Συνέντευξη της Αφροδίτης Διαμαντοπούλου στη Φιλιώ Μπτούρη για το βιβλίο της «Παραμύθια μέσα απ’ τον καθρέφτη…» 

Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Παρέμβαση το νέο βιβλίο της Αφροδίτης Διαμαντοπούλου με τίτλο «Παραμύθια μέσα απ’ τον καθρέφτη…». Πρόκειται για Ποιητική συλλογή χωρισμένη σε τρεις ενότητες -«Παραμύθια για μικρούς», «Παραμύθια για μεγάλους», «Το τέλος των παραμυθιών»- μέσα από την οποία η συγγραφέας σχολιάζει με το δικό της μοναδικό τρόπο τα όσα χαρακτηρίζουν την εποχή μας, σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Τα ολιγόστιχα, λυρικής διάθεσης, ποιήματα μας παρουσιάζουν μία ποικιλία θεμάτων -αντικατοπτρίζοντας την οπτική της συγγραφέως-  από τον χρόνο και τη φθορά του, τη σημερινή θέση της γυναίκας, τα κακώς κείμενα της κοινωνίας μας, αλλά και ζητήματα που αφορούν το εσώτερο εγώ, δημιουργώντας ένα ενδιαφέρον αναγνωστικό συνονθύλευμα.

• «Παραμύθια μέσα απ’ τον καθρέφτη», η τελευταίας σας ποιητικής συλλογής , με την έννοια του παραμυθιού να σημειώνεται και στους τίτλους των τριών υποενοτήτων από τις οποίες αποτελείται∙ σε τι μεταφράζεται το “παραμύθι’’ σε καθεμιά από αυτές;

Από παιδιά αγαπούμε τα παραμύθια, μεγαλώνουμε με αυτά και στη συνέχεια συνειδητοποιούμε ότι και η ίδια ζωή  είναι ένα παραμύθι όπου κι εμείς ως άλλη Αλίκη του Λιούις Κάρολ αφηνόμαστε στην περιπέτειά της. Κάποια στιγμή, ενηλικιωνόμαστε, στεκόμαστε μπροστά στον καθρέφτη της αυτογνωσίας και τότε διαμορφώνουμε τα δικά μας παραμύθια, μηχανισμούς προσαρμογής κι άμυνας που θα μας βοηθήσουν να επιβιώσουμε  σε μια πραγματικότητα που συνεχώς μεταβάλλεται. Ας μην ξεχνάμε τη θεωρία «looking glass self» του Cooley, από τις αρχές του περασμένου αιώνα, σύμφωνα με την οποία κοιτώντας τον εαυτό μας στον καθρέπτη τον βλέπουμε όπως τον βλέπουν οι άλλοι, αλλά ενίοτε αποκομίζουμε μια αλλοτριωμένη εικόνα του εαυτού…

Τα πρώτα  ποιήματα της Συλλογής είναι τα «παραμύθια για μικρούς» καθώς οι πρώτοι ήρωες των παραμυθιών μας είναι ο πατέρας, η μητέρα, οι παιδικοί μας φίλοι. Αυτοί διαμορφώνουν τον κόσμο μας, τις πρώτες μας εμπειρίες  γι’ αυτό και η ανάμνησή τους μας συντροφεύει στο διηνεκές. Μεγαλώνοντας, τα παραμύθια της ζωής γίνονται πιο ενδιαφέροντα, αφού προστίθενται νέες γνώσεις, νέες περιπέτειες κι έτσι δημιουργούνται τα «παραμύθια για μεγάλους» όπου ο έρωτας, τα όνειρα, η απογοήτευση, η μοναξιά, η απουσία, ο θυμός, το ψέμα παίζουν το δικό τους ρόλο στη οικοδόμηση της προσωπικότητάς μας. Κι όταν πια ωριμάσουμε, τότε στεκόμαστε γυμνοί μπροστά στον καθρέφτη. Αυτό σηματοδοτεί το «τέλος των παραμυθιών» και την αρχή της ρεαλιστικής αντιμετώπισης των πραγμάτων και του κοινωνικού προβληματισμού, οπότε αρχίζουμε να  διαμορφώνουμε τα δικά μας πιστεύω, αλλά και τους δικούς μας μηχανισμούς άμυνας προκειμένου να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα. Και παρότι ο δρόμος είναι δύσκολος και οι απογοητεύσεις πολλές, τελικά επιβιώνουμε… και αντιμετωπίζουμε τη ζωή με χαμόγελο κι ευγνωμοσύνη για ό,τι μας χάρισε. Γι αυτό και η ελπίδα στο τελευταίο ποίημα της Συλλογής «γέλιο εφηβικό» σηματοδοτεί και νοηματοδοτεί το τέλος της περιπέτειας του βίου και το happy end των «Παραμυθιών μέσα απ’ τον καθρέφτη».

• Έχετε εκδώσει δύο ακόμα ποιητικές συλλογές, το «Ψυχόγραμμα» και το «Γλαυκό και το μπλε της νύχτας»∙ θα μπορούσατε να διακρίνετε κάποια μοτίβα στη γραφή σας; 

Με γοητεύουν τα μικρά ποιήματα και η λακωνικότητα στα εκφραστικά μέσα προκειμένου να επιτευχθεί το μεγαλύτερο δυνατό συγκινησιακό αποτέλεσμα. Το θεωρώ μεγάλη πρόκληση όπως και την ανατροπή στο τέλος κάθε μικρής «ποιητικής ιστορίας»! Όσον αφορά το αισθητικό αποτέλεσμα, με ενδιαφέρει ιδιαίτερα η εικονοποιία και η συναισθητική απόδοση των εικόνων όπως επίσης η δύναμη, ο ήχος της λέξης που αποτελεί το sine qua non του ελεύθερου στίχου. Τα θέματα του έρωτα, της ματαίωσης, της απουσίας, του κοινωνικού προβληματισμού επανέρχονται στις τρεις Συλλογές, όπου η βασική έμπνευση είναι η βιωμένη εμπειρία κι όλα όσα αγγίζουν τις αισθήσεις, ένα ήχος, ένα χαμόγελο, ένα χάδι, ένα τοπίο, μια ανάμνηση… 

• Σχολιάζετε μέσα από τους στίχους σας κακώς κείμενα της σύγχρονης κοινωνίας, όπως το ζήτημα των προσφύγων∙ θεωρείτε η φωνή των ποιητών σήμερα έχει τη δύναμη να ταρακουνήσει ένα κοινό που προτιμά να εφησυχάζει;

Θεωρώ ότι τα τελευταία χρόνια πολλοί  άνθρωποι γράφουν ποίηση με κοινωνικό περιεχόμενο κι αυτό δείχνει τη διάθεση του κάθε δημιουργού να βγει από το μικρό, αυτιστικό του γίγνεσθαι και να στηλιτεύσει τα κακώς κείμενα της σύγχρονης κοινωνίας με στόχο να ευαισθητοποιήσει το κοινό και να επέλθουν αλλαγές. Το φαινόμενο αυτό είναι πολύ αισιόδοξο, ωστόσο για να μπορέσει η φωνή των ποιητών να ταρακουνήσει το εφησυχάζον κοινό θα πρέπει το κοινό να διαβάζει ποίηση! Είναι γεγονός ότι όσο κι αν προσπαθούμε, η ποίηση κυκλοφορεί σε συγκεκριμένους κύκλους και δε γίνεται γνωστή σε ευρύτερο κοινό και στη νεολαία. Αυτό οφείλεται εν μέρει στις καθηλώσεις ενός συντηρητικού κοινωνικοπνευματικού status, ενός εκπαιδευτικού συστήματος που δεν αγαπά τη λογοτεχνία και στην άκρατη ενασχόληση του κοινού με τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης που λόγω της εικόνας τού ασκούν μια τεράστια γοητεία.  Γι’ αυτό οι προσπάθειες όλων των δημιουργών, των εκδοτών και της Πολιτείας πρέπει να επικεντρωθούν στην προβολή των λογοτεχνών και ιδιαίτερα των ποιητών  και του έργου τους στα ΜΜΕ με πλατιά ανταπόκριση, να γίνουν ακόμη καμπάνιες προώθησης ποιητικών βιβλίων στα σχολεία και τα πανεπιστήμια  και να δημιουργηθούν λέσχες ανάγνωσης ποίησης και δημιουργικής γραφής.

• Εκτός από συγγραφέας, έχετε και την ιδιότητα της εκπαιδευτικού∙ τι είδους αναγνώσματα συστήνετε στους μαθητές να διαβάζουν; Τι διαβάζατε η ίδια ως παιδί;

 Η αλήθεια είναι ότι η εκπαίδευση και το άδολο βλέμμα των νέων είναι εκείνα που μου προσφέρουν χρόνια τώρα την έμπνευση στο έργο μου γι’ αυτό θεωρώ υποχρέωσή μου να βοηθήσω τα παιδιά σε μια εποχή όπου η εικόνα αποθεώνεται μέσω των κοινωνικών δικτύων, να προσεγγίσουν τη λογοτεχνία και τις χαρές που αυτή προσφέρει. Κάθε χρόνο αφήνω τα παιδιά για ώρα στη σχολική βιβλιοθήκη να επιλέξουν ένα λογοτεχνικό βιβλίο που είναι κοντά στα ενδιαφέροντά τους διαβάζοντας τον τίτλο, το οπισθόφυλλο αλλά και μερικές σελίδες από την αρχή του βιβλίου. Απαντώ στις απορίες τους, δίνω κάποιες οδηγίες αλλά αυτά επιλέγουν και οι επιλογές τους κυμαίνονται από την κλασική ελληνική και ξένη λογοτεχνία έως τη σύγχρονη. Από Ιούλιο Βερν, Μαρκ Τουέιν,  Νίκο Καζαντζάκη μέχρι Λουίς Σεπούλβεδα,  Τζόαν Ρόουλινγκ, Άλκη Ζέη και Μάνο Κοντολέων. Λίγα επιλέγουν ποίηση και κυρίως ποιητές που υπάρχουν στα βιβλία λογοτεχνίας του σχολείου για παράδειγμα Κ. Π. Καβάφη, Κώστα Καρυωτάκη, Κική Δημουλά, Τόλη Νικηφόρου.

Ως παιδί αγαπούσα πολύ τα βιβλία και ιδιαίτερα τα ιστορικά μυθιστορήματα της Πηνελόπης Δέλτα, τα έργα του Μενέλαου Λουντέμη και λίγο αργότερα ως έφηβη τα έργα του Γιώργου Ιωάννου, ενώ από τους ποιητές, με συνάρπαζε ο Κ.Π. Καβάφης, ο Κώστας Καρυωτάκης, ο Γιώργος Σεφέρης, ο Οδυσσέας Ελύτης και ο Μανόλης Αναγνωστάκης.

• Τι θα πυροδοτούσε τη συγγραφή μιας επόμενης ποιητικής συλλογής;

Η ίδια η Ζωή με την πανδαισία των ερεθισμάτων και εμπειριών που μας προσφέρει, οξύνει την παρατηρητικότητα και την ευαισθησία μας,  εξάπτει την φαντασία και πυροδοτεί την έκφραση, καθιστώντας μας  δημιουργούς και  « πολίτες εις των ιδεών την πόλι».