Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος, Συγγραφέας
Αυτός είναι μεταφρασμένος ο τίτλος μιας πανεπιστημιακής εργασίας μου που φιλοξενήθηκε ως κεντρικό θέμα στο περιοδικό της σχολής. Ήταν τότε που η γοητεία της πλατωνικής διδασκαλίας ερχόταν να συναντήσει τα πρώιμα ψυχαναλυτικά σκιρτήματα ενός φοιτητή του αντικειμένου.
Την θυμήθηκα γιατί σαν σήμερα το 1939, χάσαμε τον πατέρα της ψυχανάλυσης, τον άνθρωπο που άλλαξε οριστικά τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε την ανθρώπινη συμπεριφορά και τα κίνητρα της.
Όποιος έσκυψε με ειλικρινές ενδιαφέρον πάνω στην Πολιτεία του Πλάτωνα, έχοντας γνώση τουλάχιστον των βασικών εννοιών της φροϋδικής ανάλυσης, δεν μπορεί παρά να αναγνωρίσει το πόσο ταυτόσημο είναι, σε πολλά σημεία, το νοητικό οικοδόμημα και των δυο.
Ο ρόλος του εγώ, του υπερεγώ και του αυτό στη σκέψη του Φρόυντ, είναι προφανές ότι έχουν διαμορφωθεί και μέσα από την πλατωνική προσέγγιση στην υποταγή στις επιθυμίες, τους Φύλακες και τον Φιλόσοφο – Ηγέτη.
Ο Πλάτωνας μέσα από την ατομική δομή των ενστίκτων και της λογικής αποτυπώνει τη δομή και του κοινωνικού ιστού καταλήγοντας στην πρόταση του για την ιδανική Πολιτεία.
Ο Φρόυντ διατηρώντας όλες τις βασικές πλατωνικές αρχές, ήρθε να εξειδικεύσει και να αναπτύξει τις ανθρώπινες αντιδράσεις θέτοντας στο επίκεντρο την έννοια του υποσυνείδητου και των σεξουαλικών ορμών.
Τα μυστήρια της ανθρώπινης ψυχής, των συναισθημάτων και των κινήτρων μας, διερευνήθηκαν πολλούς αιώνες πριν και η σύγχρονη ψυχανάλυση λειτούργησε σε πιο επιστημονική βάση για να αποδείξει όσα επί της ουσίας περιγράφονταν στον Πλατωνικό λόγο.
Θυμάμαι, η τότε εργασία μου τελείωνε ερμηνεύοντας το γιατί οι Έλληνες επιμένουν να αποφεύγουν την ψυχανάλυση, ξορκίζοντας μια εντελώς στρεβλή εντύπωση για το ρόλο της και την έννοια της ψυχικής ασθένειας.
Το “λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και τ’ αγόρι μου” ως κλασική ελληνική μέθοδος συναισθηματικής εκτόνωσης και “αποθεραπείας”, που ανέφερα ως συνήθη τρόπο αποφυγής μιας χρονοβόρας και επίπονης ψυχαναλυτικής προσπάθειας, ίσως μπορούσε να αντικατασταθεί από μια πιο ώριμη στάση αν συνειδητοποιούσαμε ότι αυτό που αποφεύγουμε, είχε ήδη υπάρξει, σε πρώιμο στάδιο, στη ζωή των προγόνων μας που τόσο περήφανα σπεύδουμε να αναγορεύσουμε, με κάθε ευκαιρία, σε “πηγή” των πάντων.
