Η ιστορικός τέχνης Ευαγγελία Καϊράκη συνομιλεί με τον Κωνσταντίνο Μανίκα, με αφορμή τα επερχόμενα εγκαίνια της ομαδικής εικαστικής έκθεσης Film Noir την οποία το CulturePoint.gr στηρίζει ως χορηγός επικοινωνίας.
Πώς προέκυψε μια έκθεση με θέμα την αισθητική των film noir;
Πάντα είχα την πρόθεση να οργανώσω έκθεση πάνω στη θεματική του κινηματογράφου, με την έννοια ότι οι τέχνες κάπου συμπλέκονται και αλληλοτροφοδοτούνται. Η ιδέα του Film noir προέκυψε σε συνεννόηση με τον γκαλερίστα, κ. Νίκο Χιωτίνη. Κρίναμε ότι στην περίεργη, αντιφατική, ζοφερή εποχή την οποία διάγουμε, μία εποχή παρανοϊκή και ερεβώδη, ένεκα των επιπτώσεων του ιού στην κοινωνική –και όχι μόνο-ζωή, η σημειολογία και η cult αισθητική του film noir ταιριάζουν απόλυτα. Πρόθεση, άλλωστε, της έκθεσης, όπως σημειώνεται και στο συνοδευτικό κείμενο, είναι αυτή. Να μην αυτοπεριοριστεί η έκθεση στην ακαδημαϊκή προσέγγιση του κινηματογραφικού είδους, αλλά να προσομοιωθεί στη σύγχρονη εποχή και έτσι, να επικαιροποιηθεί, να επικοινωνήσει με το κοινό.
Με ποιο τρόπο προσεγγίζουν τα εκθέματα τη σκοτεινή και φαντασιακή διάσταση των film noir;
Η προσέγγιση, ως προς την τεχνική, τα μέσα και την απόδοση, είναι καθαρά θέμα του κάθε συμμετέχοντα. Εμείς δώσαμε το έναυσμα, την ιδέα, και ακόλουθα, ο καλλιτέχνης, αφορμώμενος από αυτή, κατέθεσε τη δική του οπτική, έδωσε το στίγμα του. Και χαίρομαι ως επιμελήτρια, αλλά και ως θεατής, όταν βλέπω πολυφωνία ως προς το τελικό αποτέλεσμα. Αυτό σημαίνει ότι η ιδέα που έδωσα εξακόντισε τη σκέψη προς πολλές κατευθύνσεις, προβλημάτισε, κινητοποίησε και μετουσιώθηκε σε υλικό τεκμήριο, ανάλογα με τη γραφή, τις προσωπικές αναφορές και την κριτική ματιά του κάθε συμμετέχοντα.
Διαφορετικά έργα, με διαφορετικές τεχνικές. Τι θα αποκομίσει ο θεατής ως συνολική εικόνα;
Το ζητούμενο σε μία σύγχρονη έκθεση ζωγραφικής , για εμένα τουλάχιστον, είναι ο πλουραλισμός. Τάση της μεταμοντέρνας εκθεσιακής δραστηριότητας είναι άλλωστε η συνύπαρξη εννοιολογικής και παραστατικής τέχνης, τα στεγανά περί αυτόνομης λειτουργίας των δύο αυτών τάσεων, από τη δεκαετία του 90 και μετά, έχουν αρθεί. Από τη στιγμή που γίνεται ανοικτό κάλεσμα και δίνεται η ευκαιρία στους καλλιτέχνες να εκφραστούν ελεύθερα, πράγμα που το επιζητώ, το επιδιώκω ίσως, ως προεξάρχουσα του εγχειρήματος, από επαγγελματική «διαστροφή, για να δω ένα θέμα πώς μεταμορφώνεται, τι εκφραστική δυναμική έχει. Και πάντοτε, κατά την ταπεινή μου κρίση, μέσα από τις αντιθέσεις και την ποικιλομορφία, επέρχεται η αρμονία στο τελικό αποτέλεσμα.
Ποια είναι η διαδικασία επιλογής των εκθεμάτων και ποια τα κριτήρια της επιμέλειας και παρουσίασης μια τέτοιας έκθεσης
Πάντοτε σε συνεννόηση με τον γκαλερίστα γίνεται ανοιχτό κάλεσμα. Κυρίως, όμως, στοχευμένα προσεγγίζω καλλιτέχνες, που θεωρώ ότι τους ενδιαφέρει η εκάστοτε θεματική. Πάντοτε θεωρώ τιμητική την αποδοχή της πρότασης, γιατί οι καλλιτέχνες είναι άνθρωποι ευαίσθητοι ιδιαίτερα και τα έργα τους είναι τα πνευματικά τους παιδιά. Νιώθω, λοιπόν, ότι μου εμπιστεύονται κάτι πολύ σημαντικό και η ευθύνη για το τελικό αποτέλεσμα είναι μεγάλη. Ποτέ δεν έχω απορρίψει έργο. Αφης στιγμής, δέχεται κάποιος καλλιτέχνης, που εγώ τον επέλεξα, να συμμετάσχει, έχει αυτονόητα την πλήρη ελευθερία να εκφραστεί κατά βούληση. Ως προς τα λειτουργικά μίας εμπορικής έκθεσης, πάντοτε εκδίδω συνοδευτικό έντυπο, η έκθεση προωθείται στα μέσα και ιδανικά υποστηρίζεται από χορηγούς, που από την αρχαιότητα, αν το πάρουμε, ο θεσμός τους ήταν πολύ σημαντικός. Είναι πολύ σημαντικό η τέχνη να ενισχύεται από την ιδιωτική πρωτοβουλία, γιατί το κράτος υστερεί σε αυτό το κομμάτι. Δεν μπορώ στην προκείμενη έκθεση να μην υπογραμμίσω την ευγενική χορηγία της marni film των κληρονόμων του Νίκου Νικολαϊδη. Είναι ιδιαίτερη χαρά και τιμή για εμένα, καθώς είμαι μεγάλη θαυμάστρια του έργου του και το κείμενο του καταλόγου συμπτωματικά το εμπνεύστηκα σε μεγάλο βαθμό από την εργογραφία του.
- Η Ευαγγελία Θ. Καϊράκη είναι απόφοιτη του μεταπτυχιακού προγράμματος Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Αθηνών, επιμελήτρια εκθέσεων και μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης.
Film noir – Ομαδική εικαστική έκθεση
Στις 10 Νοεμβρίου εγκαινιάζεται στην ArteVisione Gallery η ομαδική εικαστική έκθεση Film noir, σε επιμέλεια της Ms Ιστορικού της Τέχνης, Ευαγγελίας Θ. Καϊράκη και με τη συμμετοχή 39 σύγχρονων καλλιτεχνών. Η έκθεση πραγματοποιείται με την ευγενική χορηγία και υποστήριξη της marni film.
Συμμετέχουν αλφαβητικά οι καλλιτέχνες: Αλατσάκης Χρήστος, Ανθρακοπούλου Αναστασία, Αντζουλίδης Αντώνης, Αντωνόπουλος Ιωάννης, Αρσενίδου Έλενα, Βάθης Αντώνης, Βασιλειάδης Χρήστος, Γεωργιάδης Παύλος, Δαββέτας Δημοσθένης, Ζώταλη Βίβιαν, Ιωαννίδου Κρυσταλλία, Καλαποθάκου Έλενα, Κεμίδης Θεόδωρος, Κουκλινού Καλλιόπη, Λιούγκας Βαγγέλης, Μαβίδης Σάββας, Μαμουτόπουλος Σωτήρης, Μακρή Κωνσταντία, Μαυρίδη Φωτεινή, Μεραμπελιώτης Μανόλης, Μίχα Ισμήνη, Μπλιάτσου Γεωργία, Νικολακάκη Εύα, Οικονόμου Αθανάσιος, Ολυμπίου Ειρήνη, Παπαγιαννοπούλου Ελένη, Παρασκευάς Βαϊος, Πασαλόγλου Δώρα, Πετράτος Ντίνος, Ρωμάνος Σπύρος, Σαλβάνος Μιλτιάδης, Τζίμου Κυριακή, Τόλης Κωνσταντίνος, Τριανταφυλλοπούλου Δήμητρα, Τριβιζά Μαίρη, Τσομάκου Βίκυ, Φάκκα Μίνα, Φουντουλάκη Σοφία, Χηνιτίδου Έλενα, Χιωτίνης Νίκος, Χριστάκου Ιωάννα
Ένας κόσμος σκιώδης, δοσμένος σε κιαροσκούρο πίσω από τις μισάνοιχτες γρίλιες μιας περσίδας ή την καγκελωτή κουπαστή μιας art nouveau σκάλας. Ερεβώδης και σκληρός, παραδόπιστος και διεφθαρμένος, αλλά τι παράδοξο! Αφόρητα σαγηνευτικός. Παραμορφωμένος, σαν είδωλο σε κυρτό καθρέφτη, όσο ωμά ρεαλιστικός, μέσα στην ανομολόγητη παθογένειά του. Ένας συνθετικός -από πολλά -υπό και -αντί -χωροχρόνος, που νωχελικά ξεδιπλώνεται από τον καρπό σαν σατέν γάντι, κρύβοντας πίσω από την επιτηδευμένη ηδυπάθεια τη ματαιότητα της ύπαρξης. Από το Γεράκι της Μάλτας του 1941, έως τον Ντέιβιντ Λιντς, με επιρροές από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό και τον ιταλικό νεορεαλισμό, το film noir καθιερώθηκε το 1946 από τον Νίνο Φρανκ ως αυτόνομο κινηματογραφικό είδος, για να εικονογραφήσει ένα ψευδαισθητικό σύμπαν, εκκωφαντικό σαν ριπή μέσα στη νύχτα, απρόβλεπτο σαν την ξανθιά μπούκλα που πέφτει στο μέτωπο της παγερής ηρωϊδας, όταν αυτή τραντάζεται στην αγκαλιά του ερωτικού θηράματος. Ενα σύμπαν σελιλόιντ, νοτισμένο από τόνους ιδρώτα, αίματος και νικοτίνης, που απατηλά συντίθεται στο λυκόφως σαν οφθαλμαπάτη μέσα σε σύννεφα καπνού, για να εξαχνιστεί, ακόλουθα στο λυκαυγές. Πλάνητας στα σκοτεινά σημεία των πόλεων, ο film noir αντι-ήρωας μιας ξεπεσμένης μπουρζουαζίας, ο Δράκος του Κούνδουρου, ίσως, ή κάποιο μέλος της Γλυκιάς Συμμορίας του Νίκου Νικολαϊδη, ανώνυμος πάντα μέσα στο πλήθος, αθόρυβος μέσα στη βοή της πόλης, ανεβάζει τα στόρια, μόνο και μόνο για να απολαύσει ένα νοθευμένο τζιν ή ένα Singapore Sling με μπόλικο πάγο, βλέποντας τα τρένα να περνούν. Flaneur σε έναν δυστοπικό υπό-κοσμο, δοσμένο πάντα σε χαμηλό κορεσμό, χωρίς κανένα πρόσημο, αποστασιοποιημένος σε μια υπερδιαστημική, άχρονη ετεροτοπία, όπου τυχοδιώκτες, νεκροθάφτες, πόρνες, επίορκοι υπάλληλοι, απεικάσματα υπαρκτών και ανύπαρκτων ανθρώπων, ανδρείκελα και κουρέλια μπορούν ακόμα να σιγοτραγουδούν τη Γλυκιά Μαράτα της Κάκιας Μένδρη, μία άρια της Κάλλας ή τη Glendora του Perry Como. Δεν έχει δα τόση σημασία. Τα πάντα στο σκοτάδι λειτουργούν χωρίς νόρμα, σταχυολογούνται σε ένα παράδοξο συμπίλημα εικόνων, ακουσμάτων, αισθήσεων και παραισθήσεων. Στόχος της έκθεσης είναι να εικονοποίησει την cult μαγεία των films noir, προσομοιώνοντάς την στη σύγχρονη εποχή, μία εποχή αντιθετική μέσα στον πλουραλισμό της, ζοφερή, παρά τη digital αισθητική της νέο –ποπ κουλτούρας της, μια εποχή όπου- με όρους μυθοπλασίας- οι σκοτεινές λήψεις έχουν αντικαταστήσει την ευκρίνεια του σινεμασκόπ. Και ακόλουθα, να κοιτάξει τον θεατή με το λοξό βλέμμα του Humphrey Bogart, που ισιώνει την τραγιάσκα του, ενώ αμφίσημα μειδιά, μετρώντας αντίστροφα τους δείχτες του ρολογιού. 3, 2, 1…
Κλακέτα και πάμε!
Ευαγγελία Θ. Καϊράκη
Ms Ιστορικός της Τέχνης Ε.Κ.Π.Α.
Μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Ιστορικών Τέχνης
Εγκαίνια: 10/11 (5 μ.μ. – 10 μ.μ.)
Διάρκεια έκθεσης: 10/11 – 25/11/2021
Ωράριο λειτουργίας χώρου:
Δευτέρα & Τετάρτη: 12 μ.μ. – 4 μ.μ.
Τρίτη & Πέμπτη: 4 μιση το μεσημέρι – 8 μιση το βράδυ
Παρασκευή: 4 μ.μ. – 8 μ.μ.
Σάββατο & Κυριακή κλειστά
ή κατόπιν ραντεβού
ArteVisione gallery,
Διεύθυνση: Πηλίου 5, Πλατεία Κολιάτσου, Αθήνα,
Στον χώρο τηρούνται όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, όπως αυτά έχουν εξαγγελθεί με υποχρεωτική προσέλευση η μάσκα, πιστοποιητικό εμβολιασμού ή νόσησης ή Rapid test 48 ωρών.