Γράφει η Λευκοθέα Μαρία Γκολγκάκη
«Και αυτό το εγωιστικό γονίδιο που
επιμένει να συμπεριφέρεται αδέξια.»
Όταν ο Δαρβίνος αποπειράθηκε να πριονίσει το δέντρο όπου ο Αδάμ και η Εύα τρώγανε αμέριμνοι το μήλο τους, δεν μπορούσε να φανταστεί πως θα του πρόσδιδαν τον τίτλο του δημιουργού μιας νέας κοσμογονικής θεωρίας. Ωστόσο, φαίνεται πως αντί της λέξης «εξέλιξη» προτίμησε μια πιο ασφαλή έκφραση, «καταγωγή μέσω τροποποιήσεων». Διατηρώ τα χρήσιμα και αφήνω πίσω μου αυτά που δεν εξυπηρετούν καμία ανάγκη με σκοπό να μεγιστοποιήσω τις πιθανότητες επιβίωσης. Ιδιοφυές! Διότι, εξέλιξη σημαίνει βαθμιαία βελτίωση και όχι πάλη για επικράτηση μέσω ένοπλων συγκρούσεων και στρατιωτικών συρράξεων.
Σύμφωνα με τον Έριχ Φρομ στο βιβλίο του: Ο άνθρωπος για τον εαυτό του, «Η ανθρώπινη εξέλιξη έχει τις ρίζες της στην προσαρμοστικότητα του ανθρώπου και σε ορισμένες μόνιμες ιδιότητες της φύσης του, που τον υποχρεώνουν να μην παύει ποτέ να αναζητά συνθήκες που ταιριάζουν καλύτερα με τις έμφυτες ανάγκες του». Παρακινημένος, όμως, από καθαρά εγωιστικά κίνητρα, και ενώ επιδιώκει τη συνένωση, εξακολουθεί να ζει στην αντίφαση. Συγκροτεί κοινωνίες οι οποίες τον διατηρούν ενώ ταυτόχρονα εστιάζει την προσοχή του στον τρόπο που θα τις αλλοιώσει έως και αφανίσει.
Αψηφώντας τη μη υπεροχή του σε δύναμη, συγκριτικά με άλλα είδη, ο άνθρωπος έχει επιβιώσει﮲ αυτό του το αναγνωρίζουμε. Αναλογιζόμενοι, επίσης, ένα 98% κοινό DNA με τον χιμπατζή, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ανδραγάθημα, αφού, όχι μόνο έφερε εις πέρας την επιχείρηση «κατεβαίνω από τα δέντρα» αλλά από την στιγμή που στάθηκε όρθιος, τίποτα πλέον δεν θα μπορούσε να τον σταματήσει.
Ισχύει πως το είδος μας έχει στο ενεργητικό του απαράμιλλα επιτεύγματα, έχοντας αξιοποιήσει τη λογική, τη συνείδηση, τη σκέψη, τη βούληση και πληθώρα από άλλα χαρίσματα. Δυστυχώς, όμως, ακόμη και τώρα που θεωρητικά έχουμε κάνει άλματα ως προς την «εξέλιξη» μας, οι πράξεις μας, συνεχίζουν να στιγματίζουν την ιστορία και την πορεία μας και όλα αυτά σε κάνουν να σκέφτεσαι πως ίσως τελικά τα δέντρα θα ήταν το πιο ενδεδειγμένο σημείο για να συνεχίσουμε τη δράση μας. Άντε το πολύ-πολύ να πετάγαμε μπανάνες ο ένας στον άλλον ή σε άλλα είδη που περνούσαν από κάτω. Μικρό το κακό αν υποθέσουμε πως συνέπεια αυτού θα ήταν κανένα καρούμπαλο και αρκετά αδικοχαμένα φρούτα.
Εν μέρει, αναφερόμαστε, σε ένα δίποδο με προδιαγραφές τέτοιες λόγω ανατομίας, που βάση στατιστικής θα έπρεπε να έχει ήδη εξαφανιστεί κι όμως απέδειξε πως μπορεί να βρίσκεται ακόμη εδώ, διευρύνοντας μάλιστα το πεδίο που αρχικά του δόθηκε. Παρένθεση, αλλά βάση αεροδυναμικής ούτε ο μπάμπουρας θα έπρεπε να πετάει﮲ κι όμως το κάνει και πολύ καλά μάλιστα. Το ίδιο δίποδο, επιστρέφω, αρέσκεται στην ανοδική κλίση του κεφαλιού γιατί το μέσα του έχει διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο που να αποζητά το φως, ασχέτως αν συχνά πυκνά καταλήγει να σκουντουφλάει στα σκοτάδια και πέφτει κουτρουβαλιάζοντας μαζί και ό,τι βρει στο πέρασμα του. Αυτός ξανασηκώνεται και συνεχίζει απτόητος όντας προφανώς προικισμένος από μία επιλεκτική λήθη, η οποία του επιτρέπει να προσαρμόζει αρχικά το σώμα του στο να αντέχει τον πόνο και έπειτα, άκουσον άκουσον, να τον ξεχνά. Και …ξανά προς τη δόξα τραβά.
Τέως χιμπατζήδες ή παιδιά των πρωτόπλαστων; Ίσως τα τελευταία χρόνια νιώθουμε λίγο κι απ τα δύο. Θα κρατήσω μια φράση του Σοφοκλή στην Αντιγόνη, έτσι προς πείσμα των καιρών, γιατί θέλω να πιστεύω, όλοι μας, ίσως, θέλουμε να πιστεύουμε, πως είχε δίκιο: «Θαύματα υπάρχουν πολλά, και κανένα δεν είναι πιο θαυμαστό από τον άνθρωπο». Βέβαια, ο Σοφοκλής δεν έζησε το 2022, μια εποχή που το είδος μας αισθάνεται παγιδευμένο στο σκοτάδι ενώ η λέξη επιβίωση γίνεται συνώνυμη με τη λέξη φρεναπάτη.
