Ο συγγραφέας Χρήστος Φυλαχτός απαντά στις 10+1 Ερωτήσεις που του θέτει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, με αφορμή την κυκλοφορία του μυθιστορήματος “Τελευταίο ηλιοβασίλεμα στον Θερμαϊκό”.
Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη, το νέο σας μυθιστόρημα «Τελευταίο ηλιοβασίλεμα στον Θερμαϊκό». Πώς θα το περιγράφατε συνοπτικά;
Μια παρέα φοιτητών στις αρχές δεκαετίας του 1990 από την επαρχία ανταμώνει για σπουδές στη Θεσσαλονίκη. Η ζωή ανοίγεται μπροστά τους. Καινούριες εμπειρίες, αναζητήσεις, προβληματισμοί, τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα οδηγούν τους νεαρούς ήρωες στη δύσκολη πορεία προς την ενηλικίωση.
Κεντρικά πρόσωπα ο Ανέστης, πρωτοετής φοιτητής από τη Χαλκιδική, με ιδιαίτερη αγάπη για την ιστορία του τόπου του, αλλά και ο «δάσκαλος» με τα μειλίχια χαρακτηριστικά, θα αποτελέσουν τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στο σήμερα και το χθες. Μια ομαδική εργασία πάνω στην τοπική ιστορία θα γίνει το εφαλτήριο να ξεδιπλωθούν άγνωστες πτυχές της ελληνικής επανάστασης του 1821, αλλά και στοιχεία της παράδοσης και της λαογραφίας του τόπου μας. Η κλοπή μιας ορειχάλκινης παράστασης από ένα μνημείο δίπλα στο μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας, θα μας κάνουν μάρτυρες μιας ανατρεπτικής εξέλιξης.
Αλλά και ένα τραγικό περιστατικό στο νοσοκομείο θα σταθεί η αφορμή για να αναμετρηθούμε με τις ευαισθησίες μας πάνω σε σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα. Κι όλα αυτά σε ένα πάντρεμα ιστορίας και μυθοπλασίας που τονίζει την αξία του να ανατρέχουμε στις ρίζες μας, αν θέλουμε να καρποφορήσει το παρόν μας.
Ποια είναι τα κίνητρα και οι στόχοι των βασικών ηρώων σας;
Κίνητρα και στόχοι των ηρώων μου είναι, μέσα από τα βιώματα και τις γνώσεις τους, να ανακαλύψουν, να επαναφέρουν και να μεταδώσουν τις αξίες και τα πρότυπα που τείνουν να χαθούν. Μέσα από γόνιμους προβληματισμούς και τις έντονες συζητήσεις τους για θέματα που αφορούν στην κοινωνική αδικία, την καταπίεση, τη δυστυχία, την αδιαφορία και την αποξένωση, προσπαθούν να διαμορφώσουν μια στάση ζωής που στηρίζεται στην κοινωνική προσφορά, την ανθρωπιά, την αγάπη, την επικοινωνία….
Πάντοτε, όμως, η προσέγγισή τους διακρίνεται από ευαισθησία, συγκινησιακή τρυφερότητα, ή και ένταση, παρόλο που δεν τους λείπουν στιγμές πάθους…. για τα πρόσωπα, τους χώρους, τα αντικείμενα, τις μνήμες …
Τι πιστεύετε ότι θα αποκομίσει ως απόσταγμα ο αναγνώστης;
Εμβάθυνση σε κοινωνικά θέματα που περνούν απαρατήρητα, αγάπη προς τον συνάνθρωπο, πρότυπα, ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Παράλληλα θα μάθει, πτυχές της ιστορίας και της ελληνικής γλώσσας. Και μέσα από γλαφυρές περιγραφές της υπαίθρου και της πόλης, θα κάνει ένα νοερό ταξίδι στις ρίζες του, που θα του ξυπνήσει ερωτικά σκιρτήματα και θύμησες των δικών νεανικών του χρόνων.
Πώς συνδυάζονται τα διδάγματα από την Επανάσταση του 1821 με τα σύγχρονα κοινωνικά θέματα;
Θα έλεγα μ’ έναν μοναδικό τρόπο. Η θυσία και το ποτάμι αίματος δεν πρέπει να ξεπουλιούνται στον βωμό του προσωπικού βολέματος και της εκμετάλλευσης «τρίτων». Η Επανάσταση του 1821 στη χώρα μας είναι ένα μοναδικό γεγονός σε όλη την Παγκόσμια Ιστορία. Όλο αυτό πρέπει να το διδάξουμε παντού, ώστε να μάθουν και στην πιο μακρινή γωνιά του κόσμου ό,τι οι Έλληνες θυσίασαν τα πάντα για την ελευθερία, με τη συνεργασία όλων των κοινωνικών τάξεων. Αν όλα αυτά τα διδάγματα τα συνδυάσεις με την προσφορά, την αυτοθυσία, το «εμείς», την ταπεινοφροσύνη, τη διανομή του πλούτου με ορθολογικότερο τρόπο τότε πολλά κοινωνικά προβλήματα θα πάψουν να υφίστανται.
Ποιο ήταν το ερέθισμα για να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;
Μια εσωτερική ανάγκη να βγάλω προς τα έξω όλο αυτό που κατέκλεισε το «είναι» μου και να κάνω συνοδοιπόρους τους αναγνώστες στο μοναχικό μου ταξίδι. Ένα ταξίδι με πολλές εναλλαγές και ανατροπές, ανάλογα με το τι καταπιανόμουν κάθε φορά. Ειδικά σε ότι αφορά στις πρώτες μου προσπάθειες το κίνητρο ήταν η έλλειψη στοιχείων – κυρίως ιστορικών – της Χαλκιδικής, με αποτέλεσμα οι μαθητές του τόπου μου να μη γνωρίζουν πολλά για τους προγόνους και την προσφορά τους στη μακραίωνη ιστορία που βίωσε ο ευλογημένος αυτός τόπος.
Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στον ψηφιακό μας κόσμο;
Με λύπη θα πω ότι πλέον έχει χάσει τα σκήπτρα, αν και τα τελευταία χρόνια γίνονται αξιέπαινες προσπάθειες και εκδίδονται υπέροχα και καλαίσθητα βιβλία. Όμως ειδικά οι νέοι καταφεύγουν στην εύκολη λύση, του ψηφιακού κόσμου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μη διαβάζουν όσο πρέπει και να χρησιμοποιούν μόνο αυτά που χρειάζονται από το διαδίκτυο που κάποιες φορές δεν είναι αξιόπιστα.
Ποιον ορισμό θα δίνατε στην έννοια της λογοτεχνίας;
Δε νομίζω ότι είμαι ο «επαΐων» για να δώσω τον ορισμό της λογοτεχνίας. Θα τολμήσω, με τις γνώσεις που κατέχω, να δώσω έναν ορισμό σύμφωνα με το πώς τον αντιλαμβάνομαι στην παρούσα στιγμή.
Με τον όρο Λογοτεχνία ορίζονται τα γραπτά και μη προφορικά προϊόντα του έντεχνου λόγου. Για μένα είναι η προσπάθεια του συγγραφέα να εκφράσει με τη χρήση της γλώσσας, τις προσωπικές αναζητήσεις, βιώματα, και εικόνες, το δικό του ταξίδι στο οποίο θέλει να κάνει συμμέτοχο και τον αναγνώστη. Πολλές φορές η λογοτεχνία συνδέεται με την ιστορία, τη λαογραφία, την καθημερινότητα κάνοντάς την πιο προσιτή και οικεία σε αυτούς που θέλουν να συμμετέχουν στα ταξίδια του συγγραφέα.
Γιατί οι Έλληνες διαβάζουν λογοτεχνία λιγότερο από τον μέσο Ευρωπαίο;
Ωραία ερώτηση. Νομίζω ότι οι λόγοι είναι πολλοί, ανάλογα από την πλευρά που το προσεγγίζει ο κάθε Έλληνας. Νομίζω το πιο σημαντικό είναι τα πρότυπα που προωθούμε ως κοινωνία, που δυστυχώς για μένα δεν είναι η ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων. Ακολουθεί η δομή του εκπαιδευτικού συστήματος, ο τρόπος που αντιμετωπίζει τη λογοτεχνία, τα εξωσχολικά βιβλία που πρέπει να εμπλουτίσουν τις σχολικές και δημοτικές βιβλιοθήκες, αλλά και ο ελάχιστος ελεύθερος χρόνος που έχουν οι μαθητές λόγω της πληθώρας των εξωσχολικών δραστηριοτήτων. Πρέπει ακόμη να αναφέρουμε και τη δύσκολη οικονομική κατάσταση που βιώνουν πολλοί συνάνθρωποί μας, αλλά και την έλλειψη βοήθειας του κράτους σε δράσεις που προάγουν τη φιλαναγνωσία.
Πιστεύετε στη μοίρα ή στην τύχη;
Πιστεύω στη θέληση. Η μοίρα και η τύχη είναι εξωγενείς παράγοντες και δεν θεωρώ ότι ο άνθρωπος είναι έρμαιο των αποφάσεών τους. Η θέληση και οι συνειδητές επιλογές μας ορίζουν.
Η θέληση μας ωθεί να προχωρήσουμε, να κάνουμε υπερβάσεις και να πλάσουμε τη διαδρομή της ζωής μας. Προσωπικά, πιστεύω και στην παρουσία του «Θείου» που πολλές φορές μας προφυλάσσει από κακοτοπιές και μας προστατεύει από κινδύνους.
Ένας μήνας “καραντίνα”. Ποια είναι τα πέντε βιβλία που θα θέλατε μαζί σας;
Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα, Τα Μυστικά του Βάλτου, Αλχημιστής, Ο Μικρός Πρίγκιπας, Για ποιον χτυπάει η καμπάνα.
Χρειαζόμαστε περισσότερο ρομαντισμό ή ρεαλισμό στην εποχή μας;
Θεωρώ ότι πρέπει η ζωή μας να έχει και ρομαντισμό. Έτσι θα διατηρήσουμε τη μαγεία που χάθηκε, αλλά συνάμα θα ξαναδούμε τον άνθρωπο από άλλη σκοπιά. Οι ανθρώπινες σχέσεις πρέπει να διαφοροποιηθούν. Αυτό προσπαθώ να το μεταφέρω στα βιβλία μου. Χωρίς ρομαντισμό θα χαθεί η ελπίδα και η προσμονή. Η καθημερινότητά μας θα κατακλειστεί από ειδήσεις και γεγονότα ανούσια που υποσυνείδητα θα μας οδηγήσουν να καλύπτουμε μόνο τις υπαρξιακές ανάγκες μας. Η ζωή μας θα περιοριστεί στο τώρα χωρίς να ευελπιστούμε στο κάτι το ξέχωρο και το καλύτερο.
Αν και με όλα αυτά που ανέφερα μοιάζει να δίνω ένα προβάδισμα στον ρομαντισμό, στην πραγματικότητα, πιστεύω ότι, στην εποχή μας, και τα δυο είναι απαραίτητα συστατικά ισορροπίας.