Βιβλιοπαρουσίαση από τον Γιάννη Ρούντο
Το 2025, έτος που το Υπουργείο Πολιτισμού (https://www.culture.gov.gr/el/Information/SitePages/view.aspx?nID=504) ανακήρυξε σε “Αφιερωματικό Έτος Μίκη Θεοδωράκη” στην επέτειο των 100 ετών από τη γέννησή του (1925), έχει ήδη γεμάτες τις ημέρες του με εκδηλώσεις για τον μεγάλο μουσουργό.
Ο Γιώργος Μονεμβασίτης, μετά από μακρά και επίπονη, αφοσιωμένη εργασία, συλλέγοντας μέσα από “έναν ωκεανό με πληροφορίες – ψηφίδες της ζωής και του έργου του Μίκη Θεοδωράκη” στη βάση ενός αξιοθαύμαστα επιμελημένου προσωπικού αρχείου, πρόλαβε και ολοκλήρωσε στην εκπνοή του 2024 ένα μοναδικό “Χρονολόγιο”.
Οι Εκδόσεις “IANOS Αλυσίδα Πολιτισμού” άνοιξαν, έτσι, την αυλαία των φετινών αφιερωμάτων με αυτή την καλαίσθητη έκδοση των 325 σελίδων. Το εξώφυλλο του βιβλίου κοσμεί χειρόγραφη παρτιτούρα του συνθέτη για “Το Άξιον Εστί” από το αρχείο του μουσικού εκδοτικού οίκου SCHOTT MUSIC GmbH & Co. KG και τη ροή των κειμένων στο σώμα του διακόπτουν ανέκδοτες φωτογραφίες από την κάμερα του Γιώργου Μονεμβασίτη.
Με το “Χρονολόγιο”, o συγγραφέας, ιστορικός και κριτικός μουσικής (και πολιτικός μηχανικός!) εκπλήρωσε μια υπόσχεσή του στον πιο σημαντικό, πιο επιδραστικό κατά κοινή παραδοχή δημιουργό-πυλώνα στην ιστορία του σύγχρονου Ελληνικού Πολιτισμού, που συνέζευξε όσο καμμιά άλλη προσωπικότητα στην τέχνη του την ποίηση της μουσικής με τη μουσική της ποίησης και με τις περιπέτειες της σύγχρονης Ελλάδος από το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα και εντεύθεν. Ο Γιώργος Μονεμβασίτης με το πόνημά του κάνει μια μεγάλη κατάθεση στην πολιτιστική παρακαταθήκη του τόπου μας.
Από την 1η Ιανουαρίου έως την 31η Δεκεμβρίου -στο ανάπτυγμα των 365 ημερολογιακών ημερών- ο Μονεμβασίτης τακτοποιεί χρονολογικά τα πιο σημαντικά από τα αμέτρητα σημεία του πολύ πυκνού και πολυδιάστατου χρόνου ζωής του οικουμενικού Μίκη Θεοδωράκη. Δισκογραφία-εργογραφία και συναυλίες, εκδηλώσεις και γεγονότα, οικογένεια, φίλοι και συνεργάτες, πρόσωπα και πράγματα που συνδέθηκαν άμεσα ή έμμεσα με τον εμβληματικό συνθέτη και πολυπράγμονα, ενεργό πολίτη με αδιάλειπτη την πολιτική έκφραση και τις παρεμβάσεις του στα μεγάλα θέματα για τον Ελληνισμό μέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής του, βρίσκουν την ημέρα τους και καταγράφονται στο “Χρονολόγιο”.
“Τηλεγραφικού” χαρακτήρα για την οικονομία της έκτασης του βιβλίου, αλλά πολύ περιεκτικές οι πληροφορίες. Ένα ενδεικτικό παράδειγμα πληροφορίας, όπως καταχωρίζεται μεταξύ άλλων σε μια ημέρα:
“24 ΜΑΪΟΥ 1964: Πρώτη ερμηνεία του έργου “Το Άξιον Εστί”. Σε τηλεοπτική παραγωγή του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου (ΡΙΚ). Ο συνθέτης άρχισε να επεξεργάζεται τον ποιητικό λόγο του Οδυσσέα Ελύτη την άνοιξη του 1960, στο Παρίσι. Ολοκλήρωσε τη σύνθεση και την ενορχήστρωσή του το 1963. Με το έργο του αυτό ο συνθέτης επινόησε και καθιέρωσε τη φόρμα της μετασυμφωνικής μουσικής. Η αποδοχή του υπήρξε πάνδημη, οικουμενική. Περίπου 650 ερμηνείες του έχουν πραγματοποιηθεί μόνο στην Ευρώπη στα 60 χρόνια της ζωής του. Οι διαφορετικές δισκογραφημένες εκδοχές του πλησιάζουν τις 10”.
Και ενώ στο βιβλίο χώρεσε ένα μικρό μέρος από τον “ωκεανό” (θα χρειάζονταν σίγουρα πολλοί τόμοι), ωστόσο “η έκδοση αποτελεί ένα εφαλτήριο”, όπως επισημαίνει ο συγγραφέας στα προλεγόμενα, “για τους μελλοντικούς μελετητές”. Πηγές του “Χρονολόγιου”, όπως αναφέρει ο Γιώργος Μονεμβασίτης, οι σημειώσεις του από τις συζητήσεις που είχε με τον συνθέτη, οι μουσικές αναφορές σε έντυπα και ψηφιακά μέσα ενημέρωσης και κυρίως το τεράστιο αρχείο Μίκη Θεοδωράκη, που βρίσκεται στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος “Λίλιαν Βουδούρη”. Ακόμη, το βιβλίο του Αστέρη Κούτουλα “Ο μουσικός Θεοδωράκης” και άλλες εκδόσεις.
Ας ευχηθούμε, όλα όσα θα γίνουν εφέτος για τον Μίκη Θεοδωράκη να αποτελέσουν αφορμή μιας ουσιαστικής και ευρύτερης-βαθύτερης γνωριμίας των νεότερων γενεών με την ανεκτίμητης αξίας μουσική κληρονομιά που άφησε, αλλά και μιας συνάντησης με τα “φώτα πορείας” που άναψε για την Ελλάδα και τους Έλληνες στο παρόν και στο μέλλον: “Έλληνες, ενωθείτε!”. Μια οραματική προτεραιότητα του Μίκη, που βρήκε έκφραση (μελοποίηση δικών του κειμένων και στίχων, 1960-61) και στο “Τραγούδι του νεκρού αδελφού”, ένα σύμβολο παραίνεσης για κοινωνική συμφιλίωση και επούλωση των πληγών του εθνικού διχασμού.
