Στον μοναδικό αρχαιολογικό χώρο της Δήλου, θα λάβει χώρα η εικαστική – ηχητική εγκατάσταση και περφόρμανς «Θαλασσογραφία σε κήπο», στις 14 και 15 Ιουλίου 2023, με ελεύθερη είσοδο. Η επιμελήτρια της έκθεσης Ακτίνα Σταθάκη μιλά στον Κωνσταντίνο Μανίκα, με αφορμή αυτή την εκδήλωση.

Πώς προέκυψε η ιδέα για τη “Θαλασσογραφία σε Κήπο” στη Δήλο

Κατα την περίοδο 2022-2023, ο καλλιτεχνικός προγραμματισμός στον πολιτιστικό χώρο 1927 art space στην Κυψέλη, του οποίου ειμαι υπεύθυνη, ηταν επικεντρωμένος στο θέμα της περιβαλλοντικής καταστροφής, των δικαιωμάτων της φύσης και του δικαιώματος στο δημόσιο χώρο. Ετσι οταν ενημερωθήκαμε οτι η φετεινή θεματική του προγράμματος Ολη η Ελλάδα Ενας Πολιτισμός, ήταν το περιβάλλον και η κλιματική αλλαγή, για εμάς ήταν σαν φυσική συνέχεια να συνεχίσουμε τον προγραμματισμό μας πάνω σε αυτούς τους προβληματισμούς. Ετσι αποφάσισα να φέρω μαζι δύο καλλιτέχνες με τους οποίους ξεχωριστά είχα δουλέψει μαζί στο παρελθόν και οι οποιοί δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους, αλλα που πιστέυω οτι στη δουλειά τους μοιράζονται κοινές ευαισθησίες και με ενδιαφέρει ο τρόπος που θα συνδιαλλαγούν. Η δουλειά του Ahmed Saleh εμπνέεται απο την Αλεξάνδρεια και την άνοδο της στάθμης της θάλαασσας, ενώ τα γλυπτά της Κατερίνας Καρατζαφέρη δημιουργούν έναν κήπο εμπνευσμένο απο την Ιαπωνική τεχνική Komomaki αλλα και την ελληνική υφαντούργία. Εξ ου και ο τίτλος Θαλασσογραφία σε Κήπο.

Ποια δομή καλούνται να “υπηρετήσουν” η Ελληνίδα εικαστικός, Κατερίνα Καρατζαφέρη, κι ο Αιγύπτιος συνθέτης και μουσικός, ο Ahmed Saleh σε αυτή την εκγατάσταση και πώς έγινε η επιλογή των συγκεκριμένων καλλιτεχνών;

Οι καλλιτέχνες κλήθηκαν να δουλέψουν πάνω σε θεματικές και μοτίβα που ήδη τους απασχολούσαν και ήδη είχαν κάνει μια προεργασία σε αυτά, και να εμβαθύνουν ή να αναπτύξουν αυτήν την προεργασία περεταίρω. Εχοντας συνεργαστεί και με τους δύο, τρέφω μεγάλη εκτίμηση τόσο στο ίδιο το έργο τους όσο και στην έρευνα που κάνουν γύρω απο αυτό αλλα και στην ευαισθησιά και το προσωπικό τους ήθος. Με ενδιέφερε επομένως να γνωριστούν και να θέσουμε τα έργα τους και τους προβληματισμούς τους σε διάλογο, έναν διάλογο που οι ίδιοι δεν είχαν φανταστεί πριν απο αυτή τη συνεργασία. Επιπλέον για μένα ηταν πολύ σημαντική η συνεργασία μεταξύ μιας Ελληνίδας και ενός Αιγύπτιου καλλιτέχνη, πρόκειται για σύμπραξη που δεν την βλέπουμε συχνά παρότι οι χώρες μας είναι τόσο κοντά. Στη δουλειά μου ως επιμελήτρια και παραγωγός εδώ και πάνω απο 10 χρόνια, η δημιουργία ευκαιριών για συνέργειες ανάμεσα σε καλλιτέχνες της Μεσογείου είναι προτεραιότητα και έπαιξε ρόλο στην επιλογή των δύο καλλιτεχνών. 

Ποια στοχιεία της διαφορετικής πολιτιστικής παράδοσης τους, θα δούμε να “διαπλέκονται” δημιουργικά;

Θεωρώ οτι και στους δύο καλλιτέχνες, το μεν έργο τους είναι πολύ σύγχρονο, οι δε πολιτισμικές τους καταβολές είναι πολύ ισχυρές και  διατρέχουν τη δουλειά τους, είναι παρούσες χωρίς να είναι προφανείς. Στο έργο διαπλέκονται ακουστικές μνήμες απο την Αλεξάνδρεια, μοτίβα της ελληνικής υφαντουργίας αλλα και η ιαπωνική παράδοση μέσα απο την τεχνική Κomomaki, μια τεχνική προστασίας της φύσης. Δεν είναι τυχαίο οτι πρόκειται για τρείς πολιτισμούς που εκτείνονται σε τεράστιο βάθος χρόνου. Το πώς αυτοι οι τρείς πολιτισμοί θα συνομιλήσουν με τον χώρο της Δήλου και το εξίσου βαθύ αποτύπωμα που φέρει στο χρόνο, στη φύση και στην ιστορία, είναι για εμάς κάτι που περιμένουμε να μας αποκαλυφθεί όταν θα βρεθούμε εκεί. 

Ποιο είναι το πολιτιστικό και κοινωνικό μήνυμα της εκδήλωσης;

Ασφαλώς μας ενδιαφέρει να μιλήσουμε για αυτό που μας απασχολεί όλους, τον τεράστιο περιβαλλοντικό κίνδυνο. Η Θαλασσογραφία σε Κήπο φέρει ταυτόχρονα την προσωπική αγωνία όλων μας —θα το ονόμαζα, στην περίπτωσή μου τουλάχιστον, οικολογικό άγχος — αλλα αντιπαραθέτει και ένα αφήγημα, μέσα απο το έργο της Κατερίνας,  που έχει να κάνει με την προστασία, με τη δυνατότητα να οραματιστούμε, όσο είναι καιρός, μια άλλη σχέση με τη φύση. Θεωρώ επίσης οτι χάρη στην παρουσία και το έργο του Ahmed Saleh, μεταφέρουμε ήχους και αισθήσεις της Αλεξάνδρειας στο νησί της Δήλου κάτι που για εμάς τους Ελληνες έχει μια ιδιαίτερη πολτισμική βαρύτητα, υπάρχει η αίσθηση μιας συγγένειας και μιας οικειότητας που θεωρώ οτι ο χώρος της Δήλου θα αναδείξει περεταίρω. Τέλος για μένα θα είναι πολύ σημαντικό αυτή η συνεργασία να αναδείξει τις τεράστιες δυνατότητες που υπάρχουν για ανταλλαγές και συνέργειες μεταξύ νέων Μεσογειακών καλλιτεχνών. 

Υπήρξε στήριξη από κρατικούς και τοπικούς φορείς σε αυτή την προσπάθεια;

Η εκδήλωση πραγματοποιείται χάρη στην επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού και του προγράμματος Ολη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός στο οποίο και εντάσσεται. Εχουμε επιπλέον τη μεγάλη χαρά να μας στηρίζει το Mykonos Arts Festival και να λαμβάνουμε τη χορηγία της Κοινοπραξίας Επιβατηγών Πλοίων Μυκόνου-Δήλου. Εκ μέρους των φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού έχουμε τη χαρά να συνεργαζόμαστε με εξαιρετικούς συνεργάτες, την Κα Κατερίνα Κούρτη εκ μέρους της Λυρικής Σκηνής και τον Κο Θέμη Βάκουλη απο την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, η βοήθεια των οποίων έχει υπάρξει πολύτιμη καθ’όλη την προετοιμασία. 

Πώς κρίνετε σύγχρονα εικαστικά δρώμενα στην Ελλάδα και τι θα προτείνατε ώστε να βελτιωθεί περαιτέρω η κατάσταση;

Δεν είμαι απολύτως κατάλληλη να μιλήσω για αυτό καθότι η ειδικότητά μου ειναι κυρίως οι παραστατικές τέχνες. Θεωρώ όμως οτι γίνονται πολύ ενδιαφέροντα πράγματα στο χώρο των εικαστικών τα οποία λαμβάνουν χώρα και εκτός Αθήνας κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Επίσης φαίνεται να υπάρχει έντονη κινητικότητα και ανταλλαγές με το εξωτερικό κάτι στο οποίο νομίζω οτι ο χώρος των παραστατικών τεχνών ακόμα υστερεί συγκριτικά. Σε κάθε περίπτωση θεωρώ οτι τόσο στα εικαστικά όσο κααι στις παραστατικές τέχνες, η πιο ουσιαστική δουλειά, αυτή που καλλιεργεί καλλιτέχνες, έργα και κοινό, γίνεται απο ανεξάρτητους καλλιτέχνες και σε μικρούς ανεξάρτητους χώρους που τις περισσότερες φορές δημιρουγούν στην αφάνεια και με ελάχιστα μέσα. Η στήριξη αυτού του ανεξάρτητου χώρου που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του σύγχρονου πολιτισμού στη χώρα μας θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα της πολιτιστικής μας πολιτικής.