Γράφει η Μαρίνα Μαλατέστα, εκπαιδευτικός και συγγραφέας

Η πρώτη ποιητική συλλογή της Χριστιάνας Δημητρά, «Στο Κρύο Πάτωμα» (εκδόσεις Άνω Τελεία), είναι μια εσωτερική διαδρομή στην εμπειρία της απώλειας, της μνήμης και της προσπάθειας να επαναπροσδιοριστεί η ύπαρξη μέσα από τον πόνο.

Μόλις αντίκρισα τον τίτλο, ένιωσα την ψυχρή αίσθηση του πατώματος να διαπερνά τη σπονδυλική μου στήλη. Ήμουν ήδη, νοητά, «στο κρύο πάτωμα». Από την πρώτη κιόλας σελίδα, ο αναγνώστης καλείται να εισέλθει σε έναν χώρο υπαρξιακής έντασης, όπου το σώμα γίνεται ο τόπος καταγραφής και ταυτόχρονα το υποκείμενο του τραύματος.

Διαβάζοντας, μέσα σε κάθε ποίημα αποκαλύπτονται δύο σώματα: ένα παρόν κι ένα απόν. Το παρόν σώμα καταγράφει, θυμάται, παρατηρεί, πενθεί. Το απόν σώμα δεν είναι μόνο απουσία ‒ είναι έλλειψη που βαραίνει, είναι προσδοκία, φάντασμα και ερώτημα. Η ποιητική φωνή αναμετριέται με τη μνήμη και τον πόνο, επιχειρώντας μια νοηματοδότηση της απουσίας, μέσα από έναν λόγο ειλικρινή, σπαρακτικό, χωρίς ωραιοποιήσεις.

Η συλλογή διατρέχεται από μια σταθερή ψυχική οδύνη που δεν περιορίζεται στο πένθος για το άλλο σώμα, αλλά αγγίζει και την ίδια την ύπαρξη.

Το παρόν σώμα προσπαθεί να ξαναβρεί την ισορροπία του, να διαχειριστεί την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα, να ζήσει με το τραύμα, όχι μετά απ’ αυτό. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, επιχειρείται ένα νοητικό άλμα – μια προσπάθεια να περάσει «απέναντι». Ωστόσο η βαρύτητα της ύπαρξης, σαν νευτώνιος νόμος, το καθηλώνει. Η μετάβαση αποτυγχάνει, αλλά η απόπειρα καταγράφεται ως ποίηση.

Το ταξίδι συνεχίζεται από ποίημα σε ποίημα, από φωνή σε φωνή. Οι στίχοι λειτουργούν ως χώροι πειραματισμού της ταυτότητας και της συνείδησης. Λέξεις και φράσεις που συναντά κανείς στην καθημερινότητα παρεισφρέουν ειρωνικά στον ποιητικό λόγο. Φράσεις παρηγορητικές ή και επικριτικές, που συνήθως ακούμε στις στιγμές του πόνου, χάνουν τη δύναμή τους, αποδομούνται, καθώς η ποιήτρια τις εντάσσει σε ένα περιβάλλον αυθεντικής θλίψης.

Ο σωματικός λόγος κυριαρχεί. Οι αισθήσεις είναι ενεργές: η όσφρηση, η αφή, η ακοή, η όραση, η γεύση. Το σώμα ακούει τις κραυγές των ποντικιών, νιώθει την υγρασία των τοίχων, αγγίζει το τσαλακωμένο αλουμινόχαρτο, γεύεται τα σύκα και τους αστερισμούς. Η ζωή, έστω και μέσα στον πόνο, είναι γεμάτη αισθήσεις – και αυτό είναι από μόνο του μια μορφή αντίστασης. Ένα σώμα που συνυπάρχει και επιθυμεί και ονειρεύεται έναν τόπο-μη τόπο, όπου το γλυκό του κουταλιού έχει τη γεύση του έρωτα. Το ένα σώμα καλεί το άλλο σε μια αχρονική συνύπαρξη. Έρωτας και Θάνατος: μέσα από αυτό το ζευγάρι το παρόν σώμα μαθαίνει να ζει και χωρίς τον απόντα άλλο.

Η απώλεια βιώνεται ολικά, όχι μόνο ως ψυχικό κενό, μα και ως αποδιοργάνωση του εαυτού. Κάθε ποίημα φέρει μέσα του ένα ανοιχτό ερώτημα: πώς συνεχίζεται η ζωή μετά την απώλεια; Μπορεί να υπάρξει μέλλον χωρίς την ανάμνηση του άλλου; Και πού βρίσκεται ο εαυτός όταν λείπει αυτός που τον καθόριζε;

Σε αρκετά ποιήματα, προς το τέλος, εμφανίζονται στίχοι-ψίθυροι, αποκομμένοι από το κυρίως σώμα του ποιήματος.

Αυτοί οι «σιωπηλοί» στίχοι αποκτούν ιδιαίτερο βάρος. Στέκονται εκεί, σχεδόν ερημικοί, και ταυτόχρονα λειτουργούν ως διακριτικές απαντήσεις στα προηγούμενα ερωτήματα. Δεν λύνουν, δεν εξηγούν – απλώς δηλώνουν την παρουσία τους, και με αυτήν, προσφέρουν χώρο για ελπίδα.

Η συλλογή αγγίζει, με συγκινητική ειλικρίνεια, θεμελιώδη υπαρξιακά ζητήματα. Η ποιήτρια εστιάζει στο ψυχικό τραύμα, το οποίο διατρέχει τον άνθρωπο από την παιδική ηλικία ως την ενηλικίωση. Η επιβολή κοινωνικών κανόνων, η δυσκολία του αυτοπροσδιορισμού, η μοναξιά της ελευθερίας – όλα συνυπάρχουν εδώ, με την ωριμότητα μιας γραφής που γνωρίζει πώς να σιωπά, όταν χρειάζεται. Μέσα στο έργο βρήκα κομμάτια του εαυτού μου ‒ κοινά βιώματα και σκέψεις. Εκεί, στο κρύο πάτωμα, κατάλαβα πως αυτό που νομίζουμε πως χάνουμε το κρατάμε ζωντανό μέσα μας.

Η ποίηση γίνεται εργαλείο επεξεργασίας του πόνου.

Όπως ο Περσέας κοιτάζει τη Μέδουσα μέσα από την ασπίδα του, έτσι κι εδώ η Δημητρά αντικρίζει τον εαυτό της και τις απώλειες της μέσα από τον καθρέφτη της ποίησης. Μετατρέπει τον πόνο σε λόγο, και τον λόγο σε δύναμη μεταμόρφωσης. Αυτή είναι η πιο ουσιαστική λειτουργία της τέχνης.

Ο ρόλος του αναγνώστη δεν είναι παθητικός. Σταδιακά, μέσα από τους στίχους, διαμορφώνεται ένα τρίτο σώμα – το σώμα του αναγνώστη που συνδέεται, θυμάται, πονά, συμμετέχει. Η ανάγνωση γίνεται μια μορφή συνάντησης. Η προσωπική εμπειρία της ποιήτριας διασταυρώνεται με την εμπειρία του άλλου, γεννώντας έναν κοινό χώρο κατανόησης και μοιράσματος.

Η έκδοση είναι φροντισμένη και διακριτική. Ο εκδοτικός οίκος Άνω Τελεία υποστηρίζει το έργο με τρόπο που αναδεικνύει τη δύναμη του ποιητικού λόγου, χωρίς να τον επισκιάζει. Η λιτή αισθητική και η καθαρή γραφιστική ταυτότητα προσφέρουν ένα περιβάλλον που σέβεται και ενισχύει την ποιητική πρόθεση.

Η ποιητική συλλογή της Χριστιάνας δεν είναι απλώς μια αξιόλογη πρώτη εμφάνιση. Είναι μια βαθιά ανθρώπινη κατάθεση, ένας στοχασμός πάνω στην απώλεια, την επιθυμία, το τραύμα και την επιβίωση.

Είναι από εκείνα τα βιβλία που δεν τελειώνουν με την τελευταία σελίδα, αλλά συνεχίζουν να συνομιλούν με τον αναγνώστη, να ζουν μέσα του.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Χριστιάνα Δημητρά γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 2001. Σπούδασε στο τμ. Πολιτισμού & Δημιουργικών Μέσων του πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Το 2024 εξέδωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή.

Περισσότερα για το βιβλίο: https://anoteleia.gr/sto_kryo_patoma_dhmhtra_xristiana