραχτεί η τελευταία πράξη από τη Μήδεια Ι του Παπαιωάννου, όταν η ηρωίδα έσπασε με δύναμη τα δύο γύψινα ομοιώματα και κάτω πέσανε σαν βροχή τα κόκκινα ροδοπέταλα…
431 π. Χ . Η βασιλοπούλα από την Κολχίδα, κόρη μιας χθόνιας θεότητας και ενός υπερποντιου βασιλιά. Ερωτεύτηκε τον Ιάσονα σφοδρά και για χάρη του σκότωσε τον αδελφό της και απαρνήθηκε την πατρίδα της, ακολουθώντας τον ανύπαντρη στην Κόρινθο. Και όταν εκείνος την πρόδωσε για τη νεότερη της Γλαύκη, εκείνη τον εκδικήθηκε, δηλητηριάζοντας πρώτα την ερωμένη του και σκοτώνοντας με τα ίδια της τα χέρια τα δύο της παιδιά, τους καρπούς του παράφορου της έρωτα για τον Έλληνα ήρωα.
Τραγική ηρωίδα η Μήδεια ή στυγνή εγκληματίας;
Δεν μπορώ να καταλάβω τις ηθικοπλαστικές προθέσεις του Ευριπίδη, κανείς δεν μπορεί με ασφάλεια να το πράξει, με δεδομένο ότι σκόπιμα η προσωπικότητά της εγείρει σοφιστική ρητορική, που είναι συμβατή με το πλαίσιο της εποχής που γράφτηκε.
Στο κείμενο φαίνεται μια γυναίκα, που θυσίασε την αδελφική αγάπη και την εστία της, παραβίασε τα χρηστά ήθη, αυτομόλησε, ανοσιούργησε, ατιμάστηκε και όλα αυτά για χάρη του έρωτα. Και αυτό το άνομο της ένωσής της με τον Ιάσονα παρουσίασε ως δικαιολογία για την ειδεχθή της πράξη, την οποία η ίδια προτάσσει ως κάθαρση.
Ψυχογράφος, όμως, ο Ευριπίδης, όπως λένε οι φιλόλογοι, πιστεύω είδε πέρα από αυτό. Κατέγραψε μια υστερικη- ναρκισσιστική προσωπικότητα, εγωκεντρική και φιλαρεσκη, σαγηνευτική, αντιφατική, εύγλωττη, τόσο όσο να μας παρουσιάσει το έγκλημα ως ένα έγκλημα τιμής, που εμπίπτει σε κώδικα ηθικής, απαράβατο και απαραβίαστο, ενώ στην ουσία του άπτεται σε ποταπά και μόνο ένστικτα, στο θολωμένο της μυαλό, που λέει και ο Άκης Πάνου, με τα παιδιά της σπερματικά προϊόντα του Ιάσονα, χωρίς λόγο περαιτέρω ύπαρξης, εφόσον διερράγη αυτή η σχέση.
Η πράξη της είναι βορβορώδης, ενάντια στο αξιακο σύστημα του κοινού ανθρώπινου νου και του ελληνικού πολιτισμού, αντίστοιχα, και διόλου τυχαία ο Ευριπίδης κόρη της θεάς του σκότους, της Εκάτης, υπερ-ανθρωπινη και βάρβαρη την παρουσιάζει. Για αυτό, κανένα άλλο αρχαίο ελληνικό κείμενο δεν τολμά να παρουσιάσει την ίδια να σκοτώνει τα παιδιά της.
Την απάντηση στο αρχικό μου ερώτημα θεωρώ ότι δίνει ο ίδιος ο ποιητής με την αποθέωσή της στο τέλος.
Η Μήδεια δεν αφήνεται να κριθεί εγκόσμια, από το λαϊκό δικαστήριο του κοίλου. Επαφίεται στην κρίση του σύμπαντος, στην ανθρώπινη κοινωνία θέση δεν έχει. Είναι αυτό που μου είχε απαντήσει ο Κοεμτζής, όταν τον είχα συναντήσει να πουλάει βιβλία στο Μοναστηρακι, πριν χρόνια “Εγώ κοριτσάκι μου διέπραξα έγκλημα. Δεν βρίσκομαι εδω, αλλά εκεί¨. Και έδειξε προς τα πάνω..
