Ο Στέλιος Χαλκίτης, συγγραφέας με έντονη φιλοσοφική διάθεση, άφησε πίσω του ένα έργο που αγγίζει βαθιά τις ανησυχίες της ανθρώπινης ύπαρξης. Με την πλούσια γλώσσα του και την ικανότητά του να μετατρέπει καθημερινές καταστάσεις σε φιλοσοφικά ερωτήματα, προκάλεσε αναγνώστες και κριτικούς να αναμετρηθούν με τις πιο κρυφές πλευρές του εαυτού τους. Μέσα από βιβλία όπως το Ante Tractatum και το Λούσηρο, ο Χαλκίτης πραγματεύεται με μαεστρία θέματα που αφορούν την ταυτότητα, την αξιοπρέπεια και την κοινωνική συνείδηση.
Η Νόρα Πυλόρωφ, συγγραφέας και μεταφράστρια από τη Θεσσαλονίκη, είχε την ευκαιρία να διαβάσει τα δύο αυτά έργα του Χαλκίτη και εκφράζει το θαυμασμό της για τη δουλειά του. Οπως η ίδια σημειώνει, “εντυπωσιάστηκα από τον σαφή και κατανοητό τρόπο που διαχειρίζεται θέματα φιλοσοφικής υφής και θαύμασα τον τρόπο που επικοινωνεί με τον αναγνώστη του. Ευθύβολος στις απόψεις του, χωρίς περιστροφές, εκθέτει τον κόσμο του, τον παρουσιάζει χωρίς να ζητά αποδοχή ή, αν μη τι άλλο, κατανόηση. Παρόλα αυτά, όμως, έχει κανείς το συναίσθημα ότι αγκαλιάζει τον αναγνώστη του, σαν έναν παλιό φίλο”.
Στο Ante Tractatum, ο Χαλκίτης εξετάζει την αίσθηση της ταυτότητας και την απόκρυψη του αληθινού μας εαυτού πίσω από προσποιητές εικόνες. Το έργο του προτρέπει τους αναγνώστες να αναρωτηθούν τι σημαίνει να ζούμε αυθεντικά:”Κάθε μέρα κατασκευάζουμε την εικόνα μας, δαπανούμε χρόνο για να παρουσιάσουμε μια εικόνα που δεν είναι δική μας, το καταδεχόμαστε αυτό και παριστάνουμε τους αξιοπρεπείς· κανένας που δεν δίνει την πραγματική του εικόνα στους άλλους δεν έχει το δικαίωμα να ισχυρίζεται πως έχει αξιοπρέπεια. «Είμαι ο εαυτός μου», η πιο αναξιόπιστη φράση που έχει εκστομιστεί”. Αυτό το απόσπασμα αποκαλύπτει την κριτική στάση του Χαλκίτη απέναντι στην κατασκευή μιας «δημόσιας εικόνας» που δεν αντικατοπτρίζει την αλήθεια της ύπαρξης. Μέσα από τις σελίδες του Ante Tractatum, ο συγγραφέας δεν επιζητεί την αποδοχή, αλλά προκαλεί την προσωπική αναζήτηση της αυθεντικότητας.
Το έργο του Χαλκίτη είναι πλούσιο σε σκέψεις που ξεφεύγουν από τα παραδοσιακά λογοτεχνικά πλαίσια. Στο Λούσηρο, αναλύει τις επιπτώσεις της συνήθειας στις λέξεις και τις έννοιες που κουβαλούν. Σύμφωνα με την Πυλόρωφ, “ο συγγραφέας δεν προσφέρει μασημένη τροφή στον αναγνώστη του. Επιδιώκει να τον προβληματίσει και ευελπιστεί να τον φέρει αντιμέτωπο με τον εαυτό του, με το κρυφό «εγώ» του, που κατά τη γνώμη μου είναι και ο ύψιστος στόχος του συγγραφέα”. Αυτή η φιλοσοφική προσέγγιση είναι εμφανής όταν γράφει: “Όταν συνηθίσεις τις λέξεις, ξεχνάς την ουσία τους. Μην επιτρέψεις στον εαυτό σου να συνηθίσει λέξεις όπως πόλεμος, πείνα, αρρώστια, θάνατος. Να τις ακούς και να μένεις συγκλονισμένος σαν να αφορά εσένα τον ίδιο και, πίστεψέ με, εσένα αφορά”. Μέσα από αυτά τα λόγια, ο Χαλκίτης μας καλεί να παραμείνουμε ευαίσθητοι και να μην επιτρέψουμε στις τρομακτικές πραγματικότητες της ζωής να γίνουν κάτι το κοινό και αδιάφορο. Η διαρκής ευαισθησία είναι για εκείνον απαραίτητη, καθώς η συνήθεια καταπνίγει τη συνειδητοποίηση και την ανθρώπινη σύνδεση με την πραγματικότητα.
Ο Στέλιος Χαλκίτης, αν και δεν βρίσκεται πλέον ανάμεσά μας, αφήνει πίσω του ένα ανεκτίμητο έργο που συνεχίζει να εμπνέει και να προβληματίζει. Με τη δύναμη των ιδεών του και την πρωτοποριακή του γραφή, παραμένει ζωντανός μέσα στις σελίδες των βιβλίων του. Όπως παρατηρεί η Πυλόρωφ, “το υφάδι της πλοκής του είναι στερεό, και πάνω του ο Χαλκίτης κεντάει με αριστοτεχνικό τρόπο το σταυρόλεξο των ιδεών του”. Ο Χαλκίτης δεν προσφέρει απαντήσεις, αλλά μάς προτρέπει να συνεχίσουμε να αναζητούμε, να αμφισβητούμε, να ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας και να μένουμε σε εγρήγορση απέναντι στον κόσμο που μας περιβάλλει.
