Ο Κωνσταντίνος Μανίκας φιλοξενεί σήμερα τον σημαντικό ζωγράφο Γιώργο Τζιόκα, που με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων εικαστικής παρουσίας, εξέδωσε το βιβλίο “Η Σιωπή των Σταθμών”. Η παρουσίαση του βιβλίου θα λάβει χώρα την Κυριακή 7 Δεκεμβρίου στις 15.00 στο Μουσείο Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, Ερατοσθένους 13, Παγκράτι.

1. Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Δίφωνο το βιβλίο σας “Η Σιωπή των Σταθμών”. Πώς θα το περιγράφατε συνοπτικά;

Θα μπορούσε να είναι μυθιστόρημα βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα, ξετυλίγοντας την διαδρομή πενήντα χρόνων στον χώρο της τέχνης και δη στη ζωγραφική.

2. Πενήντα χρόνια καλλιτεχνικής πορείας. Πόσο δύσκολο ήταν να ξεχωρίσετε τους πιο σημαντικούς σταθμούς και με ποια κριτήρια προχωρήσατε τελικά στην επιλογή τους;

Δεν ήταν ιδιαίτερα δύσκολο γιατί από μόνοι τους σηματοδοτούσαν μια σημαντική στιγμή.

Σημαντικότεροι σταθμοί ήταν η μεταφορά της μουσικής του Μ.Χατζιδάκι από το <<Χαμόγελο της Τζοκόντας>> στο μουσαμά και η απεικόνιση του <<Άξιον Εστί>> του Ο.Ελύτη. Στον αντίποδα των δύο, η προσωπική μου επιλογή μέσα από τις <<Κόρες μικρές και ωραίες>> να δημιουργήσω την δική μου εικαστική γλώσσα.

Κριτήριο γενικά πάντα υπήρξε η αποδοχή (ή μη) και γενικά η στάση του κοινού πάνω στο έργο μου.

3. Τι έχει αλλάξει και τι έχει παραμείνει στάσιμο, μέσα σε αυτά τα χρόνια στη χώρα μας, τόσο στο χώρο της τέχνης όσο και γενικότερα; 

Είχα την τύχη να βιώσω τη δεκαετία του ‘60 όπου έγιναν οι μεγάλες επαναστάσεις σε όλους τους τομείς: στη τέχνη, στην επιστήμη και στην κοινωνία. Στη δεκαετία του ‘70 όπου στη πατρίδα μας υπήρξε μία έκρηξη καλλιτεχνικής δημιουργίας με σπουδαίους δημιουργούς, όπως ο Χατζιδάκις, Θεοδωράκης, Ελύτης, Τσαρούχης, Καμπανέλλης, Χόρν και πολλοί άλλοι που μετέφεραν τον πολιτισμό μας στα πέρατα του κόσμου. Την ίδια στιγμή όμως, η πολιτική ζωή του τόπου γύριζε πολλά χρόνια πίσω.

Αυτό που έχει αλλάξει δραματικά σήμερα, είναι η απουσία της άμεσης επαφής των ανθρώπων που τότε ήταν κανόνας και τρόπος ζωής. Αυτό που κατά την γνώμη μου μένει στάσιμο όλα αυτά τα χρόνια είναι η νοοτροπία του ωχαδελφισμού που οδηγεί σε μία ατομική περιχαράκωση, αδιαφορώντας για το γενικό καλό. Στο χώρο της τέχνης, που εκφράζει το πνεύμα της εποχής, υπάρχει μια διάχυτη αμηχανία με την ελπίδα ότι το καινούργιο που θα προκύψει θα έχει επίκεντρο και πάλι τον άνθρωπο.

4.Υπάρχουν καλλιτεχνικές επιλογές για τις οποίες μετανιώνετε; Πόσο θεμιτό είναι να διαθέτει απωθημένα ο καλλιτέχνης;

Όχι γιατί οι επιλογές μου ήταν πάντα βασισμένες στο ένστικτο και ακολουθούσα πάντα αυτό που μου προσφερόταν. Προσωπικά, ζήλεψα την <<Κραυγή>> του Μουνκ και θα ήθελα να την είχα ζωγραφίσει εγώ όπως και κάποια άλλα έργα που εκφράζουν το βαθύτερο εγώ μου. Σε αυτό το βαθμό νομίζω είναι θεμιτό. Όμως δεν θα ήταν σε καμία περίπτωση θεμιτό να εκφράσω τα προσωπικά μου απωθημένα. Δεν θεωρώ ότι ο καλλιτέχνης πρέπει να βγάζει τα απωθημένα του γιατί η τέχνη πρέπει να τέρπει και να προάγει τη σκέψη και το συναίσθημα.

5. Η Τέχνη στην Ελλάδα είχε διαχρονικά τη στήριξη και την αναγνώριση που της αρμόζει κι αν όχι τι ευθύνεται γι’ αυτό;

Από την εποχή της αναγέννησης η τέχνη είχε την στήριξη των μαικήνων του χρήματος που πέρα από την αισθητική και την αγάπη που έδειχναν, υπήρχε πάντα η ματαιοδοξία να ξεχωρίζουν. Ωστόσο αυτό είχε θετική επίδραση καθώς χάρις σε αυτούς διασώθηκαν έργα που μπορούμε ακόμα να θαυμάζουμε. Σπάνια η πολιτεία σαν έννοια έσκυψε πραγματικά πάνω στις τέχνες, εκτός από μεμονωμένες περιπτώσεις γιατί η τέχνη δεν έχει συναλλακτική αξία για την πολιτεία ώστε να κερδίσει κάτι

6. Είχατε κορυφαίες συνεργασίες, όπως με τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Μάνο Χατζιδάκι. Ζούμε σε καιρούς που λείπουν τα μεγάλα πρότυπα και τα είδωλα γκρεμίζονται στους ρυθμούς των social media;

Δυστυχώς ο γρήγορος και ανεξέλεγκτος ρυθμός των social media καταβροχθίζει τα πάντα με αποτέλεσμα σχεδόν κανένα μήνυμα, κανένα πρότυπο και κανένας σπουδαίος δημιουργός να μπορεί να αποκωδικοποιηθεί από το ευρύ κοινό. Είναι τόσο γρήγορη η επικάλυψη των γεγονότων που είναι σαν να ζούμε στην εποχή που για να μεταδοθεί η τέχνη και η γνώση χρειαζόταν πέντε και δέκα χρόνια για να φτάσει από χώρα σε χώρα. Μεγάλοι δημιουργοί σίγουρα υπάρχουν αλλά δύσκολα φτάνουν στο πλατύ κοινό.

7. Η αλήθεια του καλλιτέχνη βρίσκεται σε κίνδυνο από την τεχνητή νοημοσύνη, ειδικά όταν το κοινό είναι απαίδευτο;

Ανέκαθεν πίστευα, αν κάτι είναι αληθινό αργά η γρήγορα θα βγει στην επιφάνεια, γι’ αυτό άλλωστε και δεν έδινα ιδιαίτερη σημασία σε αυτό που λέμε δημόσιες σχέσεις, χωρίς να τις δαιμονοποιώ. Αυτή τη στιγμή δεν έχω άποψη για την τεχνητή νοημοσύνη. Θέλω να πιστεύω όμως, ότι η δύναμη της τέχνης είναι μεγαλύτερη από οποιοδήποτε τεχνικό δημιούργημα του ανθρώπου.

8. Γιατί οι Έλληνες διαβάζουν λιγότερο από τον μέσο Ευρωπαίο; 

Νομίζω ή πιστεύω ότι αυτό συμβαίνει γιατί η ζωή στη Ελλάδα ανέκαθεν βιωνόταν έξω από το σπίτι, στη γειτονιά, στη παρέα και στις γιορτές. Αυτό δεν σημαίνει ότι διαβάζουμε λιγότερο από τους Ευρωπαίους αναλογικά με τον τρόπο ζωής μας, αφού ένας Ευρωπαίος ζει περισσότερο χρόνο εσωτερικά.

9. Χρειαζόμαστε περισσότερο ρομαντισμό ή ρεαλισμό, στην εποχή μας;

Λείπουν και τα δύο. Σίγουρα ο ρομαντισμός είναι απαραίτητο συστατικό στην ανθρώπινη φύση για να μπορεί να προχωρά και να ανταπεξέλθεται στα δύσκολα. Επειδή όμως η εποχή που ζούμε είναι τόσο μακριά από την ανθρώπινη φύση, ίσως χρειάζεται πλέον ρεαλιστικά να δούμε την πραγματικότητα, να την αποδεχτούμε για να μπορέσουμε να την αντιμετωπίσουμε.