Γράφει η Πόπη Αγγελή (Poppy Angeli)

Ο Nassim Nicholas Taleb, στο βιβλίο του “Αντι-ευθραυστότητα –Πράγματα που κερδίζουν από την αναταραχή”, αναφέρει ότι μερικά πράγματα ευδοκιμούν και αναπτύσσονται όταν εκτίθενται σε αστάθεια, τυχαιότητα, διαταραχή και στρεσογόνους παράγοντες, και τα ονομάζει αντι-εύθραυστα.

Ειδικότερα, υποστηρίζει ότι στον κόσμο μας υπάρχουν τρεις κατηγορίες πραγμάτων:

τα εύθραυστα, που βλάπτονται από την αταξία,  τα στιβαρά, που δεν επηρεάζονται, και τα αντι-εύθραυστα, τα οποία ωφελούνται από αυτή.

Στη λέξη “πράγματα” αποδίδεται γενικότερη σημασία, καθώς αυτή μπορεί να περιλαμβάνει τα πάντα: αντικείμενα, καταστάσεις, τάσεις ζωής, ακόμα και άτομα.

Έτσι, εύθραυστος είναι κάποιος που όταν εκτίθεται σε διαταραχές, καταστρέφεται, στιβαρός είναι αυτός που στέκεται όρθιος, χωρίς να λυγίζει, αλλά και χωρίς να αλλάζει, ενώ αντι-εύθραυστος είναι εκείνος που όταν εκτίθεται σε στρεσογόνες καταστάσεις γίνεται πιο δυνατός και ευέλικτος, έτσι ώστε να μπορεί να προσαρμόζεται καλύτερα σε οποιαδήποτε πρόκληση πιθανόν αντιμετωπίσει στο μέλλον. 

Η συγκεκριμένη θεωρία  έχει αναλυθεί, μεταξύ άλλων, και σε άρθρα  βελτίωσης της ποιότητας ζωής μας, που προτρέπουν να ενσωματώσουμε την έννοια της  αντι-ευθραυστότητας στην κοσμοθεωρία μας, υπό την έννοια του ότι δεν πρέπει να απογοητευόμαστε από τα εμπόδια και τις αποτυχίες, καθώς η εμπειρία που αποκτάμε από την αντιμετώπισή τους, μας κάνει περισσότερο ανθεκτικούς και άρα περισσότερο υποψιασμένους για να δράσουμε με τον κατάλληλο τρόπο στις όποιες αναταράξεις προκύψουν στο μέλλον. 

Επί της ουσίας, μας παραπέμπουν στη φράση του Nietzsche «ό,τι δε με σκοτώνει, με κάνει πιο δυνατό», που  αργότερα περιγράφτηκε από τους ψυχολόγους ως «μετατραυματική ανάπτυξη».

Δεν είναι όμως ακριβώς αυτό, καθώς η όλη φιλοσοφία της αντι-ευθραυστότητας εκτείνεται πέρα από την αντιμετώπιση των κρίσεων που η ίδια η τυχαιότητα μας επιβάλλει και εστιάζει στο να τις εισάγουμε λίγο- λίγο στην καθημερινότητά μας από μόνοι μας, κάνοντας τες ουσιαστικά μέρος της. 

Μάλιστα, η συγκεκριμένη  περί αντι-ευθραυστότητας αντίληψη προσεγγίστηκε  με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από το Netflix που την υλοποίησε  στην πράξη με τη χρήση μιας χαοτικής μαϊμούς  (chaos monkey).

Η χαοτική μαϊμού είναι ένα έξυπνο κομμάτι λογισμικού, που το ίδιο το Netflix εγκατέστησε  στα κέντρα δεδομένων του, προκειμένου να σαμποτάρει σκοπίμως τα συστήματά του, προκαλώντας χάος.

Έτσι, η καθημερινή αντιμετώπιση των τυχαίως αναπαραγόμενων σφαλμάτων-που ύπουλα προκαλεί η χαοτική μαϊμού-από τους μηχανικούς της εταιρείας, υποστηρίζει τη δημιουργία ενός αναβαθμισμένου και διαρκώς εξελισσόμενου λογισμικού, ικανού να αποφύγει ένα απρόβλεπτο πρόβλημα που θα μπορούσε να αποβεί μοιραίο στη λειτουργία του συστήματος συνολικά και κατ’ επέκταση της συγκεκριμένης επιχείρησης.

Υπό αυτό το πρίσμα, η χαοτική μαϊμού του Netflix θα μπορούσε να αποτελέσει μια σκέψη-πρόταση για την αυτόβουλη έκθεσή μας σε αναταράξεις, έτσι ώστε να προετοιμαστούμε για να αντιμετωπίσουμε επιτυχώς το “μελλοντικό” ανεπάντεχο. Ό,τι δηλαδή, δεν θα είχαμε προβλέψει ποτέ ότι θα συμβεί.

Η συγκεκριμένη επιλογή μας βοηθάει, όπως  λέει και ο Taleb, να μη γίνουμε γαλοπούλες. Και εξηγούμαι: Ας υποθέσουμε ότι είμαστε γαλοπούλες.  Κάθε μέρα μας ταΐζουν φιλικοί άνθρωποι.  Σύμφωνα λοιπόν, με τα ημερήσια στατιστικά δεδομένα, είμαστε πεπεισμένοι, ως γαλοπούλες πάντα, ότι ο γενικός κανόνας που διέπει τη ζωή μας είναι αυτός, ότι δηλαδή, μας ταΐζουν καθημερινά κάποιοι φιλόξενοι άνθρωποι. Ώσπου,  κάποια στιγμή θα συμβεί κάτι ανεπάντεχο, κάτι που δε συνάδει με τα δεδομένα που είχαμε μέχρι εκείνη τη στιγμή. Οι ίδιοι άνθρωποι που μας τάιζαν κάθε μέρα καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας,  μας σφάζουν. Η μη αναμενόμενη αυτή εξέλιξη, που υπερβαίνει όσα μέχρι πρότινος  θεωρούσαμε δεδομένα, αποδεικνύει ότι η απόκτηση συνεχώς αναθεωρημένων απόψεων κατά τη διάρκεια της ζωής μας μπορεί να αποβεί πιο χρήσιμη για να εξασφαλίσουμε την επιβίωσή μας.

Αυτές, λοιπόν, οι αναθεωρημένες απόψεις μπορούν να αποκτηθούν όταν δημιουργούμε χώρο για πιθανή αποτυχία, χωρίς φυσικά να την αφήσουμε να αποβεί καταστροφική. Όταν  ανοιγόμαστε σε καινούριες εμπειρίες λαμβάνοντας πάντα και τα ανάλογα ρίσκα, που δεν θα μας διαλύσουν αν κάτι πάει στραβά, αλλά θα μας βοηθήσουν στο να καλλιεργήσουμε ατομική εσωτερική δύναμη και να αναπτυχθούμε. Για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος που εξαρτάται οικονομικά μόνο από το μισθό του είναι εύθραυστος, γιατί αν κλείσει η εταιρεία που εργάζεται θα βρεθεί άνεργος. Ο ίδιος όμως εργαζόμενος, όταν παράλληλα αναζητά συμπληρωματικές εργασιακές δυνατότητες ή καλλιεργεί δεξιότητες σε άλλο γνωστικό αντικείμενο ή ακόμα σχεδιάζει και υλοποιεί μια δίκη του επιχειρηματική ιδέα, καθίσταται  λιγότερο ευάλωτος, καθώς έτσι διευρύνει  το επαγγελματικό του πεδίο προς άλλες κατευθύνσεις και πρόσθετες πηγές εισοδήματος.

Το να αρκεστούμε στην υφιστάμενη κατάσταση ή να φοβηθούμε να πειραματιστούμε σε κάτι διαφορετικό και να καθίσουμε στα αβγά μας μπορεί να είναι ασφαλές όταν όλα λειτουργούν τέλεια, αλλά τίποτα δεν λειτουργεί τέλεια. 

Και ακριβώς επειδή τίποτα δε λειτουργεί τέλεια, η εισαγωγή της αντι-ευθραυστότητας, ως αντίληψη, στο σύστημά μας  θα μας βοηθήσει να μη γίνουμε γαλοπούλες ή τουλάχιστον να γίνουμε  υποψιασμένες γαλοπούλες, όπως ο Τζέικ κι ο Ρέτζι στην ταινία κινουμένων σχεδίων  “Οι γαλοπούλες το’ σκασαν”,  που δεν έκατσαν στα αβγά τους, αποδεχόμενοι τη μοίρα τους, αλλά ανέλαβαν το ρίσκο να εκτεθούν σε χαοτικές καταστάσεις για να μην καταλήξουν ψημένες και με γέμιση πάνω σε μια πιατέλα.

Επιπλέον, επειδή όλοι οι άνθρωποι τείνουν να λειτουργούν με την πρόσθεση, κρίνω απαραίτητο να διευκρινιστεί ότι το πρώτο βήμα προς την αντι-ευθραυστότητα δεν συνιστά απαραίτητα εγκατάσταση χαοτικών μαϊμούδων στο λειτουργικό μας, αλλά αφαίρεση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει στωικά να υπομένουμε καταστάσεις και ανθρώπους- μαϊμούδες που μας προκαλούν χάος, με βασική αιτιολογία ότι η ανοχή μας απέναντι τους θα μας κάνει πιο δυνατούς, αλλά να βρούμε το σθένος να απεγκαταστήσουμε από τη ζωή μας οτιδήποτε δεν μας εξυπηρετεί, ακόμα και αν κάτι τέτοιο νιώθουμε ότι ψυχικά θα μας διαταράξει.

Συνοψίζοντας, είτε με εγκατάσταση, είτε με απεγκατάσταση χαοτικών μαϊμουδο-λογισμικών, οι γαλοπούλες, για να “εξαιρεθούν” από το εορταστικό τραπέζι, πρέπει να γίνουν αντι-εύθραυστες, κάνοντας κλικ στην κατάλληλη κάθε φορά επιλογή, που θα τους επιτρέψει να διαφύγουν πριν αντικρίσουν το μαχαίρι να έρχεται απειλητικά κατά πάνω τους. 

Για όσους πάντως ενδιαφέρονται να κινηθούν προς την κατεύθυνση της αντι-ευθραυστότητας,  υπάρχει αρκετά ενδιαφέρον υλικό με συμβουλές και προτάσεις που εύκολα μπορούν να αναζητηθούν στο διαδίκτυο. 

Παρεμπιπτόντως, κατά τον Taleb πάντα, στους πιο αντι-εύθραυστους πολιτικούς συγκαταλέγεται ο Boris Johnson, γιατί καίτοι έχει βρεθεί αντιμέτωπος με μια σειρά σεισμικών σκανδάλων στη ζωή του, εντούτοις αυτά καθόλου δεν τον μείωσαν, αλλά αντιθέτως ενίσχυσαν τη φήμη του, με τον ίδιο, “συμπλέοντας” μαζί τους, ειλικρινώς  να παραδέχεται: «Αυτός είμαι».