Η σκηνοθέτης Ακτίνα Σταθάκη απαντά στις ερωτήσεις που της θέτει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, με αφορμή την παράσταση “Μια Ιστορία Ερωτα και Ποδοσφαίρου” του Μικέλε Σαντέραμο που παρουσιάζεται στο 1927 Art Space.

1. Το έργο “Μια Ιστορία Ερωτα και Ποδοσφαίρου” του Μικέλε Σαντέραμο παρουσιάζεται στο 1927 Art Space. Πώς θα περιγράφατε την παράσταση;

Πρόκειται για μια παράσταση αφηγηματικού θεάτρου – η ιστορία, οι σχέσεις και οι χαρακτήρες προκύπτουν μέσα απο την αφήγηση των τριών ηθοποιών. Η επιλογή μας λοιπόν είναι να δατηρήσουμε τη μέγιστη σκηνική απλότητα ωστε να ακουστεί η ιστορία, να επικοινωνηθεί στο κοινό με αμεσότητα και συγχρόνως, με λιτά μέσα δημιουργούμε εικόνες και δίνουμε ζωή στις σχέσεις και τους χαρακτήρες του έργου. Είναι ένα δύσκολο στοίχημα η διατήρηση της ισορροπίας ανάμεσα στην αφήγηση και την ενσάρκωση χαρακτήρων και συγκρούσεων που απαιτεί λεπτοδουλειά αλλά όταν επιτυγχάνεται έχει μια μαγεία.

2. Πώς αποτυπώνονται οι κοινωνικές δυνάμεις και οι ευρύτερες διεργασίες μέσα στο έργο;

Το έργο μιλά για μια φτωχικη πόλη στη Νότιο Ιταλία οπου οι κοινότητες μεταναστών και Ιταλών αποφασίζουν να διοργανώσουν ένα “λαθραίο” μουντιάλ για να αποφασίζουν το “αφεντικό” της πόλης κάθε χρόνο. Αντλώντας απο την παράδοση του ιταλικού νεορεαλισμού, ο συγγραφέας ρίχνει μια ματιά βαθειάς αγάπης στους ανθρώπινους τύπους που αναδύονται μέσα απο την ιστορία, στις σχέσεις και τις μικροαντιπαραθέσεις τους χωρίς όμως να ωραιοποιεί. Οπως λέει και κάποια στιγμή στο κείμενο, η φτώχεια και μόνο αυτή ενώνει ντόπιους και μετανάστες στη μικρή αυτή πόλη. Βλέπουμε, μέσω του “μουντιάλ” να δημιουργούνται σχέσεις φιλίας, αγάπης και αλληλεγγύης μεταξύ ανθρώπων που οι κοινωνικές διεργασίες τους θέλουν να είναι σε ανταγωνισμό. Το ποδόσφαιρο δημιουργεί φευγαλέα ένα σύμπαν, μια δυνατότητα συνύπαρξης και ελπίδας την οποία όμως οι πραγματικές κυρίαρχες δυνάμεις θα καταστρέψουν.

3. Ποια η διασύνδεση Έρωτα και Ποδοσφαίρου;

Στο έργο ο έρωτας και το ποδόσφαιρο είναι οι δύο δυνάμεις που επιτρέπουν στους ήρωες να ξεπεράσουν τους εαυτούς τους αλλα και κάθε διαχωριστική γραμμή που τους βάζει απέναντι τον έναν στον άλλο. Αλλα είναι και δύο στοιχεία με τα οποία η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων μπορεί να σχετιστεί: όλοι, ανεξαρτήτως απο πού ερχόμαστε ή τι γλώσσα μιλάμε, έχουμε ζήσει τη συγκίνηση ενός πρώτου φιλιού ή τον ξέφρενο ενθουσιασμό ενός γκόλ. Γι’αυτό και είναι ένα έργο που μπορεί να απευθυνθεί στον οποιονδήποτε, ακόμα και σε ανθρώπους που δεν έχουν ξαναπάει στο θέατρο. Γιατί μιλάει για συναισθήματα και βιώματα που υπερβαίνουν κουλτούρες, εθνικότητες, μόρφωση ή κοινωνική τάξη.

4. Ποιες είναι οι βασικές σκηνοθετικές σας κατευθύνσεις; Υπάρχει κάτι που έπρεπε να προσεχθεί ιδιαίτερα υποκριτικά;

Με ενδιαφέρει πολύ η παράδοση του storytelling, της αφήγησης, που αποτελεί μια τέχνη ξεχωριστή απο την υποκριτική όπως την γνωρίζουμε στο δυτικό αστικό θέατρο και με δικούς της κώδικες. Με ενδιαφέρει αυτή η θεμελιώδης σχέση μεταξύ αφηγητή και ακροατή σε έναν άδειο χώρο (για να ανακαλέσω τον μεγάλο δάσκαλο Πήτερ Μπρούκ) την οποία θεωρώ ως την πρωταρχική θεατρική συνθήκη. Ετσι η σκηνοθετική μου προσέγγιση επικεντρώνεται στο πώς διατηρούμε την μέγιστη απλότητα, σκηνικά και υποκριτικά, ωστε η αφήγηση να έχει πάντα τον πρώτο λόγο, πώς “μπαινοβγαίνουμε” απο την αφήγηση στην αναπαράσταση χαρακτήρων και συγκρούσεων διατηρώντας την λεπτή ισορροπία μεταξύ των δύο. Είναι ένα δύσκολο στοίχημα και για μένα και για τους ηθοποιούς που απαιτεί διαρκή εγρήγορση, οικονομία και έλεγχο των εκφραστικών και σκηνικών μέσων. Στη συνθήκη αυτή η κινησιολογία των ηθοποιών, στην οποία συνεργαζόμαστε με την Ελευθερία Κόμη, είναι εξαιρετικά σημαντική ούτως ώστε να δημιουργηθούν εικόνες και κόσμοι με μοναδικό υλικό το σώμα στο χώρο.

5. Δίνεται αρκετός χώρος στην τέχνη ώστε να λειτουργήσει αφυπνιστικά σε έναν εγωκεντρικό κόσμο;

Ας ορίσουμε πρώτα τι εννοούμε ως τέχνη. Υπάρχει τέχνη ως εμπόρευμα, ως τουριστικό προιόν ή ως προσωπική φιλοδοξία. Και τα τρία αυτά έχουν το χώρο τους στην κοινωνία μας αλλα είμαι σκεπτική στο αν αφυπνίζουν ή αν επιβεβαιώνουν κυρίαρχους τρόπους σκέψης και θεώρησης του κόσμου. Για την τέχνη που θέτει ερωτήματα, παίρνει ρίσκα και αναζητεί τρόπους να συνδεθεί με όσους την έχουν πιο πολύ ανάγκη, ο χώρος είναι περιορισμένος, αλλα διεκδικείται με πάθος, υπομονή και προσήλωση απο τους ανθρώπους που την υπηρετούν χτίζοντας κοινότητες και σχέσεις στο περιθώριο μεν, αλλα με βαθύ αντίκτυπο για όσους συμμετέχουν.

6. Ποιο είναι το πιο μεγάλο καλλιτεχνικό σας όνειρο;

Να συνεχίσω να κάνω αυτο που κάνω, με ανθρώπους που αγαπώ και εκτιμώ, και να ξέρω οτι μέσα απο αυτό που κάνω η ζωή κάποιων ανθρώπων ομορφαίνει ή αποκτά μια νέα προοπτική.

7. Είναι το θέατρο η απόλυτη προτεραιότητα για εσάς;

Η αναζήτηση της ομορφιάς, της καλοσύνης και του δικαίου στις ζωές και τις σχέσεις των ανθρώπων είναι η απόλυτη προτεραιότητα για μένα. Στο βαθμό που το θέατρο, η τέχνη και γενικότερα ο πολιτισμός υπηρετούν την αναζήτηση αυτή, τότε ναι.