Γράφει ο Πέτρος Χατζησωτηρίου, φαρμακοποιός – κριτικός λογοτεχνίας
Όταν η πρώτη επαφή με ένα βιβλίο γίνεται με έναν τόσο βαρύγδουπο και φορτισμένο τίτλο όπως είναι η «ΠΑΤΡΙΔΑ» κι ένα εξώφυλλο που διατυμπανίζει ότι το βιβλίο αυτό «θα μείνει για πάντα» τότε μοιραία ο αναγνώστης προδιατίθεται για κάτι μεγάλο.
Το θέμα του βιβλίου είναι η αναδίφηση των αιτιών που οδήγησαν την ΕΤΑ (τη διαβόητη Βασκική Αυτονομιστική Οργάνωση) στον τυφλό, ένοπλο κι αιματηρό αγώνα καθώς και τις ψυχολογικές επιδράσεις που άφησε πίσω του ο επίσημος τερματισμός του.
Ο συγγραφέας, Βάσκος ο ίδιος στην καταγωγή, αναλαμβάνει ένα πολύ δύσκολο εξ αρχής έργο. Η δυσκολία φυσικά έγκειται στο να καταφέρει να ισορροπεί ανάμεσα στις δύο πολιτικές θέσεις εκατέρωθεν της ΕΤΑ και να μην παίρνει ανοιχτά θέση υπέρ της μίας ή της άλλης. Με δεδομένη τη συνήθεια του Αραμπούρου να αφήνει πάντα πολιτικές αιχμές στα έργα του αυτό ήδη φαντάζει τιτάνιο.
Ο καμβάς του έργου είναι δύο οικογένειες που ζουν σε ένα μικρό χωριό της Ισπανικής επικράτειας αλλά σε περιοχή που οι Βάσκοι θεωρούν ότι οφείλει να ανεξαρτητοποιηθεί από τον Ισπανικό ζυγό. Μάλιστα το χωριό αυτό θα μπορούσε να ονομαστεί και πυρήνας της ΕΤΑ καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων ανήκει ανοιχτά και διακηρυγμένα στην «αμπέρτσαλε αριστερά» (επαναστατική-αυτονομιστική αριστερά). Όπως αναμενόταν οι δύο οικογένειες ανήκουν ιδεολογικά σε αντίθετες κατευθύνσεις αλλά τόσα χρόνια αυτό δεν άφηναν να επηρεάσει τη βαθιά και διαχρονική φιλία τους. Όλα αυτά βέβαια έως τη στιγμή που ο γιος της μίας οικογένειας περνάει επίσημα στην ένοπλη δράση και φεύγει από το σπίτι και σε σύντομο διάστημα ο πάτερ φαμίλιας της άλλης οικογένειας πέφτει δολοφονημένος από την ΕΤΑ. Τα πράγματα περιπλέκονται όταν γίνεται γνωστό ότι ο ένοπλος αυτός γιος εθεάθη στο χωριό τη μέρα που έγινε η δολοφονία.
Ο Αραμπούρου σαν δεξιοτέχνης της δημιουργίας χαρακτήρων καταφέρνει και φέρνει στο φως όλες τις μύχιες σκέψεις, σκοπούς κι επιδιώξεις των ηρώων του, πρωταγωνιστών και δευτερευόντων.
Δημιουργεί αβίαστα ένα ζωντανό σκηνικό όπου ο αναγνώστης νιώθει ότι βρίσκεται μέσα σ’ αυτό και λαμβάνει μέρος στις συζητήσεις των μελών αυτών των οικογενειών. Επιστρατεύονται και δευτερεύουσες ιστορίες, και ιστορικές αναδρομές, και αναμνήσεις των ηρώων καθώς και τριτεύοντες χαρακτήρες με πολύ μικρό ρόλο στην πλοκή. Ωστόσο το βιβλίο δε χάνει ποτέ τη συνοχή του και κυρίως το ενδιαφέρον του αναγνώστη παρά τον σημαντικό όγκο του. Το στοίχημα ήταν ο αναγνώστης μετά τις πρώτες 200-300 σελίδες να γνωρίζει καλά τους χαρακτήρες του βιβλίου και να συμμετέχει μαζί τους στη διαμόρφωση της πλοκής. Έχοντας ήδη επισημάνει τις χορευτικές πιρουέτες του συγγραφέα στην προσπάθειά του ν’ αποφύγει να πάρει θέση στο πολιτικό ζήτημα που βρίσκεται στο κέντρο της πλοκής, το στοίχημα αυτό φαίνεται να κερδίζεται με συναρπαστικό τρόπο.
Όσο γυρίζουν οι σελίδες του βιβλίου ο αναγνώστης θα βρεθεί να παρακολουθεί τις λεπτές ψυχικές διεργασίες των μελών των δύο οικογενειών που θα τις οδηγήσει στο να απομακρυνθούν η μία από την άλλη μετά τη δολοφονία, όπως κι αργότερα τη μεταμόρφωση που προκάλεσε ο μακρύς εγκλεισμός του επαναστατημένου γιού στη φυλακή.
Τα βιβλία συνήθως τα απολαμβάνουμε με το μυαλό. Η πρόζα του Αραμπούρου όμως στοχεύει στην ψυχή του αναγνώστη.
Η «ΠΑΤΡΙΔΑ» δεν είναι το βιβλίο που απλά προορίζεται για την αναγνωστική τέρψη. Είναι το βιβλίο που βάζει τον αναγνώστη μέσα στην πλοκή κι εκεί τον φέρνει ενώπιο ενωπίω με τον εαυτό του να προσπαθεί να στοχαστεί πάνω στα θέματα που θέτει ο Αραμπούρου αλλά και να αναζητήσει την προσωπική του θέση πάνω στα κοινωνικά, πολιτικά κι υπαρξιακά ζητήματα. Ο συγγραφέας τον έχει εφοδιάσει με επιχειρήματα από την κάθε πλευρά. Άλλωστε το δήλωσε ευθαρσώς με το στόμα ενός δευτερεύοντος ήρωά του στο βιβλίο ότι δεν θα καταφύγει σε λυρικές υπερβολές ούτε και σε πολιτικές δηλώσεις.
Το βιβλίο κατ’ ουσίαν πραγματεύεται το θέμα της λύτρωσης και της συγχώρεσης. Δεν παραλείπει να στηλιτεύσει το θέμα της μόρφωσης και τις δραματικές επιπτώσεις που έχει η έλλειψή της, τους οικογενειακούς δεσμούς και το ρόλο τους στη διαμόρφωση του χαρακτήρα των μελών μιας οικογένειας. Επίσης μας δείχνει με περίτεχνο τρόπο και μια πλειάδα κατευθύνσεων που μπορεί να πάρει η ζωή ενός νέου ανθρώπου αγνοώντας την παράμετρο της μόρφωσης.
Πράγματι, η «ΠΑΤΡΙΔΑ» του Αραμπούρου είναι ένα μεγάλο, επικό λογοτεχνικό έργο που προορίζεται να γίνει κλασικό.
Είναι ένα βιβλίο που τιμάει το χρόνο του αναγνώστη και τον οποίο αναγνώστη αναβιβάζει στο ρόλο του συνομιλητή με το συγγραφέα ενόσω συνδιαμορφώνει μαζί του την άποψή του. Είναι το βιβλίο που ανέδειξε τη μεγαλειώδη ικανότητα του Αραμπούρου να ασχολείται μ’ αυτό που έχει δηλώσει ότι έχει ως μόνο του στόχο, την ενασχόληση με την ανθρώπινη κατάσταση. Είναι το βιβλίο που πρέπει όλοι να διαβάσουμε.
5,0/5,0
