Ρεξ Στάουτ, “Της αξίζει να πεθάνει”, εκδ. Επίκεντρο, 2005

Γράφει ο Γιώργος – Νεκτάριος Παναγιωτίδης, συγγραφέας

Ο Ρεξ Στάουτ χρειάζεται δυστυχώς σήμερα αρκετές συστάσεις. Πρόκειται για μια μορφή Αμερικανού συγγραφέα μυθοπλασίας εγκλήματος. Με πρωταγωνιστή τον Νήρο Γουόλφ έγραψε συνολικά 72 ιστορίες, νουβέλες και νουβελέτες. Μία από αυτές είναι το «A right to die», που έχουν κυκλοφορήσει στην ελληνική αγορά οι εκδόσεις Επίκεντρο με τίτλο «Της αξίζει να πεθάνει».

Το βιβλίο είναι μια αστυνομική ιστορία που διαδραματίζεται στη Νέα Υόρκη, γύρω στο 1964.

Φόντο του αποτελεί το δίχως άλλο το φυλετικό πρόβλημα, με τις φυλετικές διακρίσεις που υπήρχαν σε μια Αμερική που δρουν εκείνη την εποχή η Κου Κλουξ Κλαν, ο Βαπτιστής πάστορας και ήρωας του κινήματος των μαύρων Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, μέχρι και τους Μαύρους Πάνθηρες του Μάλκολμ X, που αποτέλεσαν ουσιαστικά τη διαλεκτική αντίθεση του λευκού φυλετισμού, προτάσσοντας τον «μαύρο φυλετισμό».

Ξεκινώντας να διαβάζουμε το βιβλίο, έχουμε την αίσθηση ότι βρισκόμαστε σε γνώριμο έδαφος, με οικεία μας πρόσωπα. Αυτό οφείλεται προφανώς στην πληθύ των βιβλίων του Στάουτ με τον Γουόλφ, εντούτοις ο συγγραφέας μας δίνει αρκετές εκδηλώσεις της προσωπικότητας των δύο συμπρωταγωνιστών, δηλαδή του Γουόλφ και του βοηθού του, Άρτσι Γκούντγουιν, ο οποίος και μας αφηγείται την περιπέτεια.

Tο θύμα είναι η Σούζαν Μπρουκ, μια λευκή που είναι αρραβωνιασμένη με έναν έγχρωμο, τον Πωλ Γουίπλ το νεότερο, ο οποίος είναι Αφροαμερικανός και συνδέεται έντονα με το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων για τους έγχρωμους, πράγμα που τον καθιστά αυτόχρημα βασικό ύποπτο!

Πηγαίνοντας σε θέματα γλώσσας και ύφους, έχουμε μια ιδιαίτερη περίπτωση. Δεν έχουμε ούτε αυθεντική λογοτεχνικότητα ούτε και κίβδηλη λογοτεχνικότητα. Επίσης, δεν έχουμε στοιχεία θρίλερ: το βιβλίο στερείται αγωνίας και σασπένς.

Αυτό που έχει ωστόσο είναι το διανοητικό παιχνίδι με τον αναγνώστη, ειδικά στη σκηνή όπου συγκεντρώνονται, «σε ανύποπτο χρόνο» κάπως, οι βασικότεροι ύποπτοι στο γραφείο του Γουόλφ, θυμίζοντας έντονα τον τρόπο που ο Πουαρώ συγκεντρώνει τους υπόπτους, για να υποδείξει τον ένοχο, πράγμα που φυσικά με την σειρά του θυμίζει έντονα το Μυστικό Δείπνο και την προδοσία του Χριστού, για την οποία είχε ήδη πρωτύτερα πει: Οὐκ ἐγὼ ὑμᾶς τοὺς δώδεκα ἐξελεξάμην; καὶ ἐξ ὑμῶν εἷς διάβολός ἐστιν (Ιω. 6:70)!

Aναμφίβολα, ένα από τα δυνατά σημεία του βιβλίου είναι ο ίδιος ο χαρακτήρας του Νήρο Γουόλφ. Αν θεωρήσουμε ως πρώτο ρεύμα της μυθοπλασίας εγκλήματος αυτό που περιέχει ερευνητές τύπου Χολμς και το δεύτερο αυτό που περιέχει ερευνητές τύπου Μάρλοου, τότε ο Γουόλφ είναι σαν ένα μοναδικό υβρίδιο των δύο! Έχει τις (καλώς εννοούμενες) ιδιοτυπίες και τις «παραξενιές» του, όπως έχει και τη «σκληράδα» του. Παραμένει έτσι ένας ιδιαιτέρως ενδιαφέρων χαρακτήρας, παρά το ότι δεν έχει ούτε τα απίστευτα ενδιαφέροντα του Χολμς ούτε το ρομαντισμό του Αύγουστου Ντυπέν ούτε τον ιπποτισμό του Ηρακλή Πουαρώ.

Εν ολίγοις, στα πλαίσια του crime, μια αξιολογότατη πένα του 20ου αιώνα!