Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης
Είναι σαφές πως η τέχνη του όσο σημαντική και αν είναι διαμορφώνεται πάντα σε ευρύτερες εξελίξεις και επηρεάζεται συχνά με τρόπο αποφασιστικό από την ιστορική συγκυρία.
Στην ιστορία άλλωστε δεν υπάρχουν τομές αλλά αντίθετα καταγράφονται συχνά μακρές περίοδοι μετάβασης. Ακριβώς στην μακρά μεταβατική περίοδο από τον Μεσαίωνα στην εποχή της νεωτερικότητας. Διαμορφώθηκε το ευρύτερο θρησκευτικό, πολιτικό και επιστημονικό περιβάλλον του cinquecento,
Αναλυτικότερα μετά την επανάσταση και την θρησκευτική μεταρρύθμιση του Λουθήρου, άρχισε να σχηματοποιείται με τρόπο σαφή το νέο Χριστιανικό προτεσταντικό δόγμα.
Με αφετηρία ένα κομβικό ιστορικό γεγονός, την σύνοδο του Trento η καθολική εκκλησία προσπάθησε να αναπτύξει αντανακλαστικά προωθώντας την αντιμεταρρύθμιση με στόχο να ανακτήσει το χαμένο έδαφος στην Ευρώπη και τμήμα των ευρωπαικών πληθυσμών που είχαν προσχωρήσει στον προτεσταντισμό.
Όμως η εισβολή στην ιταλική χερσόνησο των στρατευμάτων του Γάλλου ηγεμόνα Καρόλου του Ε και η κατάληψη της Ρώμης το 1527, ερμηνεύτηκαν ως τιμωρία προς τον εκμαυλισμό της παπικής εκκλησίας αλλά και τον ηθικό εκφυλισμό που έφερε στην τέχνη εκείνης της εποχής η έντονη ροπή στον αισθησιασμό και την πολυτέλεια.
Στις γερμανικές χώρες και περίπου στο ίδιο ιστορικό momentum οι πόλεμοι των χωρικών ( 1524-1525) προκάλεσαν ακόμα περισσότερα ρήγματα στο αναχρονιστικό φεουδαρχικό σύστημα που ήδη από καιρό είχε πάψει να είναι λειτουργικό.
Παράλληλα συνεχιζόταν η εξερεύνηση και η διείσδυση στις νέες χώρες τόσο στην θαλάσσια όσο και την χερσαία της εκδοχή. Εξέλιξη που είχε ξεκινήσει ήδη με την ανακάλυψη τους στα τέλη του 15ου αιώνα. Ο γνωστός μέχρι την εκείνη την εποχή κόσμος σχεδόν απρόσμενα και σε πλήρη αντιδιαστολή με τον νέο κόσμο έγινε παλαιός και η Ευρώπη από επίκεντρο του μία περιορισμένη χερσαία έκταση που έπρεπε να αποκτήσει εξωστρέφεια για να αποκτήσει πλούτο και να διατηρήσει την πολιτισμική και όχι μόνο πρωτοκαθεδρία της. Ενώ η ανακάλυψη του Κοπέρνικου επιβεβαίωσε μία θεωρία που υπήρχε από την αρχαιότητα πως ο πλανήτης Γη δεν αποτελούσε το κέντρο του ηλιακού συστήματος και επομένως ούτε του σύμπαντος. Αλλά μία μικρή κουκίδα σε ένα αχανές αχαρτογράφητο και πιθανώς δυναμικό αναπτυσσόμενο σύμπαν.
Μία νέα εικαστική ματιά αποπειράθηκε να δώσει καλλιτεχνική ερμηνεία στον νέο κόσμο που ανάτειλε.
Η έντονη αμφισβήτηση των αρχών του χώρου. Έναν χώρο ασαφή και αποσταθεροποιημένο μέσα σε έναν κόσμο που ανάτειλε εκείνη την εποχή όπου ο νέος άνθρωπος ήταν ψυχρός και ανασφαλής.
Ως μοναδική διέξοδος πρόβαλε η διαφυγή μέσα από την κίνηση, που πρόκειται να αποτελέσει και το εικαστικό ιδίωμα που εισέρχεται για πρώτη φορά στο προσκήνιο της τέχνης στην περίοδο του μανιερισμού.
Το νέο καλλιτεχνικό ρεύμα σε ύστερη περίοδο ονομάστηκε μανιερισμός λόγω της αντίληψης πως η τέχνη είχε φτάσει στο αποκορύφωμα της, αλλά και λόγω της έντονης τάσης μιμητισμού από τους νέους προς τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες της εποχής που οδήγησε την τέχνη σε αδιέξοδο.