ΕΙΡΗΝΗΣ ΜΑΛΑΜΟΥ «ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΔΥΟ ΘΕΟΥΣ» ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΙΝΩΑΣ
Γράφει ο Κωνσταντίνος Ιωακειμίδης, συγγραφέας
ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ
Στις 4 Σεπτέμβρη του 2023 η ιδιωτική ντετέκτιβ Άννα Βραχωρίτη φτάνει στα Τρίκαλα για να ερευνήσει το μυστήριο που κρύβει ένα ερειπωμένο κονάκι του Θεσσαλικού κάμπου. Η συνάντησή της με τον Νάσο, έναν ντόπιο ιστορικό που προθυμοποιείται να την οδηγήσει στα ίχνη του, μετατρέπεται σε εφιάλτη κάτω από τις απρόσμενες συνθήκες του Κατακλυσμού που σαρώνει τον κάμπο. Οι δυο τους εγκλωβίζονται εκεί δοκιμάζοντας τις αντοχές τους, ενώ τα φαντάσματα του παρελθόντος ξυπνούν.
Ένα μυθιστόρημα που κινείται παλινδρομικά από το παρόν στο παρελθόν ανασυνθέτοντας το ανάγλυφο μωσαϊκό μιας ολόκληρης εποχής, μέσα από το χρονικό του Χασάν μπέη και του Παναγή, οι οποίοι χαράζουν τα όρια της ζωής τους ανάμεσα σε δύο πατρίδες, δύο έρωτες, δύο θεούς.
Ξεκινώντας από τη Θεσσαλία και την Κωνσταντινούπολη στα μέσα του 19ου αιώνα και τα χωριά της Κόνιτσας της ίδιας εποχής, φτάνουμε έως τη δύση της οθωμανικής κυριαρχίας. Στο βιβλίο αυτό δεν πρωταγωνιστούν οι αγώνες και οι μάχες, αλλά η εσωτερική πάλη του ανθρώπου, η αναμέτρησή του με την υποταγή και την εξουσία, τον έρωτα και την προδοσία, την έχθρα και τη φιλία, το φως και το σκοτάδι.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΑΠΟ ΜΕΝΑ
Το έργο της Ειρήνης Μαλάμου δεν χρειάζεται μεγάλες εισαγωγές. Με το «Μαύρο νυφικό», μας συστήθηκε ως μια συγγραφέας που το έργο της ορίζεται από την διάδραση μεταξύ μιας ιστορικής συνθήκης κρίσιμης για την χώρα μας και ενός ανθρώπινου δράματος που η δυναμική του ξεπερνάει το προσωπικό στοίχημα, την οικογένεια ή τη χρονική σύμπτωση. Γίνεται σημείο αναφοράς. Με τον «Χρησμό της κουκουβάγιας», μας απέδειξε πως είναι η σύγκρουση ανάμεσα στην προσωπική ανθρώπινη μοίρα και την εθνική μοίρα που προσελκύει το συγγραφικό της ενδιαφέρον, ώστε να αναδείξει πόσο η ύπαρξή μας τελικά συνθλίβεται το ίδιο κάτω από τη μυλόπετρα των παθών μας κι εκείνη της ιστορικής αναγκαιότητας.
Όμως, πιστεύω πως ο αναγνώστης θα αναγνωρίσει πως με το καινούριο της βιβλίο «Ανάμεσα σε δύο θεούς», φανερώνεται πως η Ειρήνη Μαλάμου καθίσταται πλέον μια φωνή διακριτή στα ελληνικά γράμματα. Γιατί ακολουθώντας ένα μονοπάτι γνήσια ιστορικό, επιλέγει να δυναμώσει τη σύνδεσή μας με τον τόπο μας, κι αυτή τη φορά το κάνει με τρόπο διττό. Από τη μια αναδεικνύοντας τον άνθρωπο σε γέννημα του καιρού του, του ήθους και της κοινοτικής ζωής. Από την άλλη φανερώνοντας πως σε κάθε βήμα μας είμαστε καταδικασμένοι να παλεύουμε δυνάμεις πάνω από μας, που στέκονται έτοιμες να μας συντρίψουν. Με το νέο της ιστορικό μυθιστόρημα η κ. Μαλάμου αναζητά κλασικές φόρμες στη γραφή της, με αναγνωρίσιμα στοιχεία από το ιστορικό μυθιστόρημα, την τραγωδία, την οικογενειακή σάγκα. Δεν φοβάται να πλάσει μια ιστορία που μπλέκει μεταξύ τους πελώρια επικά παρακλάδια ξεχωριστών περιόδων για να τα αφήσει να αναπτυχθούν σε σχήματα εντυπωσιακά και σε βάθος καθηλωτικό, μόνο και μόνο για να φανεί στο τέλος της ιστορίας πως όλα είναι γεννήματα του ίδιου κορμού, του ίδιου δέντρου.
Η ιστορία του μυθιστορήματος ακολουθεί την ιστορία μιας γυναίκας, της Άννας, που ζει στην Αθήνα λίγο πριν τον τυφώνα «Ντάνιελ» -εκείνον που πλημμύρισε τον θεσσαλικό κάμπο- στο ταξίδι της για την ανασύσταση της προσωπικής της ιστορίας. Την ιστορία του Παναγή, ενός κολίγα που ζει στον θεσσαλικό κάμπο την εποχή πριν την απελευθέρωση της Θεσσαλίας από τον τουρκικό ζυγό. Την ιστορία του Χασάν, ενός Τούρκου που μερικές δεκαετίες πριν τον Παναγή ακολουθεί το όνειρό του στην Κωνσταντινούπολη, γίνεται στη συνέχεια αγάς της Κόνιτσας, για να τα εγκαταλείψει όλα και να καταλήξει στον θεσσαλικό κάμπο, δέσμιος της αγάπης του για την οικογένειά του κι ενός μεγάλου, αλλά απαγορευμένου, έρωτα. Μέσα στην σύγκλιση των τριών ζωών ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να κατανοήσει μια εποχή ταραγμένη για την Ελλάδα που παλεύει να γίνει από απλό προτεκτοράτο των Μεγάλων Δυνάμεων, επιτέλους κράτος, ενσωματώνοντας αλύτρωτες περιοχές που η δυναμική τους καθιστά επιτέλους τη χώρα αυτοδύναμο οικονομικά κράτος. Βρίσκει όμως και την κατάλληλη ευκαιρία να αναγνωρίσει πώς ο καθένας μας σέρνεται στον κόσμο από παρόμοιες δυνάμεις: τη φιλοδοξία, τον έρωτα, το χρήμα, την εξουσία, τη γη. Κάποτε και την ανάγκη να διασφαλίσει ότι η γενιά του θα συνεχιστεί, με κάθε κόστος.
Καθώς οι τρεις ιστορίες ξετυλίγονται, έχει κανείς επίσης την ευκαιρία να απολαύσει τη λεπτοδουλειά που έχει κάνει για άλλη μια φορά η κ. Μαλάμου με την ανασύσταση της εποχής. Συνεπής ιστορική έρευνα, βαθιά γνώση της τοπικής και της εθνικής ιστορίας, ντοπιολαλιές, τοπωνύμια, όλα σε αγαστή συμφωνία με την εξυπηρέτηση μιας ατμόσφαιρας δραματουργικής που θέλει, και το καταφέρνει περίφημα, να μεταφέρει τον αναγνώστη πίσω στον χρόνο, να τον απορροφήσει σε ένα σπιράλ συναισθημάτων και εκπλήξεων. Και να τον οδηγήσει, τέλος, μπροστά σε μια σειρά από πανανθρώπινες αλήθειες, που κρατούν γερά τα ηνία της ζωής των ηρώων της συγγραφέως, ακριβώς όπως το κάνουν στον καθένα από όλους εμάς.
Η γλώσσα της, συνυφασμένη με το περιεχόμενο και τη δράση, είναι μετρημένη, ρυθμική, και, παρά τον όγκο του βιβλίου, δεν κουράζει πουθενά. Πράγματι, οι σελίδες γυρίζουν καταιγιστικά, απνευστί, τα κεφάλαια ανταγωνίζονται το ένα το άλλο σε δραματική ένταση, οι ήρωες βρίσκουν τον ενεργό βηματισμό τους από την αρχή και μας γίνονται απαραίτητοι συνοδοί στο ταξίδι χωρίς να χάσουν ούτε σε μια στιγμή το μεγάλο ενδιαφέρον τους. Γιατί, και αυτή τη φορά, η κ. Μαλάμου κατάφερε να δημιουργήσει προσωπικότητες συνεπείς με τον τόπο και τον χρόνο, που τις διαχειρίζεται με μαεστρία, ώστε να δημιουργήσει την έντονη ταύτιση με τα πρόσωπα και το δράμα της διαδρομής τους. Πέρα από τους τρεις κύριους πρωταγωνιστές, πλειάδα άλλων προσώπων κινείται δορυφορικά, προσθέτοντας δεκάδες δυναμικά αφηγήματα στην κεντρική αφήγηση, εμπλουτίζοντας με τρόπο συναρπαστικό τη δράση, και αναδεικνύοντας τη δύναμη της κυρίας Μαλάμου να χειρίζεται μεγάλες ιστορίες ακριβώς όπως τους πρέπει.
Αν αναζητάτε ένα βιβλίο που θα σας καταπιεί, που δεν θα σας ξεγελάσει για τις εντυπωσιακές προθέσεις του, που θα σεβαστεί τον κόπο σας να το ξεκλειδώσετε, και που οι ήρωές του θα ματώσουν μαζί σας στις σελίδες του, σπεύσατε!
