Γράφει ο Πέτρος Χατζησωτηρίου, φαρμακοποιός – κριτικός λογοτεχνίας
Στα βιβλία του Καμπρέ η μάγευση του αναγνώστη ξεκινάει απ’ το εξώφυλλο. Έτσι κι εδώ ο τίτλος είναι μετάφραση ενός μέρους μιας καρκινικής φράσης (διαβάζεται το ίδιο είτε από αριστερά, είτε από δεξιά) στα Λατινικά.
Έτσι, όταν κανείς ολοκληρώσει την ανάγνωση ενός βιβλίου του μεγάλου Καταλανού λογοτέχνη δεν ξέρει τι να πρωτοθαυμάσει, την πρωτοτυπία του τίτλου, την απίθανη σύνδεσή του με την ιστορία, τα θέματα που θίγονται, την απόλυτη συνάφειά τους με τον τίτλο και γενικά μένει συνήθως έκθαμβος.
Αφού μας περιγράψει σύντομα ότι ο τίτλος περιγράφει την πραγματική τύχη των νυχτοπεταλούδων που έλκονται παράλογα από το έντονο φως ή τη φωτιά και δεν μπορούν να ξεκολλήσουν απ’ αυτά μέχρι να καούν, να τις καταβροχθίσει η φωτιά, στη συνέχεια στήνει μια ιστορία ακριβώς επάνω στα θολά όρια του ρεαλισμού με τη μυθιστορηματική μυθοπλασία όπου ο κεντρικός της ήρωας παθαίνει ακριβώς αυτό, τηρουμένων των όρων της αλληγορίας φυσικά. Σύντομα μας παρουσιάζονται και δύο άλλες ιστορίες που μπορούν να εκληφθούν είτε ως αλληγορία της κεντρικής είτε ως φανταστική εναλλακτική τους. Για να καταλάβετε τι εννοώ, θυμηθείτε μια ταινία σε σενάριο και σκηνοθεσία του David Lynch. Όποια σύνδεση αναγνωρίσατε εκεί παρόμοια είναι κι η σύνδεση των ιστοριών στο βιβλίο αυτό.
Εκεί λοιπόν ο συγγραφέας αναλαμβάνει να αναδείξει τα όρια της έλλογης συνείδησης, της ταυτότητας του ατόμου και πως αυτά επηρεάζουν την κοινωνική υπόσταση του σύγχρονου ανθρώπου. Ναι, είναι ένα βιβλίο που καταπιάνεται με υψηλά νοήματα, κατά το ίδιον του Καμπρέ άλλωστε. Ακούγονται ίσως κάπως αόριστα όλα αυτά προσπαθώντας να μην προδώσουμε τίποτα από την ιστορία μέσα στην οποία έχουν υφανθεί αλλά ο προσηλωμένος αναγνώστης δε θα δυσκολευτεί να τα αναγνωρίσει.
Ο βιρτουόζος της συνειρμικής αφήγησης όμως δεν χαρίζεται στον αναγνώστη του. Απαιτεί τη συγκέντρωση και την προσήλωσή του στο κείμενο μέσα απ’ το οποίο θα κληθεί να στοχαστεί πάνω σε διλήμματα που μόνο η λογοτεχνία μπορεί να θέσει έτσι αμείλικτα.
Η έκταση του κειμένου είναι μικρή κάτι που καταδεικνύει ότι έναν έμπειρο χειριστή της λογοτεχνικής γραφής δεν τον περιορίζει η φόρμα όταν ξέρει το υλικό του αλλά και τον τρόπο να το αποδώσει. Μάλιστα θα παρατηρήσει κανείς ότι έχουν χρησιμοποιηθεί όλα τα εργαλεία της μυθιστορηματικής γραφής αλλά και αυτά του αστυνομικού μυθιστορήματος! Το αποτέλεσμα πάντως εγγυάται αναγνωστική τέρψη και την αδιάλειπτη διατήρηση του ενδιαφέροντος του αναγνώστη.
Με το Confiteor ο Ζάουμε Καμπρέ ύψωσε τον πήχη πολύ ψηλά.
Τέτοια βιβλία γράφονται περίπου ένα σε κάθε αιώνα και για τον αιώνα που διανύουμε το αριστούργημα της συγγραφής το έχουμε ήδη διαβάσει, άρα δεν αναμένεται να εμφανιστεί άλλο. Το «Μας καταβροχθίζει η φωτιά» που ήρθε δέκα χρόνια μετά το Confiteor σίγουρα δεν μπορεί να συγκριθεί μαζί του, αλλά παραμένει ένα αξιανάγνωστο βιβλίο πάνω από το μέσο όρο των καλών λογοτεχνικών βιβλίων. Μη χάσετε την ευκαιρία να το … «καταβροχθίσετε».
4,0/5,0
