Γράφει ο Πάνος Χατζηγεωργιάδης *

Η ζωή μας επιβάλλει τον θάνατο, τον μισεμό. Όμως υπάρχουν σαφώς περιπτώσεις όπου αυτή η απώλεια, αυτό το αθέλητο κατέβασμα απο το σανίδι της ζωής ανθρώπων που ίσως δεν γνωρίσαμε μα εκτιμήσαμε την πορεία τους έστω και απο μακριά , πηγαίνει τούτο το αίσθημα της απώλειας πέρα απο την απώλεια την σαρκική. Την δυνατότητα να ξαναμιλήσουμε, να ξανασυζητήσουμε, να δούμε και να ακούσουμε κάποιον. 

Βρίσκει αυτός που μένει πίσω, σε ορισμένες ελάχιστες περιπτώσεις εντός του την ανάγκη  του να εκφράσει το δυσαναπλήρωτο αυτής της απώλειας. Σαφώς και ο καθείς εξ ημών έχει πάντα την αποστολή του σε αυτή την ζωή, μα όπως και να έχει ο χαμός ενός ανθρώπου που μίλησε στην ψυχή μας διαμέσου της τέχνης, αποτυπώνεται βαθιά μέσα μας με τον πιο σκληρό και απότομο τρόπο. Σαν μιά βαθιά χαρακιά στην ψυχή.

Ο εκλιπών Γιάννης Μόρτζος, είναι για τον υποφαινόμενο μία τέτοια ακριβώς περίπτωση. Και λόγω του οτι πλέον δεν είναι δυνατόν μία αμφίδρομη επικοινωνία, αποφασίζω να συντάξω το παρόν ελαχιστότατο ίσως σε αξία, κείμενο ως έναν ύστατο αποχαιρετισμό προς κάποιον που θεωρώ πως αξίζει πραγματικά τον κόπο, κάποιον που η απώλεια του έγινε αισθητή σε πάρα πολλές ψυχές τόσο του χώρου που υπηρέτησε πιστά για κοντά έξι δεκαετίες όσο και για ανθρώπους  εκτός του κύκλου της τέχνης και του θεάτρου που είναι άλλως τε και οι περισσότεροι. 

Στο παρόν δεν προτίθεμαι να αναφερθώ στην εργογραφία του ανθρώπου αυτού, δεν θα ήτο και δυνατόν κάτι τέτοιο διότι πως να χωρέσουν σε λίγες ελάχιστες γραμμές έξι δεκαετίες υπηρεσίας στην πολυποίκιλη παραστατική τέχνη του θεάτρου που τόσο μας συγκινεί και μας διαμορφώνει, αλλά το πιότερο και το πλέον τίμιο θα ήταν το να αναφερθεί κάποιος στην σκιά του δέντρου ενός τέτοιου ανθρώπου, στο ψυχικό αποτύπωμα που αφήνει η παρουσία του στην ψυχή του καθενός μας, αν και κανείς δεν μου το εζήτησε, αν και κανείς δεν με προέτρεψε, μόνον και μόνον διότι πιστεύω πως ορισμένες ψυχές δεν είναι δυνατόν να φεύγουν δίχως ένα πνευματικό κατευόδιο προς την αιωνιότητα, προς την κοινή μας μοίρα αυτην της οριστικής απώλειας αργά ή γρήγορα. 

Ο θεατράνθρωπος Γιάννης Μόρτζος μου γίνηκε γνωστός απο την τηλεοπτική σειρά “Χατζή Μανουήλ” και έτσι παραμένει έπειτα απο τόσες δεκαετίες, σαράντα χρόνια πίσω εντός μου (Η σειρά σκηνοθετημένη απο τον Γιάννη Σμαραγδή και βασισμένη στο βιβλίο το ομότιτλο του Θράσου Καστανάκη). Φυσικά ο Γιάννης Μόρτζος είχε απο τότε μία πολύπλευρη πορεία, τόσο ως άριστος ηθοποιός (Δάσκαλος του υπήρξε ο Κάρολος Κούν και σχολείό του το Θέατρο Τέχνης για πάνω απο δύο δεκαετίες), αλλά και ως σκηνοθέτης. Ασχολήθηκε επίσης με την συγγραφή μα και με την πολιτική, διότι άνθρωποι του πνεύματος και της τέχνης γενικώς δεν είναι ποτέ δυνατόν να απέχουν απο τα κοινά με την οιαδήποτε μορφή, πέρα απο τις όποιες απογοητεύσεις αυτά τα ίδια τα κοινά μπορούν να τους προσφέρουν. 

Εξ άλλου ακόμα και το βαρύ θεατρικό σανίδι  το οποίο ο ίδιος δεκαετίες με τιμιότητα και απόλυτη αφοσίωση το υπηρέτησε με κάθε τρόπο και με όλες του τις δυνάμεις, αποτελεί σαφώς μία τεράστια προσφορά προς το κοινό και τα κοινά το ίδιο. 

Άνθρωπος της προσφοράς ο Μόρτζος, μέλλει να μείνει στις ψυχές συνεργατών και θεατών, ως εκείνος ο άνθρωπος που έπαιρνε πάντοτε στα σοβαρά το Θέατρο, την μεγάλη του αγάπη μα και τον κινηματογράφο, αποφεύγοντας την αναίτια δημοσιότητα και προσφέροντας σχεδόν με έναν τρόπο αδιόρατο τους καρπούς της δικής του ψυχής σε όσους ήρθαν σε επαφή με το έργο του υπό την οιαδήποτε μορφή, απο μιά παράσταση, μιά ταινία, ένα σήριαλ αλλά ακόμη και μέσα απο τις σελίδες αραδιασμένων σκέψεων επάνω στο τυπωμένο χαρτί ενός βιβλίου. 

Δυστυχώς το κενό του μοιάζει ακόμα περισσότερο δυσαναπλήρωτο στις μέρες μας όπου οι αντικαταστάτες τέτοιου είδους  πολυποίκιλης προσφοράς ανθρώπων σπανίζουν ολοένα και περισσότερο. Στην εποχή της φιλαυτίας, της επιδερμικής κοσμοθεώρησης της ζωής, της μη – σκέψης και του απροβλημάτιστου όντος στο οποίο μετεξελίσσεται ο άνθρωπος του αιώνα μας, 

Ο Μόρτζος και η προσφορά του στην τέχνη και στο πνεύμα μοιάζει σαν ένα ακόμη παράθυρο που δεν ανοίγει αλλά κλείνει σκοτεινιάζοντας ακόμη περισσότερο το μοναχικό, το προβληματικό ούτως ή άλλως απομονωμένο δωμάτιο της ζωής και της ψυχής μας. 

Κι όταν κλείνει ακόμα ένα τέτοιο παράθυρο προς τον πραγματικό πολιτισμό δίχως αυτό να αντικαθίσταται απο ένα άλλο που ανοίγει, αυτό οφείλει να μας προβληματίσει βαθιά τόσο εμάς όσο όμως και όλους αυτούς που έρχονται μετά απο εμάς που για τους οποίους οφείλουμε να αισθανόμεθα υπεύθυνοι αν και δεν θα δούμε ποτέ τα πρόσωπα τους.  

Διότι μπορεί μεν κοινή μας μοίρα να ναι αργά ή γρήγορα ο θάνατος, μα το μεσοδιάστημα είναι απόλυτα διαδρομή και επιλογή δική μας που πρέπει να βαδίσουμε με ευθύνη, με ενσυναίσθηση, με αγάπη για τον δίπλα, αγάπη για το σύνολο και με νοιάξιμο για το μετά απο εμάς. 

Γιάννη Μόρτζο κατά σάρκαν δεν σε γνώρισα ποτέ αν και γνώρισα την εξαίρετη συντρόφισσα σου στο σανίδι και την ζωή την Γιούλη (Αναφέρομαι στην αγαπητή κα Γιούλη Ζήκου, ηθοποιό και θεατρολόγο) κι αλλάξαμε μερικές σκέψεις, όμως πως να το κάνει κανείς, είσαι δίχως καμιά αμφιβολία ένας απο εκείνους που νιώθω την ανάγκη να γράψω δυό λέξεις προς μιά αγαπημένη σκιά που μίλησε σε μένα και πόσες χιλιάδες ψυχές άλλων. 

Κι αυτή η αναμφίβολη ανάγκη του να αποχαιρετήσεις κάποιον άνθρωπο του θεάτρου μας,  με ένα μικρό κείμενο, σε έναν άτυπο επικήδειο,  κάποιον που δεν γνώρισες ποτέ πέρα απο τις ταινίες και τις παραστάσεις, αποδυκνείει αίφνης την αξία του. 

Καλό ταξίδι στο Φως, Γιάννη Μόρτζο. Η σκέψη μας μαζί σου.

 * Πάνος Χατζηγεωργιάδης

Του Φιλολογικού Συλλόγου ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ 

Και της Εθνικής Εταιρείας των Ελλήνων Λογοτεχνών 

Μουσικοσυνθέτης, Δημοσιογράφος 

Κριτικός Λογοτεχνίας