Γράφει ο Μάριος Στενός, κοινωνιολόγος
Θα μπορούσαμε να πούμε οτι ο Αύγουστος είναι άτυπα αφιερωμένος στο Ελληνικό πανηγύρι. Ολόκληρη η επικράτεια γιορτάζει έστω και ένα μικρό εκκλησάκι αφιερωμένο στην Μεγαλόχαρη.
Απο τον Έβρο εως την Κρήτη στήνονται εκατοντάδες γλέντια με χιλιάδες κόσμου να συρρέουν αθρόα για να συμμετάσχουν, να τραγουδήσουν και να χορέψουν μέχρι πρωίας.
Η μαζική προσέλευση ανθρώπων όλων των ηλικιών, ιδιαίτερα των νέων, στα κατα τόπους πανηγύρια είναι σαφώς επιθυμητή και καλοδεχούμενη.
Αυτό ήταν άλλωστε κάποτε και το παράπονο των μεγαλύτερων ανθρώπων που δεν έβλεπαν τους νέους να συμμετέχουν στις γιορτές και τα γλέντια τους.
Αυτό σήμερα έχει αλλάξει άρδην. Ντόπιοι και μη νέοι κατακλύζουν τα πανηγύρια ανά την Ελλάδα και ενισχύουν έντονα το στοιχείο της ηλικιακής ανανέωσης που τόσο ανάγκη είχε η Ελληνική παράδοση. Τι γίνεται όμως όταν αυτή η μεταστροφή συντελείται απότομα χωρίς γνώση και ενσυναίσθηση ; Πως αντιδρά ο τοπικός κόσμος στην ξαφνική μαζικότητα των γλεντιών τους ; Πως βλέπει και υποδέχεται τον αυθορμητισμό, την παρόρμηση και την έλλειψη γνώσης των άγραφων κανόνων ενός Ελληνικού παραδοσιακού πανηγυριού από Έλληνες και ξένους τουρίστες ;
Aυτά τα ερωτήματα τίθενται εδώ και μερικά χρόνια όταν δηλαδή ξεκίνησε η μαζικότητα στα πανηγύρια τόσο στην Ηπειρωτική αλλά κυρίως στην νησιωτική χώρα οπού δυστυχώς συμβαίνουν πολλές φορές και οι περισσότερες φασαρίες και παρεξηγήσεις. Και όχι μόνο δεν έχουν δοθεί απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, αλλά κάθε χρόνο θα σημειωθεί τουλάχιστον και ένα viral μελανό σημείο σε κάποιο γλέντι. Να συμφωνήσουμε ότι και η παρεξήγηση ήταν πάντα μέσα στο πρόγραμμα. Αλλά άλλο είναι μια παρεξήγηση να αφορά την σειρά χορού, που ήταν και η πιο συνηθισμένη στο παρελθόν όταν ο χορός δεν ήταν ελεύθερος όπως τώρα, και άλλο επειδή τελείωσε το φαγητό και τόλμησαν οι διοργανωτές να μην προβλέψουν τον ακριβή αριθμό των τουριστών της περιοχής εκείνη την ημέρα. Ούτε αποτελεί αιτία έντασης η μη σωστή πρόβλεψη τραπεζοκαθισμάτων από τους διοργανωτές, που πολλές φορές παλεύουν με πενιχρά μέσα για να στήσουν ενα πανηγύρι και να τιμήσουν τον τόπο τους όπως πχ οι πανηγυράδες στη Σίφνο, για να βρούν μάλλον στο τέλος και τον μπελά τους επειδή κάποιοι νομίζουν οτι προσέρχονται σε ένα είδος ιδιωτικού Party που τους περιμένουν καρτερικά οι οικοδεσπότες του.
Και τέλος το πανηγύρι δεν είναι χώρος τέλεσης κάθε λογής ακτιβισμού -σεβαστού σε άλλες περιστάσεις- οπού θα δημιουργήσει ένταση και στο τέλος θα χαλάσει την μυσταγωγία του γλεντιού και θα προκαλέσει το άδοξο τέλος του.
Όλα τα παραπάνω αρνητικά παραδείγματα είναι λίγα από τα εκατοντάδες που συμβαίνουν κάθε χρόνο ανά την Ελλάδα. Και σχεδόν όλα έχουν την ίδια εξήγηση. Ότι ο περισσότερος κόσμος που θέλει να συμμετάσχει σε ένα πανηγύρι δεν καταλαβαίνει που πηγαίνει ακριβώς , δεν έχει ασχοληθεί στο να ενημερωθεί και εν τέλει έχει κάτι διαφορετικό στο μυαλό του για το τι είναι ακριβώς ένα πανηγύρι και αν έχει κάποιους στοιχειώδεις συμπεριφορικούς κανόνες. Έστω και άτυπους.
Όπως όταν πας σε ένα σπίτι φιλοξενούμενος δεν προσαρμόζεται το σπίτι σε εσένα, αλλά εσύ σε εκείνο, όπως όταν ξεκινάς μια νέα δουλειά εσύ προσπαθείς να προσαρμοστείς στις ανάγκες της και όχι εκείνη σε εσένα, όπως όταν ξεκινάς ένα συλλογικό χόμπι εσύ προσπαθείς να προσαρμοστείς στο σύνολο και όχι το σύνολο σε εσένα, δεν είναι και πολύ κατανοητό γιατί το πανηγύρι, στο οποίο και φιλοξενείσαι, να πρέπει να αποτελεί την φωτεινή εξαίρεση στον παραπάνω κανόνα.
Το να σέβεσαι τα έθιμα του τόπου καταγωγής σου ή πολύ περισσότερο του τόπου που σε φιλοξενεί είναι κατάκτηση πολιτισμού.
Το να παραχωρείς την σειρά χορού στον μεγαλύτερο, είναι σεβασμός. Όπως σεβασμός είναι και το να κάτσεις για λίγο και να περιεργαστείς τον χώρο στον οποίο βρίσκεσαι και να κατανοήσεις και να αφομοιώσεις το τοπικό ηχόχρωμα και το χορευτικό ιδίωμα. Το να αναγνωρίζεις το μουσικό ύφος μια περιοχής και να μην ζητάς τα τραγούδια που θες μόνο και μόνο επειδή σου αρέσουν ή επειδή ξέρεις μόνο αυτά να χορεύεις, είναι ενσυναίσθηση.
Το να σηκώνεσαι από το τραπέζι ενός ημερήσιου πανηγυριού για να κάτσει η οικογένεια που περιμένει, είναι ευγένεια. Και τέλος το να βοηθάς το ξημέρωμα στον καθαρισμό και στην περιποίηση του χώρου του γλεντιού και στο τέλος να πεις “ευχαριστώ” στους διοργανωτές, είναι ήθος.
Αυτοί είναι μερικοί άτυποι κανόνες ενός πανηγυριού που δεν χρειάζεται να είναι κανείς μπαρουτοκαπνισμένος στα γλέντια για να τους κατανοήσει και να σταθεί με αξιοπρέπεια σε μια τέτοια περίσταση. Δεν χρειάζεται να έχει ενημερωθεί για αυτά απο κάποιον τοπικό φορέα.
Είναι ουσιώδης προϋπόθεση παιδείας και πολιτισμού.
Σεβασμός,ευγένεια,ήθος και ενσυναίσθηση λοιπόν, για να ευχαριστηθούμε με όλες μας τις αισθήσεις τα πανηγύρια του καλοκαιριού στην πατρίδα μας αλλά και να ξανασυστηθουμε με τον θεσμό του πανηγυριού εκεί γύρω στις 15 Αυγούστου.
