Κώστας Μεσσάρης: Ο Τσαρούχης κάποτε μου είπε πως είμαι ψυχή κολασμένη βυζαντινού αγίου

Ο σπουδαίος θεατράνθρωπος, σανιδοφάγος και έμπειρος, πλέον, μελετητής του Σοφοκλή, Κώστας Μεσσάρης, παρουσίασε -και συνεχίζει για λίγες ακόμα παραστάσεις- την δική του εκδοχή του Οιδίποδα Τυράννου τον φετινό χειμώνα και το αποτέλεσμα ήταν να ενθουσιάσει το αθηναϊκό κοινό που προσήλθε στο θέατρο Βαφείο-Λάκης Καραλής. Θα μπορούσε να είναι ένας πραγματικός σταρ, αλλά ο ίδιος επέλεξε να υπηρετήσει πιο ουσιαστικά και με τον δικό του τρόπο αυτό που αγαπάει περισσότερο: το θέατρο. Σήμερα, μιλά στο CulturePoint και στον Κωνστανίνο Μανίκα για όσα τον καθόρισαν ως καλλιτέχνη.

Ας ξεκινήσουμε από την παράσταση που μεταφράσατε, σκηνοθετήσατε και παίζετε στον Οιδίποδα στο Θέατρο Βαφείο. Στην πραγματικότητα μιλάμε για μια επιστροφή σας στο θέατρο; Πώς πήρατε την απόφαση;

Απ’ το θέατρο ποτέ δεν έφυγα∙ απ’ το κατεστημένο θέατρο, ναι! Τα τελευταία είκοσι χρόνια, παιδεύομαι (όποιος αγαπάει παιδεύει) με τη τριλογία του Σοφοκλή: «ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ», «ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ», «ΑΝΤΙΓΟΝΗ». Με βασανίζει το μέγα θέμα αναπαράστασης σήμερα του Αρχαίου Δράματος, να μην είναι αποξενωμένα τα δράματα απ’ τη κοινωνία, νεκρά αρχαιολογικά ευρήματα για τα μουσεία. Είκοσι χρόνια ασχολούμαι επισταμένα με τη τριλογία, μάλλον με μανία. Ο Κάρολος Κουν μου είχε πει πως η τέχνη και μάλιστα η τέχνη του θεάτρου, απαιτεί μανιακή ενασχόληση, αφοσίωση. Στίχο-στίχο, φράση-φράση, λέξη-λέξη μελετώ τα τρία δράματα και σήμερα επιτέλους (λες και υπάρχει τέλος σ’ αυτά τα πράγματα) τα μετέφρασα-μετέπλασα τολμηρά, να είναι σαν να γράφτηκαν σήμερα, με το σήμερα όπως και χτες και τ’ ανάπαλι. Οι δραματουργοί στα δράματα τους πρόβλεψαν το μέλλον, το σήμερα, έτσι που με τις κατάλληλες προσαρμογές, γίνονται σημερινά. Κατέληξα στη κατά τη γνώμη μου σωστή αναπαράσταση, την ΑΛΛΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ, παράσταση μουσική, λαϊκή, βιωματική, σημερινή, όλα να συμβαίνουν στη πλατεία της γειτονιάς που είναι σπίτι, καφενείο, ναός, τάφος κι Εκκλησία του Δήμου, γύρω από τη παλιά φθαρμένη καρέκλα καφενείου του ΟΙΔΙΠΟΔΑ, όλοι μας χορός μαυροφορεμένος χωρίς φύλο, ηλικία, ιδιότητα να γυρίζουμε γύρω απ’ την καρέκλα, σύμβολο εξουσίας και θανάτου, έρωτα και ζωής. Σεβάστηκα τους δραματουργούς και τη ποίηση ανθρωπιστικού πολιτισμού, αποδείχνοντας πως συνέχεια σήμερα του Αρχαίου Δράματος είναι το δραματικό δημοτικό τραγούδι, βυζαντινό ως και ροκρεμπέτικο, ως προς τα χορικά και ως προς τους δραματικούς διαλόγους το σημερινό κλασσικό εξπρεσιονιστικό θέατρο και το Θέατρο Σκιών ονείρου θεών, ημίθεων, απλών ανθρώπων.

Έχετε απομακρυνθεί ποτέ ψυχικά από την θεατρική τέχνη;

Ψυχή, μυαλό, αισθήματα και σώμα μου, πάντα κοντά στο θέατρο, με τη μίμηση πρώτο τρόπο μάθησης. Θέατρο η ζωή κι η τέχνη αναπαράστασής της, η τέχνη όλων των τεχνών το θέατρο θέασης θεού, ημίθεου, απλού ανθρώπου, θέατρο μες στο θέατρο. Στο θέατρο της ζωής, το νόημα θολό, άρα αναζητά τη καθαρότητά του στο θέατρο αναπαράστασης.

Πηγαίνετε σε παραστάσεις συναδέλφων σας;

Σπάνια, ούτε και στον κινηματογράφο πάω πια. Σπάνια ξεμυτάω νύχτα. Διαβάζω όμως εφημερίδα στο καφενείο, τελετουργία, μιλάω με τη παρέα και με αγνώστους όπως και στην αρχαία αγορά και την Εκκλησία του Δήμου. Έχουμε Άμεση Δημοκρατία στη κουβέντα μας. Το Αρχαίο Δράμα και η Άμεση Δημοκρατία, άρρηκτα δεμένα, ολοφανερώθηκαν από μικρούς-μεγάλους επαναστάτες ποιητές φανερωτές ομορφιάς αγάπης και φιλίας, συνεχής επανάστασης φιλίας για κοινωνία αλληλεγγύης, κατά ασταμάτητης αντεπανάστασης ασχήμιας φθόνου όχλου τυφλού ανταγωνισμού να φάει ένας τον άλλονε. Αρχαίο Δράμα κι Άμεση Δημοκρατία, στο Δήμο και την Εκκλησία του Δήμου της Αθήνας, στο όνομά τους και για χάρη τους.

Ποια ήταν η πρώτη σας παράσταση και με ποιους ηθοποιούς;

Είμαι «αρχαίος» ηθοποιός: πρώτη μου παράσταση, τη δεκαετία του ’60, με τον Τζάκη Καρούσο, τουρνέ, στη Λαμία.

Ποια ήταν η συνεργασία που άλλαξε τον τρόπο που βλέπετε τα πράγματα;

Απ’ την αρχή της καριέρας μου διαλέχτηκα να συμπρωταγωνιστήσω στο θέατρο, το κινηματογράφο, την τηλεόραση, με όλους σχεδόν τους μεγάλους συμπρωταγωνιστές μου και δασκάλους της εποχής μου. Ο δάσκαλος μου όμως ο Σοφοκλής είναι που

τ’ άλλαξε όλα. Μου έδειξε τον άλλο τρόπο αναπαράστασης Αρχαίου Δράματος κι αυτό φτάνει να πάρεις το σωστό δρόμο στο θέατρο. Ξεχωρίζω τις δυο παραστάσεις Αρχαίου Δράματος του Τσαρούχη, δυστυχώς δεν έπαιξα αλλά ήμουνα θεατής. Κάποτε σε μια συζήτηση «εκ βαθέων» στο καφενείο, ο Τσαρούχης μού είχε πει πως είμαι ψυχή κολασμένη βυζαντινού αγίου. Στις ανθρώπινες παραστάσεις του Τσαρούχη πάτησα, να βρω με τη βοήθεια του Σοφοκλή, την ΑΛΛΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ.

Στην παράσταση που κάνετε τώρα στο Βαφείο συνεργάζεστε και με νέους ηθοποιούς; Πιστεύετε ότι υπερτερούν σε σχέση με τη δική σας γενιά όταν ξεκινούσατε; Και σε τι;

Σήμερα οι ηθοποιοί υπερτερούν απ’ τους παλιούς σε σπουδές στο θέατρο (κυρίως στο εξωτερικό), στο χορό, το τραγούδι, τη μουσική, στην εκμάθηση μουσικών οργάνων, όλα αυτά όμως σε ύφος τεχνοκρατικό, ψυχρό, χωρίς πνευματικότητα. Μα το θέατρο είναι τελετουργία ιδεών, πραγμάτων, συναισθημάτων, σε πνευματική λειτουργία, με ενέργεια θερμή. Ο ηθοποιός είναι μάστορας πρακτικός που πελεκάει το ήθος, το χαρακτήρα, όπως οι παλιοί μαστόροι την πέτρα αλλά είναι και λαϊκός ιερέας λειτουργίας πνευματικής. Το πρακτικό πελέκημα και το βαθύ πνευματικό σκάψιμο φέρνει την επαφή ανάμεσα στους δραματουργούς, τους ηθοποιούς και τους θεατές και μόνο τότε έχουμε θέατρο άλλα και τελετουργία ενανθρώπισης του θείου, ενανθρώπισης του ανθρώπου, μ’ ανθρώπινη ζεστασιά φιλότητας, πέρα από κάθε βαρβαρότητα ψυχρής, νεκρής αποξένωσης ανθρώπου από άνθρωπο μέσα του κι έξω του και αποξένωσης των ανθρώπων πολιτών αναμεταξύ τους.

Τι σας ενοχλεί στην σημερινή εποχή;

Μ’ αποκαρδιώνει η αποξένωση, ο χυδαίος ατομισμός, η φτηνή επιδερμική μανία διάκρισης, επιβολής, πλουτισμού, εξουσία – για την εξουσία, ηδονή– για την ηδονή, αυτοϊκανοποίηση, αυνανισμός, καταστροφή.

Info:

Οιδίποδας Τύραννος-Η ΑΛΛΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Μετάφραση:Κώστας Μεσσάρης

Σκηνικά:Κατερίνα Δελαπόρτα

Μουσική:Γιώργος Κομπογιάννης

Φωτισμοί:Αντώνης Συμεωνάκης

Χορογραφία:Γεωργία Τρίτση

Παίζουν:Λουκάς Κούτρας Νίκος Τουλιάτος Έμμυ Στυλιανίδου Κώστας Μεσσάρης Στέλιος Κεχριώτης

Διάρκεια:90 λεπτά

Τιμές Εισιτηρίων:12 ευρώ

Για λίγες ακόμα παραστάσεις, κάθε Τρίτη

Πληροφορίες:6932418945