Γράφει ο Δημοσθένης Δαββέτας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικός αναλυτής

Ο Πάμπλο Ρουιθ Πικάσο, γνωστός κυρίως παγκοσμίως ,ως Πάμπλο Πικάσο, γεννημένος Ισπανός αλλά ζώντας με δική του απόφαση, την περισσότερη ως το τέλος ζωής του εκτός Ισπανίας, υπήρξε ολα οσα λίγο πολύ μπορεί να φέρει στην φαντασία μας εύκολα η λέξη “καλλιτεχνης” : υπήρξε ζωγράφος, χαρακτης, γλύπτης,ποιητής,σκηνογράφος, δραματουργός , δημιουργός κεραμικών, σχεδιαστής , συνομιλητής κι εμπνευστής της μεγάλης μόδας πλαι στον Πωλ Πουαρε και την Κοκο Σανέλ κι ακόμη ειδικός σε γραφικά για διάφορες έντυπες μορφές.

Θα μπορούσε να πει κάποιος εύκολα οτι είναι ένας απο τους κυριότερους Ισπανούς ζωγράφους της Τέχνης του 20ου αιώνα ,της μοντέρνας( νεωτερικής) Τέχνης, συνιδρύοντας μαζί με τον άλλο μεγάλο του μοντερνισμού Ζωρζ Μπρακ τον κυβισμό, αλλά και πρωταγωνιστής όλων των ριζοσπαστικών εικαστικών λύσεων και προτάσεων που σημάδεψαν καθοριστικά την μοντέρνα και την σύγχρονη ως σήμερα Τέχνη.

Ήταν πολλοί αυτοί που έγραψαν κι είπαν οτι δεν θα μπορούσε να εκφραστεί τόσο επιτυχημένα η ανάγκη της νεωτερικής, καινοτομικης Τέχνης , αν δεν υπήρχε το κατάλληλο πρόσωπο που θα μπορούσε άριστα να ενσαρκώσει τα αιτήματα της.

Υπήρξαν μάλιστα πολλοί που ισχυρίστηκαν οτι με τον εντυπωσιακά ενεργητικό κι ακούραστο χαρακτήρα του υπηρ6ξε η ουσιαστική δύναμη της μοντέρνας τέχνης αλλά και ταυτόχρονα αυτός που την “ενταφιασε” μιας και καμμία άλλη προσωπικότητα στον εικοστό αιώνα ( κυρίως ως το ήμισυ του) δεν τόλμησε ριζοσπαστικά οσα αυτός τόλμησε να κανει στην τέχνη βάζοντας τα ιστορικά και ποιοτικά θεμέλια της σύγχρονης ζωγραφικής.

Ο πατέρας του ο Χοσε Ρουιθ ι Μπλασκο, ήταν επίσης ζωγράφος, ενώ η μητέρα του, ήταν η Μαρια Πικασο για Λοπεθ. Ο Πάμπλο Πικάσο γεννήθηκε στην Μάλαγα της Ισπανίας. Εκεί πέρασε τα πρώτα δέκα χρόνια της ζωής του και πήρε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής απο τον πατέρα του ,ο οποίος υπήρξε Καθηγητής σε διάφορες σχολές Τέχνης. Από πολύ μικρός ,από παιδί, ο Πικάσο έδειξε κλίση στην ζωγραφική ,ζωγραφίζοντας μ’ευχερεια παντού κι ασταμάτητα.

Αρχικά οι γύρω του θεώρησαν αυτό ως παιδικό παιχνίδι ,όπως συμβαίνει συχνά με την παιδική συμπεριφορά. Όμως γρήγορα έγινε αντιληπτό οτι επρόκειτο περι” φυσικου” πάθους που ελεύθερα κι ακομπλεξαριστα εκφραζόταν. Το 1891 η οικογένεια του μετακόμισε στην Λα Κορουνια για τέσσερα χρόνια. Εκεί σπούδασε στην τοπική σχολή Καλών Τεχνών.Το φθινόπωρο του 1895 η οικογένεια του εγκαταστάθηκε στην Βαρκελώνη και ξεκίνησε να φοιτήσει στην τοπική σχολή Καλών Τεχνών ,σ’αυτήν που προσλήφθηκε ο πατέρας του ως Καθηγητής του σχεδίου.

Οι γονείς του κι ειδικά ο πατέρας του, ήταν βέβαιοι οτι με τα πρώτα εντυπωσιακά καθ’ομολογιαν δείγματα του ταλέντου του, θα είχε εξασφαλίσει μια σίγουρη μελλοντική επιτυχία ως ακαδημαικος ζωγράφος. Ήδη απο το 1897 γινόταν λόγος γι’αυτον κι οι συζητήσεις έδιναν κι έπαιρναν. Αιτία το έργο του “επιστημη και συμπονοια” όπου ως το πρόσωπο του ιατρού που εμφανιζόταν στον πίνακα είχε ποζάρει ο πατέρας του.

Ήταν επίσης τότε την εποχή που ο Πικάσο ,ως Πάμπλο Ρουιθ ( το πατρικό του όνομα) έφυγε το φθινόπωρο του ίδιου έτους κι έγινε δεκτός στην Βασιλική Ακαδημία του Σαν Φερναντο. Ακριβώς εκείνο το διάστημα ήρθε σε “προσωπικη” ρήξη με το ύφος ,το στυλ και την αντίληψη της Ακαδημαϊκής Τέχνης, αυτης που εκπροσωπούσε κι ο πατέρας του . Βρίσκοντας τα μαθήματα στην Ακαδημία δίχως νόημα κι ενδιαφέρον ,άρχισε να περνά τον περισσότερο καιρό του σχεδιάζοντας και ζωγραφίζοντας την ζωή γύρω του, στα καφενεία της περιοχής,τους δρόμους, τα πορνεία και το μουσείο Πραδο όπου κι ανακάλυψε τους Ισπανούς ζωγράφους και την ισπανική ζωγραφική.

Και μάλιστα δεν δίστασε με το δημιουργικό “θρασος” κι ελευθερία που χαρακτήριζε τους να σημειώσει τότε οτι ο Βαλασκεζ ήταν ζωγράφος “πρώτης κατηγοριας” ,ο Ελ Γκρεκο ” έχει ζωγραφίσει κάποια υπέροχα κεφαλια” ,ενώ ο Μουριγιο δεν τον έπειθε με τα έργα του. Δίπλα σ’αυτούς τους καλλιτέχνες ,που επηρέασαν την φαντασία του ,ας προστεθεί κι ο Γκογια που τον γοήτεψε έντονα. Την Άνοιξη του 1898 ο Πικάσο αρρώστησε απο Οστρακια και πέρασε την υπόλοιπη χρονιά του αναρρωνοντας στο Καταλανικο χωριό Ορτα ντε Εμπρο συντροφιά με τον φίλο του απο την Βαρκελώνη Μανουελ Παλαρες. Όταν επέστρεψε μετά την περιπέτεια της υγείας του στην Βαρκελώνη ήταν ένας άλλος άνθρωπος.

Η ασθένεια τον είχε φέρει αντιμέτωπο με όλα τα μεγάλα υπαρξιακά ανθρώπινα ζητήματα: τον θάνατο ,την υγεία , την σωματική και βιολογική περατοτητα ,την μοναξιά, τον χρόνο. Είχε περάσει πολύ καιρό μόνος του,είχε παχύνει, είχε γνωρίσει κι αγαπήσει την ύπαιθρο, είχε μάθει καταλανικά και πάνω απ’ολα είχε πάρει την μεγάλη για τον ίδιο και την ζωγραφική (του)απόφαση ,να μην ακολουθήσει πλέον καμμία καλλιτεχνική εκπαίδευση σε σχολές καλών Τεχνών, ερχόμενος σ’ αντιθεση με τα σχέδια που έκαναν οι γονείς του κι ειδικά ο πατέρας του για το καλλιτεχνικό του μέλλον.Επέλεξε δε στο εξής να υπογράφει τα έργα του με το επίθετο της μητέρας του δηλαδή ως Π.Ρ. Πικάσο, ενώ απο το 1901 εγκατέλειψε εντελώς το επίθετο Ρουιθ απο το όνομα του.

Η εννοιολογική κι αισθητική ρήξη με τον πατέρα είχε ολοκληρωθεί.

Η νέα του ζωή πλέον ήταν δική του απόφαση κι οχι υπο την καθοδήγηση του ζωγράφου πατέρα του . Ο Πάμπλο Πικάσο ,ως καλλιτέχνης με την απόλυτα δική του πορεία που γνωρίζουμε ,γεννήθηκε τότε. Χάρις στην έξυπνη και διπλωματική παρέμβαση της μητέρας του, πήρε τελικά το πράσινο φώς απο τον πατέρα του ,τον οποίο πάντα σεβόταν, παρά τις αντιθέσεις τους και το 1900 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και συγκεκριμένα στην Μοντμαρτη ,που αποτελούσε τότε το σημαντικό κέντρο της διεθνούς καλλιτεχνικής ζωής.

Ως τον θάνατο του το 1973 σε ηλικία 92 ετών, υπήρξε πιστός στην απόφαση του για την νέα του ζωή. Δηλαδή ήταν ένας διαρκώς αντισυμβατικα ανήσυχος ριζοσπαστικός καλλιτεχνης με μια πολυτάραχη και πολυσυζητητη συναισθηματική και προσωπική ζωή.

Το 1966 φιλοξενήθηκε στο Γκραντ Παλε στο Παρίσι μια πολύ μεγάλη έκθεση του 85χρονου τότε Πικάσο. Περισσότερα απο 1000 έργα εκτέθηκαν. Επρόκειτο για την μεγαλύτερη αναδρομική έκθεση που είχε ποτέ οργανωθεί για ζώντα καλλιτέχνη. Τεράστιες ήταν οι ουρές θεατών που υπομονετικά περίμεναν για να θαυμάσουν το εικαστικό σύμπαν του Πικάσο. Πίνακες,γ λυπτά, κεραμικά, σχέδια, γκραβούρες,  ελαιογραφίες, υδατογραφιες, παστέλ,έργα απο κάρβουνο, μολύβι, μελάνι κι άλλες τεχνικές ,απλώθηκαν στα μάτια των θεατών που έμοιαζαν εντυπωσιασμένοι απο την περιπλάνηση τους στον γεμάτο εκπλήξεις  ,βία, χαρά, τρυφερότητα, αμεσότητα, ριζοσπαστικό τη τα, τόλμη και γόνιμο ποιοτικό “θρασος” της εικαστικής δουλειάς του μεγάλου Ισπανού καλλιτέχνη.

Σκηνές σύνθετες, γεωμετρικές μορφές κυβισμού που συχνά θύμιζαν κυκλαδικα γλυπτά η Αφρικανικές μάσκες, Σουρεαλιστικές τάσεις και ψυχαναλυτικες επιδράσεις , έδωσαν απλόχερα δείγματα των φυσικών δεξιοτήτων και του ταλέντου του Πικάσο, αυτού του ιδιοφυους καλλιτέχνη που δεν σπούδασε με ακαδημαϊκή παιδεία, όπως είδαμε πιο πάνω στο άρθρο. Όμως ο ίδιος είναι η ενσάρκωση ,ταλέντου, ελευθερίας ,θέλησης και σκληρής εργασίας,ένα υψηλό αίσθημα καθήκοντος που ει6χε πάντα ως το τέλος της μακρόχρονης ζωής του.

Η προσωπική και συναισθηματική ζωή του υπήρξε περιπετειώδης.

Αρχικά παντρεύτηκε την Ρωσίδα χορεύτρια Ολγα Κοκλοβα. Έζησε κι έκανε δύο παιδιά με την διάσημη γαλλιδα φεμινίστρια Φρσνσουαζ Ζυλο, είχε πολλές ερωτικές παθιασμένες ιστορίες μια των οποίων ήταν με την σπουδαία φωτογράφο Νορα Μααρ, είχε επίσης ερωτικούς συντρόφους τις Νους Ελυαρ, Φεραντ Ολιβιε, Μαρι Τερεζ Ουολτερ, Φρανσουαζ Πικασο και Εβα Γκουελ. Ενω το 1961 σε ηλικία 79 ετών, παντρεύτηκε την 34χρονη Ζακλιν Ροκ, μοντέλο, μελαχρινή με πράσινα μάτια ,η οποία κι υπήρξε το θέμα πολλών πινάκων του. Τάφηκαν μάλιστα δίπλα δίπλα στον κήπο του κάστρου Βωβεναργκ στο ομώνυμο Γαλλικό χωριό.

Συνολικά το έργο του μπορεί να χωριστεί σε 4 περιόδους.1.Στην Μπλε περίοδο (1901-1904), τότε δηλαδή που πρωτοξεκινησε στην Γαλλία και τα έργα χαρακτηρίζονται απο την συναισθηματική του φόρτιση που άφηνε την Ισπανία.2. Στην Ροζ, κόκκινη περίοδο, (1905-1907), την περίοδο που επηρεάζεται απο την Γαλλική ζωγραφική.3. Τον Αναλυτικό κυβισμό ,την προσπάθεια του δηλαδή, μαζί με τον Μπρακ, να ζωγραφίσουν και την εσωτερική και την εξωτερική διάσταση των θεμάτων τους, μέσα απο τον οπτικό συμβολισμό του κυβου . Και 4. Τον συνθετικό κυβισμό (1912-1915), όπου πραγματοποιείται η σύνθεση κυβιστικών έργων μέσα απο την τεχνική του κολάζ. Ενδιαφέρθηκε για τον πολιτισμό της Μεσογείου(1916-1924), τον υπερρεαλισμό (1920), και την γλυπτική όπως και για συνεργασίες με μπαλέτα χορού, θέατρα, ποίηση, φιλοσοφια και πολιτική( υπήρξε ένας ουμανιστης αριστερός που δεν δίστασε να κάνει κριτική στον Στάλιν).

Υπήρξε αναντίρρητα ο πιο σημαδιακός καλλιτεχνης, ένας γίγαντας της Τέχνης του 20ου αιώνα ως και σήμερα.