Το ΔΙΠΤΥΧΟ, το νέο project του Κωνσταντίνου Παπασωτηρόπουλου σε συνεργασία με την Ελευθερία Αγαπάκη, παρουσιάζεται για έξι μέρες (28 – 29 – 30 Μαρτίου και 4 – 5 – 6 Απριλίου 2025) στο Φουαγιέ του ΠΛΥΦΑ. Με αυτή την.αψιρμη, συνομιλεί με τον Κωνσταντίνο Μανίκα.

1.Παρουσιάζεται το project “ΔΙΠΤΥΧΟ”, από τις 28 Μαρτίου στο Φουαγιέ του ΠΛΥΦΑ. Ποια είναι η δομή και το κεντρικό θέμα της παράστασης; 

Το ΔΙΠΤΥΧΟ αποτελείται από δύο έργα, όπως λέει και ο τίτλος του. Στο πρώτο έργο, το OKU NO HOSOMICHI, ο άνθρωπος περπατά μέσα στον κόσμο – χτίζουμε εκεί την ακριβή μέθοδο της παρατήρησης. Στο ΑΡΧΕΙΟΝ ο άνθρωπος, σχετίζεται με το σώμα του πλήθους των Αγίων, των ανθρώπων αυτών που έκαναν την πραγματικότητα πραγματική, τεντώνοντας την στο απώτατο όριο της και κοίταξαν από την άλλη πλευρά, όπως έχω ξανασημειώσει.

2. Γιατί επιλέξατε τα έργα OKU NO HOSOMICHI και ΑΡΧΕΙΟΝ, και πώς συνδέονται μεταξύ τους σε ένα κοινό μήνυμα; 

Δεν είμαι σε θέση να μιλήσω για μηνύματα. Δεν γνωρίζω αν υπάρχουν και αν υπάρχουν δεν τα γνωρίζω. Ξέρετε, τα έργα τέχνης (τα σημαντικά έργα τέχνης μέσα στους αιώνες) δεν λένε τίποτα, αλλά αποτελούν τα ίδια τον Λόγο. Το ίδιο το έργο τέχνης, δηλαδή, προτείνει, μιλάει, υποδεικνύει έναν χώρο ή ένα κάτοπτρο θεώρησης της πραγματικότητας. Δεν αποτελεί το έργο το μέσο για να πει κάποιος κάτι. Αυτού του είδους η – ας την πούμε – αυτοβιογραφική τέχνη είναι, κατά την άποψη μου, κατώτερης λογής. Υπάρχει μια διαστρεβλωμένη αντίληψη του τι σημαίνει σχετίζομαι προσωπικά με την καλλιτεχνική εργασία. Ο όρος αυτός, ετυμολογικά δηλώνει, την έκθεση του ανθρώπου προς θέαση από τον κόσμο. Αυτή είναι η μεγαλειώδης αντιστροφή που επιτελούν τα σπουδαία έργα τέχνης. Ως προς το ΔΙΠΤΥΧΟ, η συμπαράθεση αυτών των δύο έργων αποτελεί μια πρόταση βίωσης του κόσμου · η αποκάλυψη του σώματος του πλήθους των Αγίων έρχεται ως τομή και σχόλιο στην πορεία του ανθρώπου. Η αποκάλυψη αυτή, πριν από οτιδήποτε άλλο, είναι η αποκάλυψη του μέτρου, της γεωμετρίας του ανθρώπινου ορίου.

3. Πόσο δύσκολο είναι να δέσουν αρμονικά διαφορετικές μορφές τέχνης και διαφορετικοί πολιτισμοί;

Για να απαντήσουμε σε αυτή την ερώτηση, πρέπει να αποδεχτούμε ότι οι πολιτισμοί στους οποίους αναφέρεστε (δηλαδή, ο χριστιανικός και ο ιαπωνικός, υποθέτω) είναι όντως διαφορετικοί, πράγμα για το οποίο δεν είμαι καθόλου βέβαιος. Ένα κεντρικό που τους συνδέει είναι η βίωση του κόσμου ως συνεχές κάλεσμα μαρτυρίας του Θεού. Τώρα, δεν είμαι σε θέση να απαντήσω ευρύτερα, καθώς αυτό θα προϋπέθετε την ακέραια γνώση των δύο αυτών πολιτισμών. Αυτό, ωστόσο δεν μπορώ να το εγγυηθώ ώστε να απαντήσω με ασφάλεια. Η αντίληψη μου, ξέρετε, είναι εξαιρετικά αποσπασματική. Αυτός είναι άλλος ένας λόγος που δεν μπορώ να απαντήσω σε γενικά ερωτήματα περί του θέματος ή του μηνύματος ενός έργου. Το βλέμμα και η αντίληψη μου, συχνά, προσκολλώνται σε ένα συγκεκριμένο σημείο του οπτικού πεδίου που δημιουργεί το έργο, ακόμη κι αν περνά από το χέρι μου η ρύθμιση και η σύνθεση του έργου ως όλον. Αυτό νομίζω ότι είναι, έτσι κι αλλιώς, γνώρισμα της ανθρώπινης αντίληψης, η οποία μπορεί να κατανοήσει, πάντα, ένα μικρό κομμάτι της πραγματικότητας. Κι ο θεατής, όσες φορές κι αν δει το ΔΙΠΤΥΧΟ δεν θα μπορέσει ποτέ να το δει ολόκληρο. Το βλέμμα του θα κεντρίσει ένα σημείο του χώρου του έργου και η ερμηνεία στην οποία θα καταλήξει θα είναι εξ αντικειμένου τμηματική. Γι αυτό θεωρώ αδόκιμο να αναζητούμε συμπερασματικές απαντήσεις σε σχέση με την πραγματικότητα και τις καλλιτεχνικές εργασίες, πολλώ δε μάλλον για πολιτισμούς ολόκληρους.

4. Τι ρόλο παίζει η χορογραφία στην απόδοση του κειμένου και πώς προσαρμόζεται σε αυτό; 

Υπάρχει ένα αδιαίρετο τρίπτυχο που αποτελείται από το σώμα, τον λόγο και τον χώρο. Το ένα δεν μπορεί να εννοηθεί και να μεταχειριστεί ξέχωρα από τα άλλα. Στην αρχή είχαμε το γενικό σχήμα, αυτής της καλυμμένης με κάρβουνα επιφάνειας 4x1m. Ο Στέφανος τοποθετήθηκε εκεί και με πολλή δουλειά οργάνωσε τον βηματισμό του. Στην πορεία αυτή που ακολούθησε, κάποια στιγμή σε μια οπή του χώρου, τού αποκαλύφθηκε το σώμα του πλήθους των Αγίων. Από το σημείο αυτό και έπειτα, αναζητήσαμε την σχέση του ανθρώπινου σώματος με το πλήθος αυτό.

5. Λείπουν οι πρωτότυπες, συνδυαστικες ιδέες στις παραστατικές τέχνες; 

Νομίζω πως η απάντηση είναι κατηγορηματικά θετική. Την αιτία αυτού του τέλματος στο οποίο βρίσκεται η πρωτότυπη δραματουργία, την εντοπίζω στην σύνδεση της δημιουργίας με την απόλαυση. Η πρωτότυπη δραματουργία σήμερα (είτε στα καλά της είτε στα κακά της) είναι μια εργασία πάνω στον αυστηρά ιδιωτικό αισθησιασμό των δημιουργών. Στην αντίληψη μου, η πρωτότυπη δραματουργία πρέπει να τελεί αποκομμένη από την απόλαυση του δημιουργού. Ο λόγος που η απόλαυση είναι δημιουργικά ευνουχιστική είναι γιατί στο αίτημα της απόλαυσης ο ερωτών και ο αποκρινόμενος είναι πάντα ο εαυτός. Αυτό, όπως αντιλαμβάνεστε, είναι κενό πνευματικής φύσης, όχι μόνο καλλιτεχνικής. Έχουμε απομακρυνθεί από την αντίληψη ότι στην ανάγκη της εκ του μη όντος δημιουργίας ερχόμαστε από την επιθυμία να υπερκεράσουμε τον θάνατο. Γι αυτό λέω πως το θέμα είναι πνευματικής φύσης – γιατί βγάζουμε έξω από την συνάρτηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας την μνήμη του θανάτου. Κάθε έργο είναι μια μελέτη θανάτου του δημιουργού του. Εγώ μπαίνω στην δημιουργική διαδικασία με την εμπειρία του θανάτου που έχει νικηθεί, του θανάτου που δεν είναι θάνατος, αλλά ζωή και χαρά – τα έργα μου δεν μπορούν να βιωθούν σε όλη τους την έκταση παρά μόνο υπό το φως της Ανάστασης.

6. Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας και ποιο το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό όνειρό σας; 

Δεν υπάρχει κανένα σχέδιο. Υπάρχουν πάντα κάποια υλικά που τελούν προς αποκάλυψη και κάποια σε αναμονή επεξεργασίας. Υπάρχει ένα τέτοιο υλικό το οποίο είναι σε διαδικασία επεξεργασίας, ωστόσο, λόγω του μεγέθους του είναι πολύ δύσκολο στην πραγμάτωση του από έναν ανεξάρτητο δημιουργό. Αλλά, όλα θα γίνουν στον καιρό τους. Καλλιτεχνικά όνειρα δεν έχω. Το όνειρο μου και η ευχή μου είναι να παραμένω σε μια ενεργή επεξεργασία του μυστηρίου της ζωής.