Γράφει ο Νίκος Ναούμης, πολιτικός επιστήμονας – συγγραφέας
Με αφορμή την επικείμενη έκθεση – θεσμό για το βιβλίο παγκοσμίως – της Φρανκφούρτης, θέλω να καταθέσω μερικές σκέψεις. Όπως κατάλαβα, το θέμα της φέτος, είναι η μετάφραση και, απ’ ότι διάβασα, θα λάβουν χώρα διάφορες εκδηλώσεις αναφορικά με το ζήτημα αυτό, ειδικά από το ελληνικό παράρτημα της μεγάλης αυτής διοργάνωσης.
Το κομβικό ερώτημα είναι, γιατί τα ελληνικά βιβλία, δεν μεταφράζονται στο εξωτερικό.
Πολλές απαντήσεις μπορούν να δοθούν σε αυτό το ερώτημα. Να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή και να υπογραμμίσουμε, ότι οι Έλληνες συγγραφείς και ταλαντούχοι είναι και γράφουν εξαιρετικά. Αλίμονο. Από εκεί και πέρα, γιατί, τα ελληνικά βιβλία δεν κυκλοφορούν μεταφρασμένα, είναι μια άλλη, μεγάλη, πικρή ιστορία.
Δεν σας κρύβω, ότι αναρωτήθηκα πολλές φορές γιατί αυτό συμβαίνει. Πιστεύω δε, ότι η απάντηση είναι πολύ εύκολη και προφανής, όσο και αν αυτό ξενίζει.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής, είναι η έλλειψη θεμάτων.
Τόσο απλά, τόσο ξεκάθαρα.
Νισάφι πια με τα βιβλία για τη καταστροφή της Σμύρνης, τα βιβλία με θέμα τον Α και Β Παγκόσμιο πόλεμο και την ελληνική συμμετοχή σε αυτόν, τον αδελφοκτόνο εμφύλιο και …τέλος!
Αλήθεια, αυτά μόνο τα θέματα απασχολούν ένα έθνος με ιστορία άνω των πέντε χιλιάδων ετών; Αμφιβάλω.
Η ιστορία μας, έχει να επιδείξει χιλιάδες γεγονότα, ξεχωριστή κουλτούρα και κυρίως, αμέτρητα θέματα για καταγραφή.
Πηγαίνετε και περιηγηθείτε σε ένα μεγάλο βιβλιοπωλείο και διαλέξτε στην τύχη βιβλία που έχουν γραφτεί σε διαφορετικές χώρες. Με θλίψη θα διαπιστώσετε, την ποικιλία των θεμάτων και το πως βλέπουν τη ζωή η άλλοι. Λυπάμαι που το λέω αλλά, κανείς δεν ενδιαφέρεται εκεί έξω για τα θέματα που προαναφέρθηκαν. Τους είναι εντελώς αδιάφορα και ποτέ δεν θα μπουν οι αλλοδαποί αναγνώστες στη διαδικασία, να διδαχτούν ιστορία.
Δεν ενδιαφέρονται για την ιστορία, παρά μόνο αν είναι μελετητές της.
Ο Αμερικανός που ταξιδεύει μία ώρα με το τρένο κάθε πρωΐ για να πάει στη δουλειά του, θα διαβάσει μία ιστορία που θα μιλάει για αγάπη, ανθρώπινα συναισθήματα, για ιδιαίτερα γεγονότα, για σύγχρονα θέματα που απασχολούν ττις κοινωνίες όπως το διαδίκτυο και οι κίνδυνοι που ελοχεύουν από αυτό, την πείνα, τον υποσιτισμό, τον ενδεχόμενο πυρηνικό όλεθρο, τις σχέσεις ανάμεσα σε ανθρώπους του ιδίου φύλου, την μαστροπεία, την εμπορία οργάνων και προσώπων, την μετοίκηση σε άλλους πλανήτες, την επικοινωνία με άλλες μορφές ζωής και τόσα άλλα.
Τον Αυστραλό που θα επιστρέψει κατάκοπος στο σπίτι του το βράδυ με το αυτοκίνητο και θα βάλει ένα ηχοβιβλίο στο στερεοφωνικό του αυτοκινήτου του για να περάσει η ώρα, δεν τον ενδιαφέρει πόσο ηρωϊκά πολέμησαν οι πρόγονοι μας στην Πίνδο. Πόσο μάλλον, έναν Ιάπωνα, ο οποίος θα βγει να χαλαρώσει το πρωΐ μιας Κυριακής σε ένα πάρκο της πατρίδας του για να λιαστεί και να διαβάσει. Δεκάρα δεν δίνει για το αν οι Έλληνες κομμουνιστές, ήταν θύματα προπαγάνδας και αδικήθηκαν από την ιστορία αν και ήταν πολύ καλοί άνθρωποι και αγαπούσαν με πάθος.
Κύριοι, κανέναν στον κόσμο δεν ενδιαφέρουν όλα αυτά, σας το υπογράφω.
Ο κόσμος εκεί έξω διψάει για καλογραμμένες ιστορίες, έξυπνα γραμμένες, σκληρές αλλά χωρίς βωμολογίες και χυδαιότητες.
Θέλει κείμενα που θα τον εμπνεύσουν, θα τον προβληματίσουν, θα τον διδάξουν και θα τον βοηθήσουν να ανακαλύψει τον εαυτό του αλλά και άλλες κουλτούρες. Μπορούν όλα τα θέματα που γράφουν οι περισσότεροι ντόπιοι συγγραφείς, να ενταχτούν σε άλλου τύπου κείμενα αν σώνει και καλά θέλουν να τα θίξουν. Δεν μπορεί όμως, να είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο θα κεντήσουν την βασική ιστορία τους.
Στο εξωτερικό, ακόμα και σήμερα, διαβάζουν μεταφρασμένο Καζαντζάκη, Παπαδιαμάντη, Καβάφη, Όμηρο. Έχετε αναρωτηθεί γιατί;
Έχετε, αλήθεια διαβάσει ποτέ κάποιο έργο όλων αυτών για να αντιληφθείτε γιατί οι αλλοδαποί τους διαβάζουν; Μπείτε στην διαδικασία να το κάνετε, να διαπιστώσετε και μόνοι σας τι θέματα πραγματεύονται αυτοί οι λογοτέχνες και θα καταλάβετε γιατί τα ελληνικά βιβλία του σήμερα, στο εξωτερικό αγνοούνται.
Μετά, αν το αντιληφθείτε, μιλάμε και για τις ευθύνες της πολιτείας, που και σημαντικές είναι και μέρος του προβλήματος.
