Ο Νίκος Παπακώστας απαντά στις 10+1 Ερωτήσεις που του θέτει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, με αφορμή την κυκλοφορία της ποιητικής συλλογής “Αμφορείς αναμνήσεων”.

1.Κυκλοφόρησε η πρώτη σας ποιητική συλλογή “Αμφορείς αναμνήσεων” από τις εκδόσεις ΑΩ. Πώς θα την περιγράφατε συνοπτικά;

Οι ‘’Αμφορείς Αναμνήσεων’’ είναι η 1η μου ποιητική συλλογή και κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2023 από τις Εκδώσεις ΑΩ. Πρόκειται για δώδεκα αυτοτελή ποιήματα + ένα μικρό κειμενάκι αντί προλόγου. Τα περισσότερα εκ των οποίων γράφτηκαν στο διάστημα της πρώτης και της δεύτερης καραντίνας του Covid19.

Κοινωνικά ποιήματα τα περισσότερα, ανθρωποκεντρικά θα έλεγα με μια διάχυτη εσωτερικότητα και αρκετή δόση νοσταλγίας γι΄ αυτά που δεν κάναμε, γι΄ αυτά που γλίστρησαν μέσα από τα χέρια μας ηθελημένα ή άθελα μας. Τα συγγνώμη ή τα ευχαριστώ που δεν είπαμε από ντροπή ή εγωισμό. Πάντα όμως με μια κρυφή νότα αισιοδοξίας και με μια εξομολογητική κάθαρση ας το πω έτσι.

Ουσιαστικά μιλάμε για ένα ταξίδι. Σαν μια ταινία μικρού μήκους και ένα road trip αν θέλετε που ακροβατεί ανάμεσα σε εικόνες, λέξεις, δυνατά συναισθήματα, χρώματα και μυρωδιές τόσο οικίες και γνώριμες, που θα μας κάνουν να αναζητήσουμε το χαμένο παιδί που όλοι κρύβουμε μέσα μας. Μακριά από θολούς καθρέφτες και αντικατοπτρισμούς.

2. Γιατί επιλέξατε τον συγκεκριμένο τίτλο; Τι συμβολίζει;

Η φράση αμφορείς αναμνήσεων εμπεριέχεται στο ποίημα με τίτλο: «(δεν) είμαστε» και νομίζω περικλείει μέσα της το γενικό νόημα των ποιημάτων. Άλλωστε τι είμαστε οι άνθρωποι δοχεία αναμνήσεων και φυλακισμένων ονείρων. Κάποιοι κουβαλάνε τις αναμνήσεις μέσα τους σαν εφόδιο και πορεύονται σε ένα καλύτερο μέλλον κι άλλοι ζουν και τρέφονται απ αυτές εγκλωβισμένοι και ράθυμοι περιμένοντας ένα βέβαιο τέλος πάνω στις δάφνες του ένδοξου παρελθόντος.

3. Προσαρμόζεται η τεχνοτροπία της ποίησής σας στη θεματολογία;

Προσπαθώ πηγαία να έχω ένα δικό μου ξεχωριστό στυλ και χαρακτήρα γραψίματος μαζί με κάποιους συγκεκριμένους κώδικες που με εμπνέουν και με οδηγούν κάπου. Βέβαια αυτό δεν είναι πάντα καλό αλλά είναι μια άλλη ιστορία. Συχνά όμως στη γλυκιά αυτή περιπέτεια της συγγραφής ξεκινάω από μια αφετηρία και στην πορεία αφήνομαι να με παρασύρει το ταξίδι μέχρι τον τελικό προορισμό. Μ΄ αρέσει δηλαδή να δοκιμάζω και να γράφω νέα πράγματα έξω από τα νερά μου, να ρισκάρω να βγαίνω από τα συνηθισμένα και γνώριμα μονοπάτια. Ασφαλώς και δεν θέλω να χάσω την μοναδικότητα της γραφής μου. Θέλω μόνο να την εξελίσσω. Οπότε ναι δηλώνω ευθαρσώς πως όταν το απαιτούν οι περιστάσεις και οι συνθήκες προσαρμόζω την τεχνοτροπία των στίχων ή της ποίησης μου στη θεματολογία με χαρακτηριστική άνεση θα έλεγα και βήμα ακροβάτη…

4. Χρειαζόμαστε περισσότερο ρομαντισμό ή ρεαλισμό, στην εποχή μας;

Ζούμε σε μια ρεαλιστική, ωμή και αρκετά βίαιη εποχή στην οποία νομίζω πως χρειαζόμαστε και μας λείπει αρκετά ο ρομαντισμός ώστε να ισορροπήσουν κάπως τα συναισθήματα μας. Γενικά η σκληρότητα και η ολιστική αντιμετώπιση των πραγμάτων έχει γίνει μέρος της καθημερινότητας μας. Προσποιούμαστε κάτι που δεν είμαστε γιατί φοβόμαστε μην γίνουμε ευάλωτοι και εκτεθούμε πρώτα πρώτα στον ίδιο μας τον εαυτό.

5. Τι πιστεύετε ότι θα αποκομίσει ως απόσταγμα ο αναγνώστης;

Το προσωπικό μου στοίχημα, με τη συλλογή αυτή, είναι πως θέλω να μπει σε όσα περισσότερα σπίτια γίνεται. Σε ψυχές ανθρώπων που δεν διαβάζουν ποίηση. Να μπορέσουν να δημιουργήσουν αυτά τα ποιήματα αισθήσεις τόσο γνώριμες ώστε να μπορέσει ο άλλος να ταυτιστεί μαζί τους και να βρει μέσα σ αυτά μικρά ή μεγάλα γνωστά ή άγνωστα κομμάτια του εαυτού του.

6. Ποιο ήταν το ερέθισμα για να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;

Τα ερεθίσματα ήταν πάρα πολλά. Ενδεχομένως μια σειρά από δύσκολες προσωπικές καταστάσεις που μου συνέβησαν σε νεαρή ηλικία, απώλειες αγαπημένων προσώπων και άλλα, να με ανάγκασαν να με ‘’ψάξω’’ πιο πολύ ώστε να βρω ποιος πραγματικά είμαι και ποιον δρόμο θέλω να ακολουθήσω στη ζωή μου. Τα ‘’Ψηλά Βουνά’’ του Παπαδιαμάντη το πρώτο βιβλίο που διάβασα ποτέ. Ίσως δυο τρία ποιήματα του Καβάφη, του Ελύτη, του Λειβαδίτη που έπεσαν στα χέρια μου τυχαία. Ή δυο τρεις στίχοι από τραγούδια που άκουσα έφηβος πρώτη φορά, του Μάνου Ελευθερίου, του Άλκη Αλκαίου, του Οδυσσέα Ιωάννου, του Λευτέρη Παπαδόπουλου, του Ηλία Κατσούλη και με μαχαίρωσαν θανάσιμα.

7. Ποιον ορισμό θα δίνατε στην έννοια της λογοτεχνίας;

Η λογοτεχνία για μένα αποτελεί μια παρέκκλιση από την κανονικότητα, ή αλλιώς μια φαντασιακή, συνεκδοχική απεικόνιση της. Ένα μαγικό παιχνίδι μεταξύ γραφής, αφήγησης και ανάγνωσης.

O συγγραφέας Ντανίλο Κις έλεγε και συμφωνώ απόλυτα ότι η τέχνη είναι το αντίθετο της ζωής, καθότι «ένας νορμάλ άνθρωπος δε γράφει βιβλία».

Ενώ ο κινηματογραφιστής και συγγραφέας Ζεράρ Μορντιλά έχει ορίσει τη λογοτεχνία ως τον «τελευταίο χώρο και τόπο ελευθερίας».

Με δυο λόγια λοιπόν λογοτεχνία καθαρά και ξάστερα σημαίνει ελευθερία!!

8. Γιατί οι Έλληνες διαβάζουν λογοτεχνία λιγότερο από τον μέσο Ευρωπαίο;

Η μείωση του αναγνωστικού κοινού λογοτεχνίας στην Ελλάδα είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο. Ενδεχομένως να οφείλεται σε κοινωνικούς, οικονομικούς αλλά και πολιτισμικούς παράγοντες.

Η έλλειψη ελεύθερου χρόνου, οι fast forward καταστάσεις και διαδικασίες της καθημερινότητας μας, ο υπερβολικός εθισμός μας στα social media, η αλλαγή στις συνήθειες ψυχαγωγίας, τα μειωμένα κίνητρα, η αυξημένη προσφορά εναλλακτικών μέσων ενημέρωσης, ίσως να συμβάλουν σημαντικά σε αυτή την πτώση. Φυσικά είναι και θέμα παιδείας σε μεγάλο βαθμό που δεν μπόρεσε να καθιερωθεί μέσα μας η κουλτούρα της ανάγνωσης ως εφαλτήριο βελτίωσης και εξάσκησης του νου και της ψυχής.

9. Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στην ψηφιακή εποχή μας;

Θεωρώ ότι το βιβλίο στην ψηφιακή εποχή του σήμερα που έχει σαρώσει τα πάντα βαστάει ακόμα δυναμικά, δίνει τις δικές του καθημερινές μάχες, ανταπεξέρχεται και ίσως πολλές φορές νικάει στα σημεία και κερδίζει το ρόλο του πρωταγωνιστή στη συνείδηση του κόσμου, σε αντίθεση με την μουσική. Κι αυτό γιατί ότι αγγίζεις δεν πεθαίνει…

10. Ένας μήνας “καραντίνα”. Ποια είναι τα πέντε βιβλία που θα θέλατε μαζί σας;

Κατ αρχάς θα ευχηθώ να μην χρειαστεί ποτέ ξανά να βιώσουμε καραντίνα στο μέλλον. Τώρα αν θα έπρεπε να διαλέξω πέντε βιβλία ώστε να έχω μαζί μου (πράγμα δύσκολο για μένα γιατί έχω πάρα πολλά αγαπημένα βιβλία) αυτά θα ήταν τα εξής:

Τρυποκάρυδος – Τόμ Ρόμπινς

Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο – Μαρσέλ Προύστ

Συμπληγάδες γενεθλίων – Δημήτρης Καταλειφός

Το μονόγραμμα – Οδυσσέας Ελύτης

Ενδοχώρα – Ανδρέας Εμπειρίκος

11. Πιστεύετε στη μοίρα ή στην τύχη;

Δεν πιστεύω στην τύχη ξεκάθαρα. Τίποτα δεν γίνεται τυχαία σ΄ αυτή τη ζωή παρά μόνο μοιραία. Πιστεύω πολύ στις μοιραίες συναντήσεις των ανθρώπων που μας καθορίζουν, μας χαράζουν πορεία και μας αλλάζουν τις ζωές. Την τύχη υπάρχουν στιγμές που μπορούμε να την ορίσουμε, την μοίρα όχι…