Ο Ιωάννης Μωραΐτης απαντά στις ερωτήσεις που του θέτει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, με αφορμή την κυκλοφορία της νέας του ποιητικής συλλογής “Νορβηγικό τοπίο”.

Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Ιωλκός το νέο βιβλίο σας «Νορβηγικό τοπίο». Πώς θα το περιγράφατε συνοπτικά;

Θα το περιέγραφα σαν ένα εφιαλτικό, χιονισμένο τοπίο, όπου εκείνοι που το κατοικούν έρχονται αντιμέτωποι με τη φύση και τη φύση τους. Τις μνήμες τους και το χιόνι. Είναι μια ωδή στον αποχωρισμό, γύρω από τον οποίο περιστρέφεται ο αρχέγονος φόβος της επιβίωσης.

Ποια ζητήματα επιθυμείτε να θίξετε με αυτό σας το έργο και πώς προέκυψε η συγκεκριμένη έμπνευση;

Ήθελα να μιλήσω για τις αναμνήσεις, πώς μας καθορίζουν και συχνά μας οδηγούν προς το σκοτάδι. Το Νορβηγικό Τοπίο είναι ένας αντικατοπτρισμός της μοναξιάς και του αποχωρισμού, είτε αυτό σημαίνει θάνατος είτε το τέλος μιας σχέσης.

Όλα άρχισαν από μια εικόνα: ένα σπίτι μέσα από την ταινία The Mirror του Ταρκόφσκι. Άρχισα να σκέφτομαι ένα σκοτεινό δάσος· μετά πρόσθεσα το χιόνι. Καθώς έγραφα, το ποιητικό μου σύμπαν γινόταν όλο και πιο ζοφερό. Έτσι, μέσα από φανταστικές εικόνες και προσωπικά βιώματα, γεννήθηκε αυτό το βιβλίο.

Τι πιστεύετε ότι θα αποκομίσει ως απόσταγμα ο αναγνώστης;

Αν αποκομίσει κάτι, είναι πως οι μνήμες μπορεί να γίνουν πολύ τραυματικές για την ζωή ενός ανθρώπου. Ωστόσο, δε νομίζω πως το βιβλίο μου είναι διδακτικό με οποιοδήποτε τρόπο. Πιο πολλές ερωτήσεις θα γεννηθούν στους αναγνώστες παρά απαντήσεις.

Ποιο ήταν το ερέθισμα για να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;

Ομολογώ πως δεν υπήρξε κάποιο συγκεκριμένο ερέθισμα. Γεννήθηκα με ένα πολύ ιδιαίτερο ταλέντο και από πολύ μικρή ηλικία γράφω. Ξεκίνησα με ένα μολύβι και ένα χαρτί, έγραψα το πρώτο μου ποίημα και ύστερα όλα πήραν το δρόμο τους.

Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στον ψηφιακό μας κόσμο; Πόσο επηρεάζεται από τις εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη;

Πιστεύω ότι η τεχνολογία έχει φτάσει σε ένα σημείο που πλέον δεν ελέγχεται. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να παραγάγει ένα ολόκληρο βιβλίο σε τρία δευτερόλεπτα και στο μέλλον αυτά τα βιβλία θα υπάρχουν στα ράφια των βιβλιοπωλείων. Όμως, πιστεύω πως ο άνθρωπος καταφεύγει πάντα στο βιβλίο, γιατί εκεί νιώθει ζεστασιά και αυτό είναι το πιο σημαντικό.

Ποιον ορισμό θα δίνατε στην έννοια της λογοτεχνίας;

Η λογοτεχνία είναι η τέχνη της αφήγησης ιστοριών. Σκοπός της είναι να ψυχαγωγήσει, να ευαισθητοποιήσει και να φέρει κοντά όλους τους ανθρώπους μέσω των κοινών τους βιωμάτων.

Γιατί οι Έλληνες διαβάζουν λογοτεχνία λιγότερο από τον μέσο Ευρωπαίο;

Θεωρώ πως σε αυτό συμβάλλει το διαδίκτυο και ιδιαίτερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν υπάρχει χώρος για ανάγνωση όταν οι περισσότεροι άνθρωποι περνάνε τον χρόνο τους άσκοπα σε αυτό. Ένας άλλος λόγος είναι πως πολλές φορές λόγω του ότι αναμασάται η ίδια πλοκή στα βιβλία ο αναγνώστης δε βρίσκει κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Πιστεύετε στη μοίρα ή στην τύχη;

Πιστεύω εν μέρει και στα δυο. Πολλές φορές συμβαίνουν πράγματα στη ζωή μας όπως η έκδοση του Νορβηγικού Τοπίου που ήταν μοιραίο να συμβεί και άλλα όχι τόσο.

Ένας μήνας “καραντίνα”. Ποια είναι τα πέντε βιβλία που θα θέλατε μαζί σας;

Πολύ ωραία ερώτηση, το πρώτο βιβλίο θα ήταν το «Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπλεγκέλ» του Edouard Louis. Είναι το πρώτο βιβλίο που με ώθησε στον κόσμο της λογοτεχνίας και για αυτό έχει ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου.

Το δεύτερο βιβλίο θα ήταν σίγουρα η ποιητική συλλογή του Ocean Vuong, Νυχτερινός ουρανός με τραύματα εξόδου. Μου αρέσει που ο ποιητής εδώ παίζει με τη φόρμα. Η συλλογή αυτή μου άλλαξε τον τρόπο που αντιλαμβάνομαι την ποίηση και τον τρόπο που τη δημιουργώ.

Το τρίτο θα ήταν το βιβλίο του Μπέκετ «Πώς είναι», ένα βιβλίο γραμμένο εξ ολοκλήρου χωρίς σημεία στίξης. Νομίζω πως η ατμόσφαιρα που δημιουργεί σε κάθε του βιβλίο συνομιλεί με εκείνη του Νορβηγικού τοπίου. Μου αρέσει η αποδόμηση στη γραφή του και είναι σίγουρα ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς.

Από την λίστα μου, όμως, δε θα μπορούσε να λείπει και ένα βιβλίο της Annie Ernaux. Όλα της τα βιβλία τα λατρεύω αλλά θα προτιμήσω να αναφέρω το Πάθος. Η Ερνό κάνει κάτι που κανένας άλλος δεν το έχει καταφέρει: στα βιβλία της γράφει με απλή γλώσσα και όμως καταφέρνει να σε εντυπωσιάσει.

Τέλος θα έπαιρνα μαζί μου ένα θεατρικό έργο πολύ αγαπημένο μου και αυτό είναι το 4.48 Ψύχωση της Σάρα Κέιν. Ένα κείμενο πυρετώδες, φρικιαστικό, όμως, απίστευτα λυρικό μέσα στην ψυχρότητά του.

Χρειαζόμαστε περισσότερο ρομαντισμό ή ρεαλισμό στην εποχή μας; 

Χρειαζόμαστε περισσότερο Ρομαντισμό. Αρχικά, η λέξη αυτή τείνει να εκλείψει από το λεξιλόγιό μας. Οι περισσότεροι άνθρωποι πλέον φοβούνται να αγαπήσουν και ψάχνουν την αγάπη μέσα από τα βιβλία. Και είναι λυπηρό αυτό γιατί με αυτόν τον τρόπο προσπαθούν να καλύψουν ένα προσωπικό τους κενό.