Γράφει ο Δημοσθένης Δαββέτας, Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης , ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικός αναλυτής

Στ’ απομνημονεύνατα της ( Memoires) ,η Δούκισσα Λάουρα Στεφανοπούλου- Ντ’ Αμπραντες ( Duchesse Laure Stefanopoli- d’Abrantes), δεν διστάζει να μιλήσει για την Ελληνική ριζα του Ναπολέοντα και συγκεκριμένα για την Μανιάτικη καταγωγή του. Παραλληλίζει το όνομα καλομερος ή κατα την γνώμη μου πιο σωστά Καλημέρης (μιας κι ακόμα και σήμερα υπάρχει το όνομα αυτό ως συνήθως στην Μάνη) με το Buonaparte . Buona (καλός) ,parte (μέρος). Για την ιστορία του ονόματος και την οικογένεια του Ναπολέοντα στην Κορσική θα μιλήσω στα επόμενα αρθρα μου μιας και θ’ασχοληθώ πιο επισταμένα σε συνέχειες με το θέμα. Αυτό που μας ενδιαφέρει εδω είναι το πορτρέτο της ίδιας της Δούκισσας Στεφανοπούλου- Ντ’ Αμπραντες. Και γιατί μπορεί εύλογα να ρωτήσει κάποιος. Κι απαντώ: γιατί αμφισβητήθηκε απο κάποιους ” ιστορικούς” (sic) ως ιδιαίτερα ευφάνταστη. Αρα μ’ ενδιαφέρει να ρίξω περισσότερο οσο γίνεται φως στην προσωπικότητα της.

Η Δούκισσα λοιπόν ήταν κόρη της Πανωριας Στεφανοπούλου συζύγου του Permon κι αδελφής του Πρίγκηπα Δημητρίου Στεφανόπουλου Κομνηνού, για τον οποίο μίλησα στο προηγούμενο άρθρο μου (9/1/21. Ελεύθερος Τυπος). Παντρεύτηκε το Δούκα Ντ’Αμπραντες κι εγινε Δούκισσα. Όταν έγραψε τ’ απομνημονεύματα της, αυτα πηραν μεγάλη δημοσιότητα κι έγιναν best-seller.

Πώς όμως έφτασε να γράψει ενα τόσο καλογραμμένο έργο, οπως πολλοι παραδέχονται αυτη που δεν ήταν συγγραφέας; Είχε ξαφνικά “θεία έμπνευση” η υπήρχαν και κάποιοι άλλοι λόγοι πιο συγκεκριμένοι;

Αν κάποιος διαβάσει την αλληλογραφία μεταξύ του νεαρού τότε ιδιοφυούς συγγραφέα Ονορέ ντε Μπαλζάκ και της Λωρ Ντ’ Αμπράντες θα διαπιστώσει αμέσως το ερωτικό πάθος του για την Δούκισσα ..

Το πάθος κι η επιμονή του νεαρού Μπαλζακ για την Δούκισσα, παρα τον αρχικο της δισταγμο, 15 χρόνια μεγαλύτερης του και με ταμπεραμέντο ερωτικο ,ηταν τέτοιο, ώστε ουτε τα σκληρά εμπόδια που έβαλε στην διαφαινόμενη σχέση τους, η τοτε ερωμένη του η ευγενής Mme de Berny ,ούτε το οτι παρενέβη εχθρικά και η μητέρα του συγγραφέα, μπορεσε να τον σταματήσει. Σε μια του επιστολή της γράφει:” Αφήστε με να πιστεύω ότι οι φοβερές εντάσεις της ζωής σας , προέρχονται απο την δύναμη του χαρακτήρα σας .Κι είναι αυτη η δύναμη που σας δίνει υψηλές κι όμορφες σκέψεις μέσα στο θεαματικα μεταβαλλόμενο περιβάλλον που βρίσκεστε, ζώντας αποσυρμένη κι αναμένοντας ,η νύχτα σας να φέρει μια καινούργια μέρα. “.

Αναντίρρητα η Λωρ Ντ’Αμπραντες ξεσήκωνε όπου περνούσε παθη, εντάσεις, συζητήσεις, διαφωνίες, θαυμασμο. Έζησε κι αυτη κι η οινογένεια της στην καρδιά μιας εποχής που περιελάμβανε την Γαλλικη Επανάσταση και την εποποιία ενός Τιτάνα, του Μ.Ναπολέοντα ..

Πώς μπορούσε λοιπόν να περάσει απαρατήρητη απο εναν γίγαντα της λογοτεχνίας ,τον νεαρό Μπαλζακ ,που όπως έλεγαν οσοι τον γνώριζαν καθήλωνε τους πάντες με την φινέτσα, την εξυπνάδα και την διορατικότητα του; Το μάτι του “γυάλιζε”, διψούσε να’ναι μέρος της ιστορίας ,μεσα στα γεγονότα και να τα καταγραφεί ως βιωματικός παρατηρητής. Η θεματολογία των βιβλίων του δεν ηταν ποτέ φανταστική αλλά μέσα απο την πραγματικότητα. Μεσα σ’αυτήν εύρισκε φαντασία, οράματα, κρυμμένες αλήθειες. Τα σπουδαία μυθιστορήματα του Μπαλζακ δεν ήταν παρα “γεωτρήσεις” στην καρδιά της πραγματικότητας.

Μεσα απο την Δουκισσα ξαναζούσε ολο την ατμόσφαιρα της προσωπικότητας του Ναπολέοντα που τόσο ο ίδιος θαύμαζε. Έπαιρνε στοιχεία για τα μυθιστορήματα του. Η Λωρ Ντ’ Αμπραντες εγινε το μοντέλο του ,η πηγή έμπνευσης μιας ολόκληρης εποχής που ο ίδιος θαύμαζε.

Στα βιβλία του όπως “la femme de trente ans ” σχεδιάζει το εντυπωσιακό πορτρέτο της κόρης της Josephine .Στο έργο του ” la femme abandonnee” η Δούκισσα είναι η κεντρική ηρωίδα. Της αφιέρωσε μάλιστα το βιβλίο. Στα μυθιστόρημα του ” Le Lys dans la vallee” , ” le message” ,” la psychologie du mariage” , ” une tenebreuse affaire ” ,” medecin de champagne ” ,είναι τόσο εμφανής η παρουσία της Λωρ Στεφανοπούλου, ώστε όλοι αντιλαμβάνονται πως δεν θα μπορούσε να γράψει ο Μπαλζάκ για την κ.Aiglement (κάτω απο αυτο το όνομα κρυβόταν αυτη) ,η να περιγράψει την ιδια καταπληκτικά στο le message ,η να μιλήσει με τόσες ακριβείς λεπτομέρειες για την απαγωγή του γερουσιαστή Clement de Ris (στο βιβλίο του une tenebreuse affaire) , δίχως τις πληροφορίες της . Ούτε επίσης θα μπορούσε να γράψει με τοση ακρίβεια για τον Μ. Ναπολέοντα αν δεν έπαιρνε τα στοιχεία απο την Λωρ Στεφανοπούλου ..

Κι η Δούκισσα τι πήρε από αυτόν; Εκτός της νιότης του και του εκπληκτικού πνεύματος του, πήρε και το κουράγιο αλλά και την ιδέα να ξεκινήσει να γράψει τις αναμνήσεις της.

Ξεκίνησε τις Memoires της το 1826. Κι αφού πριν του προτείνει να την βοηθήσει επέμεινε γι’αυτό ο Μπαλζακ. Αυτος την βοήθησε στο στυλ και στην ποιότητα της γραφής, (αναγνωρίστηκε αμέσως απο τους κριτικούς) αλλά επίσης έγραψε πολλά μέρη του πρώτου τόμου της .

Συγ-γράφοντας μαζι με την Δούκισσα ο Μπαλζάκ, ηταν σαν να ήταν παρών ,παρατηρητής στις προσωπικές στιγμές της με τον Ναπολέοντα. Ήταν τόσο χαρούμενος οταν εκείνη του ζήτησε να την βοηθήσει στο γράψιμο, ώστε της έγραψε: ” η πρόταση σας κυρία μου είναι τόσο σαγηνευτική, τόσο ωραία, ώστε δεν μπορώ ν’ αποσύρω το χέρι μου από το δικο σας”.

Μεσα απο την ερωτική τους λοιπόν φιλια μπήκαν οι βάσεις για να γραφτούν οι Memoires της Λωρ Ντ’Αμπράντες. Αυτός με τις ερωτήσεις και παρατηρήσεις του έσκαβε την μνήμη της κι αναπηδούσαν ορμητικές και τολμηρές οι αναμνήσεις της. Η Ελληνική ριζα του Ναπολέοντα, παρότι ως τοτε έπρεπε να μείνει στην σιωπή ( θα εξηγήσω σ’ένα επόμενο άρθρο μου το γιατί), βγήκε τώρα στην επιφάνεια, λογω της επίδρασης του Μπαλζάκ. Δημιουργήθηκε θόρυβος με την δημοσίευση του εργου. Αυτο έγινε best seller. Κι ο Μπαλζακ ήθελε να γίνει λόγος για την συμμετοχή του ετσι ώστε να’χει μερίδιο δόξας . Η πανέξυπνη όμως Λωρ δεν το επέστρεψε και πηρε ολο το μερίδιο για τον εαυτό της . Άλλωστε τον είχε βοηθήσει αρκετά και ως λογοτεχνικλός χαρακτήρας που τον ενέπνευσε, ως δίαυλος κρυφών πληροφοριών που χρησιμοποίησε στα μυθιστορήματα του ,αλλά και με γνωριμίες στον Αριστοκρατικό κύκλο που τόσο επιθυμούσε ο νεαρος ιδιοφυής συγγραφέας.

Τον γνώρισε ενα βράδυ του 1829 στο σπίτι της Mme Recamier, με την κόμησσα d’Hautpoul, τον δούκα de Laval, τον κομη de Montbel και Delecluze , τις δεσποινίδες Duvidal, την αφρόκρεμα δηλαδή τότε. Τον ίδιο μάλιστα χρόνο τον γνωρίζει στην πριγκίπισσα Bagration. Παρ’ολ’αυτα το γεγονός ότι δεν μοιράστηκε μαζί του την επιτυχία της τον ενόχλησε. Έγιναν πλέον μονο φίλοι. Αυτος που της έγραφε ” Μην νομίζετε κυρία μου ότι δεν αγαπιέστε. Τι μπορώ να κάνω έτσι ώστε να περάσει στην ψυχή σας η εμπιστοσύνη που εχω στην δική μου; Αυτη η διαπεραστική βεβαιότητα να μ’αγαπώ, που τόσο θαύμασα κι άγγιξε την καρδιά μου και τώρα σας αγαπώ;”. Αυτος λοιπόν στράφηκε προς τον επόμενο έρωτα του προς την κ.Hanska. Πηρε ο,τι είχε να πάρει απο την Δούκισσα όπως κι αυτη πηρε ο,τι είχε να πάρει απο αυτον.

Μέχρι το 1835 είχαν βγει όλοι οι τόμοι των αναμνήσεων της Στεφανοπουλου Ντ’ Αμπραντες.
Και το ερώτημα τίθεται αμέσως. Όλοι γνώριζαν τον ρολο του Μπαλζάκ στην συγγραφή του έργου. Ηταν δυνατόν αυτος ο μεγάλος συγγραφέας, αυτος που πάσχιζε για το αληθές της πραγματικότητας ,και που την καθοδηγούσε στην γραφή, ν’αφήσει να γράφουν πράγματα ευφάνταστα για την καταγωγή του Ναπολεοντα; Ηταν δυνατόν να έβαζε το πνεύμα και την προσωπικότητα του ,αλλά και σε πολλές περιπτώσεις το στυλ της γραφής του ,σε ιστορικά γεγονότα που θα ταν ευφάνταστη επινόηση κι οχι αήηθεια; Λιγο δύσκολο για εναν συγγραφέα του ” πραγματικού”..

Άλλωστε στην κηδεία της Δούκισσας Ντ’Αμπράντες παραβρέθηκαν τιμώ6ντας την ο Μπαλζάκ ,ο Σατωμπρι’αν κι ο Βίκτωρ Ουγκώ. Θα την τιμούσαν τρεις γίγαντες της παγκόσμιας λογοτεχνίας αν έλεγε απλώς ψευδη; Όμως όπως σας είπα θα επανέλθω ειδικά με νεο μου άρθρο για την καταγωγή του Ναπολέοντα.