Γράφει ο Πέτρος Χατζησωτηρίου, φαρμακοποιός – κριτικός λογοτεχνίας

Αν ήταν δυνατόν να περιγραφεί το βιβλίο αυτό με μία λέξη τότε αυτή αδιαμφισβήτητα θα ήταν η λέξη σκοτάδι. Είναι το βιβλίο όπου πρωταγωνιστής είναι το σκοτάδι τόσο στην κυριολεκτική όσο και στην συνεκδοχική του έννοια.

Βρισκόμαστε στη σύγχρονη Ιρλανδία, πατρίδα του συγγραφέα, κι εντελώς ξαφνικά ο κόσμος διαπιστώνει ότι έπεσε πάνω του ένα πέπλο απόλυτης φτώχειας, αποστέρησης όλων των ατομικών και δημοκρατικών του ελευθεριών, τρομοκρατίας και ακατανόητης μισάνθρωπης εκδικητικότητας.

Η πλοκή εστιάζει πάνω σε μια μεσόκοπη γυναίκα που καλείται να επιβιώσει μέσα από ασύλληπτες αντιξοότητες και να μεγαλώσει τα τέσσερα  παιδιά της και να φροντίσει και τον υπερήλικα πατέρα της που πάσχει από αρχόμενη άνοια.

Ο σύζυγός της που ήταν συνδικαλιστής δάσκαλος κι είχε απροειδοποίητα κι αναίτια συλληφθεί στο σπίτι του ένα βράδυ χωρίς ένταλμα ή διωκόμενος αυτεπάγγελτα για κάποιο έγκλημα είχε κυριολεκτικά εξαφανιστεί από προσώπου γης. Ακολουθεί ένας καταιγισμός ασύλληπτων δυσκολιών που κλιμακώνουν αδυσώπητα το ζόφο γύρω από αυτή την οικογένεια αλλά και στον ψυχισμό του αναγνώστη.

Το αρχικά προφανές θέμα του βιβλίου που είναι ο σφετερισμός της εξουσίας μια χώρας από μία Κυβέρνηση που από τη δημοκρατική εκλογή μεταβαίνει σχεδόν ακαριαία στην απόλυτη και σιδερόφρακτη δικτατορία, σύντομα υποχωρεί πίσω από την εστίαση στις ψυχικές διεργασίες στους ανθρώπους που υπομένουν αυτές τις βάρβαρες συνθήκες. Ο πυρήνας του θέματος δεν είναι φυσικά πρωτότυπος αλλά καινοφανής κι εντυπωσιακός είναι ο τρόπος της συγγραφικής διαχείρισης των αδιόρατων συνεπειών του πάνω στον εσωτερικό κόσμο των ανθρώπων.

Κι εδώ λοιπόν αρχίζει ο αναγνώστης να έρχεται σε επαφή με το απόλυτο σκοτάδι. Φυσικά δεν εννοούμε το κυριολεκτικό σκοτάδι από την διακοπή της ηλεκτροδότησης που μεταξύ άλλων απάνθρωπων μέτρων έχει επιβληθεί στου πολίτες της δύστυχης αυτής χώρας, παρά μιλάμε για το σκοτάδι που βιώνει κανείς όταν τη ζωή του έχει κυριεύσει η απόγνωση και τις προοπτικές του έχει σκεπάσει η απελπισία. Όλα αυτά δεν δηλώνονται με λέξεις, δεν αποτυπώνονται με φράσεις ή περιγραφές αλλά γίνονται το ρεαλιστικό σκηνικό γύρω από τον ίδιο τον αναγνώστη. Ο ρυθμός της αφήγησης έχει αρχίσει να καλπάζει και ο λόγος του κειμένου αποκτάει μια πρωτόγνωρη αψάδα.

Η εγγενής δύναμη της πένας του Λιντς είναι τέτοια που δεν χρειάζεται επίθετα ή επιρρήματα για να ζωντανέψει τις περιγραφές του.

Επιλέγει μια τριτοπρόσωπη αφήγηση και χτίζει το ζοφερό κλίμα που αναφέρθηκε πιο πάνω με απλά, γήινα υλικά και υποδόριες ενέσεις τρόμου με προσεγμένη τη δοσολογία. Κι από κει πηγάζει και το απόλυτο Σκοτάδι. Απ’ την αίσθηση που μεταδίδει στον αναγνώστη ότι όλα αυτά μπορούν να συμβούν γύρω του στη δική του πραγματικότητα απ’ τη μια στιγμή στην άλλη. Η ένταση κλιμακώνεται ασταμάτητα κι ο αναγνώστης φτάνει σε σημείο του να μη μπορεί κυριολεκτικά να πάρει ανάσα. Μοιραία επιβάλλονται διακοπές της ανάγνωσης για αναστοχασμό αλλά κατ’ ουσίαν για ανασυγκρότηση. Ναι, το βιβλίο αποπνέει τόση ένταση που δεν είναι δυνατόν να διαβαστεί χωρίς διακοπές όσες ώρες κι αν είχε να διαθέσει ο αναγνώστης.

Δεν θα είχε κανένα νόημα ν’ αναφέρουμε ότι οι διάλογοι είναι ενταγμένοι μέσα στη ροή του κειμένου χωρίς καν σημεία στίξεως που να τους διαχωρίζουν αν δεν ήταν για να θαυμάσουμε την συγγραφική δεξιοτεχνία του συγγραφέα και τα θαυμαστά αποτελέσματα που πετυχαίνει αυτό το τέχνασμα. Και άλλοι συγγραφείς το έχουν επιχειρήσει αυτό, για παράδειγμα ο Σαραμάγκου, αλλά εκεί ζητούμενο ήταν η αμεσότητα της αφήγησης κι η ενάργεια ενώ στον Λιντς γίνεται το εργαλείο με το οποίο μαστιγώνει ανηλεώς το συναίσθημα του αναγνώστη του.

Συνοψίζοντας, το «Τραγούδι Του Προφήτη» «μας αναγκάζει να βγούμε από τον εφησυχασμό μας» σύμφωνα με τα λόγια της προέδρου της επιτροπής που απένειμε στον Λιντς το Booker Prize του 2023 γι’ αυτό το βιβλίο. Είναι ένα βιβλίο που προκαλεί σοκ στον αναγνώστη του και το οποίο δεν υποχωρεί για πολύ καιρό. Είναι το βιβλίο που ασυναίσθητα βάζει τον αναγνώστη μέσα στο κέντρο της πλοκής, τον αφήνει να βασανίζεται μέσα στο σκοτάδι χωρίς ορατή διέξοδο και που το τέλος του τού δίνει τη λύτρωση που απεγνωσμένα αποζητούσε. Είναι το βιβλίο όπου η υψηλή λογοτεχνία συναντάει την αναγνωστική τέρψη και δίνει αξία στην κατάδυση του αναγνώστη στα μύχια της ψυχικής του αντοχής.

5,0/5,0