Από τις 18 έως τις 26 Οκτωβρίου 2025 πραγματοποιήθηκε στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης το 4ο πρόγραμμα ερευνητικής φιλοξενίας (research residency programme) του Ιδρύματος Γ. & Α. Μαμιδάκη. Το πρόγραμμα αποτελεί μια πλατφόρμα συλλογικής μάθησης, ανταλλαγής και πειραματισμού. Πρόκειται για μια εντατική εβδομάδα γεμάτη εργαστήρια με προσκεκλημένους εισηγητές, ουσιαστικές συζητήσεις, αναστοχασμό και επιτόπια έρευνα. Στόχος είναι η δημιουργία νέων δικτύων συνεργασίας και η πρόσβαση των συμμετεχόντων σε ποικίλες εμπειρίες και εργαλεία. Μέσα από εντατικά εργαστήρια, διάλογο και βιωματικές δράσεις με προσκεκλημένους εισηγητές το πρόγραμμα προσφέρει έναν χώρο για διερεύνηση και συνεργασία, ενισχύοντας τη διατομεακή προσέγγιση.

Η φετινή θεματική εστίασε στις συνεργασίες ανάμεσα στην Τέχνη, την Επιστήμη και την Τεχνολογία (AST) και στο πώς αυτές μπορούν να ενεργοποιήσουν νέους τρόπους σκέψης, δημιουργίας και διαλόγου με τις κρίσιμες προκλήσεις του παρόντος. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να εξετάσουν τις φιλοσοφικές, οικολογικές και κοινωνικές διαστάσεις της AST πρακτικής, εστιάζοντας στο ρόλο των μέσων, της διαμεσολάβησης και των διεπιστημονικών ανταλλαγών στη φροντίδα, την επικοινωνία και τη συλλογική φαντασία.

Το Ίδρυμα Γ. & Α. Μαμιδάκη επιλέγει τις θεματικές του residency με γνώμονα τις σύγχρονες κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτιστικές ανάγκες, αλλά και με αίσθηση των ευρύτερων αλλαγών της εποχής. Στόχος του είναι να εδραιώσει μια πλατφόρμα για επαγγελματίες του πολιτισμού που ενδιαφέρονται για διεπιστημονική σκέψη και πειραματισμό. Το residency έχει ήδη συμβάλει στη δημιουργία συνεργειών και νέων προσεγγίσεων, προωθώντας τη συλλογική μάθηση και την ενεργό συμμετοχή στα πεδία του πολιτισμού και της καινοτομίας, ενώ παράλληλα έχει δημοσιεύσει τρεις εκδόσεις με πρωτότυπα κείμενα των συμμετεχόντων επάνω στην μέχρι πέρυσι θεματική τριλογία της φροντίδας.

Κατόπιν ανοικτής πρόσκλησης το Ίδρυμα Γ. & Α. Μαμιδάκη δέχτηκε 100 περίπου αιτήσεις από Έλληνες επαγγελματίες του πολιτιστικού πεδίου, που δραστηριοποιούνται στις διασταυρώσεις της τέχνης, της επιστήμης και της τεχνολογίας. Στο φετινό residency συμμετείχαν εν τέλει 9 Έλληνες επαγγελματίες του πολιτισμού από διάφορους τομείς και πιο συγκεκριμένα οι:

Liva Dudareva. Καλλιτέχνις και ερευνήτρια. Συνιδρύτρια της καλλιτεχνικής κολεκτίβας METASITU που εξερευνά την ταυτότητα των μεταβιομηχανικών πόλεων στην Αν. Ουκρανία. Από το 2020 ερευνά την ανθεκτικότητα μη-ανθρώπινων κοινοτήτων απέναντι σε τεχνολογικές και ανθρωπογενείς επιδράσεις. Επικεντρώνεται σε ατομική πρακτική που συνδέει κεραμική, οικολογία και τεχνο-επιστημονικά αρχεία. Το πρόσφατο πρότζεκτ της εξετάζει τη σχέση πυρηνικών δοκιμών, νέων οικοτόπων και βαθύ χρόνου, με μελλοντική έρευνα γύρω από αρχαίες ραδιενεργές πηγές και ορυκτές διαδικασίες.

Δημήτρης Θεοχαρής. Σπούδασε Μαθηματικά και Καλές Τέχνες. Η πρακτική του συνδέει βιολογικές μορφολογίες, χημικές διαδικασίες, μαθηματικές δομές και αστρονομικά φαινόμενα. Εξερευνά τη μετακίνηση ιδεών μεταξύ τέχνης, επιστήμης φιλοσοφίας και φυσικού κόσμου και τον τρόπο που η ύλη και η πληροφορία μετασχηματίζονται. Κεντρικά ερωτήματα στο έργο του είναι ο χρόνος, η μετασχηματιστική φύση της ύλης και της πληροφορίας, και τα εργαλεία και οι μέθοδοι μέσω των οποίων παράγεται η γνώση.

Λήδα Ζαχαροπούλου. Creative technologist, διεπιστημονική καλλιτέχνις και μηχανικός ανάλυσης δεδομένων. Το έργο της εξετάζει πώς η ΤΝ κι η τεχνολογία διαμορφώνουν την αντίληψή μας για τον κόσμο και τις συνδέσεις μεταξύ πραγματικότητας, μνήμης και μυθοπλασίας. Συνδυάζει υποθετική έρευνα, worldbuilding, αφήγηση και ταυτόχρονα ασκεί κριτική σε αλγοριθμικά συστήματα. Έχει εργαστεί στο CERN και σε ερευνητικά ινστιτούτα και το έργο της δημιουργεί γέφυρες ανάμεσα σε τεχνολογία, καλλιτεχνική έρευνα και δημόσιο διάλογο.

Λευτέρης Κοντοπόδης. Απόφοιτος ΑΣΚΤ και ηλεκτρολόγος μηχανικός/μηχανικός υπολογιστών (ΕΜΠ), με διδακτορικό στην επεξεργασία εικόνων Μαγνητικής Τομογραφίας. Εργάστηκε μια δεκαετία ως ερευνητής στο ΙΤΕ και από το 2022 διδάσκει Βιοϊατρική Μηχανική στο ΠΔΑ. Η έρευνά του κινείται στο πεδίο Τέχνης–Επιστήμης–Τεχνολογίας και στην ιατρική επεξεργασία σημάτων και εικόνων.

Χλόη Παρέ-Αναστασιάδου. Εικαστική καλλιτέχνις και ερευνήτρια με βάση το Τόκιο και το Βερολίνο, με πρακτική γύρω από γλυπτικές εγκαταστάσεις, εργαστήρια και κοσμολογίες επιστημονικών/τοπικών μυθολογιών. Ενδιαφέρεται για τη διαμόρφωση ηθικών στάσεων στις τέχνες μέσω φεμινιστικών προσεγγίσεων και για τη διεύρυνση της γνώσης μέσω της καλλιτεχνικής πρακτικής. Σπούδασε Γλυπτική στην ΑΣΚΤ και στο Βερολίνο, έχει PhD στα Global Arts από το Tokyo University of the Arts και είναι υπότροφος στο Max Planck Institute for the History of Science, ερευνώντας πολλαπλότητες της αστρονομίας στο ιαπωνικό αρχιπέλαγος.

Αθηνά Κουμπαρούλη. Εικαστική καλλιτέχνις με βάση την Αθήνα, με σπουδές στη Συντήρηση Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης και MA στον Μεταβιομηχανικό Σχεδιασμό. Το έργο της εστιάζει σε τόπους μετάβασης — βιομηχανικά τοπία, περιοχές φυσικών καταστροφών, ανασκαφές — δημιουργώντας υλικές αφηγήσεις και χρησιμοποιώντας την αρχαιολογική μεθοδολογία ως εργαλείο καλλιτεχνικής πρακτικής. Έχει συμμετάσχει σε διεθνείς διοργανώσεις και μπιενάλε και έχει λάβει υποτροφίες από ΕΜΣΤ, ARTWORKS και SNF.

Ζωή Διακάκη. Σκηνογράφος και καλλιτέχνις με έδρα το Λονδίνο, με έργο που γεφυρώνει αρχιτεκτονική, περφόρμανς και νέες τεχνολογίες. Μέσα από VR/MR δημιουργεί υβριδικά περιβάλλοντα όπου το σώμα κινείται μεταξύ φυσικού και ψηφιακού χώρου. Στη δουλειά της εξετάζει τα όρια ανάμεσα σε performer–κοινό, ανθρώπινη–μηχανική αντίληψη, παρουσία–προσομοίωση και διευρύνει τη σκηνογραφία σε χωρική/εμπειρική πρακτική που αγκαλιάζει θέατρο, εγκατάσταση και περφόρμανς.

Λίνα Μαντίκου. Αρχιτέκτονας και υποψήφια διδάκτορας ΕΜΠ. Η πρακτική της εκτείνεται σε κατασκευή, έρευνα, επιμέλεια και τέχνη, με έμφαση σε διεπιστημονικές και ιδιοσυγκρασιακές μεθόδους αλληλεπίδρασης. Έχει συμμετάσχει στη 15η Biennale Νέων Καλλιτεχνών Ευρώπης & Μεσογείου και σε πολλές ομαδικές εκθέσεις.

Τζίνα Σταυροπούλου. Αρχιτέκτονας, μουσικός, οπτικοακουστική εικαστικός και ερευνήτρια με υβριδική πρακτική στο πεδίο Τέχνης–Επιστήμης–Τεχνολογίας. Δημιουργεί επανα-εκτελέσιμες site-responsive “παρτιτούρες” που συνδυάζουν φωνή, σώμα, ήχο, εικόνα και κώδικα, με ‘διαφανή’ τεχνολογία. Ερευνά τον δημόσιο χώρο ως διευρυμένη διεπαφή, με τη μνήμη ως περφόρμανς, δίνοντας έμφαση σε μικρο-οικολογίες και τοπικούς ρυθμούς. Έχει συμμετάσχει σε ADAF, Platforms Project, Open House Europe, προγράμματα του Ιδρύματος Ωνάση, κ.ά..

Σε μία εντατική, συλλογική εβδομάδα εργαστηρίων, συζητήσεων και επιτόπιας έρευνας, οι fellows συμμετείχαν ενεργά σε συζητήσεις, εργαστήρια και δράσεις. Με την καθοδήγηση των εισηγητών, εξέτασαν τον όρο «μέσο» μέσα από τον όρο φάρμακο, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, κάτι δηλαδή που μπορεί να θεραπεύσει ή να δηλητηριάσει.

Ο όρος εμφανίζεται πρώτη φορά στον Φαίδρο, όπου ο Σωκράτης αφηγείται τον μύθο του Θωθ και του βασιλιά Θαμού, συζητώντας για τη γραφή ως φάρμακον. Στο εργαστήρι οι συμμετέχοντες ενδυναμώθηκαν ώστε να γίνουν φαρμακοσχεδιαστές και να δημιουργήσουν το δικό τους θεραπευτικό μέσο. Επεξεργάστηκαν θέματα, όπως η αρχαιολογία των μέσων, εμβάθυναν στο πώς η γεωργία συνδέεται με τις σημερινές μορφές δεδομενοποίησης και ζητήματα πλανητικής βιωσιμότητας και έκαναν εργαστήριο “agricultural futurisms”, με έμφαση στην Ελλάδα/Κρήτη και τη Μεσόγειο, συνδυάζοντας πραγματικά δεδομένα, ιστορικά στοιχεία και φαντασιακές προσεγγίσεις. Εξερεύνησαν τις συνεργασίες Τέχνης-Επιστήμης-Τεχνολογίας (AST) και τα διαφορετικά τους μέλλοντα και έπλασαν εναλλακτικά μελλοντικά σενάρια με έμφαση στην “μεταιχμιακότητα”, αναπτύσσοντας συλλογικά μια πρόταση AST ως απάντηση σε μια μελλοντική residency AST. Μελέτησαν τη μη-γραμμικότητα της performative act στην παραγωγή του αντικειμένου τέχνης, τη Φιλοσοφία των μέσων και την αισθητική του μη-όλου. Εξέτασαν την κανονικότητα ως σύμπτωμα και τη σωματικότητα ως διαφυγή στο χώρο και πραγματοποίησαν μια περιπατική δράση σε μορφή masterclass.

Αντάλλαξαν απόψεις και προτάσεις και έκαναν στοχευμένες εξορμήσεις και περιπατητικές δράσεις στην Κρήτη. Και κυρίως, έχτισαν μια ομάδα, ένα δίκτυο, με κοινές εμπειρίες και γνώσεις, όπου ο καθένας συνεισφέρει από τη δική του, ξεχωριστή αφετηρία και σκοπιά. Το πρόγραμμα θα κορυφωθεί με ένα συλλογικό πρότζεκτ που επιμελούνται οι συμμετέχοντες, το οποίο θα παρουσιαστεί το 2026.

Εισηγητές στο Residency 2025 ήταν οι: 

Anne Dippel. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Institute for Design Research στο HBK Braunschweig και Privatdozentin στο Ινστιτούτο Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας/Πολιτισμικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Ιένας. Είναι ανθρωπολόγος της γνώσης, με επιστημολογικές βάσεις στην αυστρο-ουγγρική πνευματική κουλτούρα (Geisteskultur).

Το έργο της συνδυάζει ανθρωπολογία, εθνογραφία, φιλοσοφία των μέσων, design και σπουδές επιστήμης-τεχνολογίας, εξερευνώντας πώς ύλη, νόημα και φαντασία συνυφαίνονται στη δημιουργία κόσμων.

Jussi Parrika. Φινλανδός πολιτισμικός ιστορικός και καθηγητής Ψηφιακής Αισθητικής και Κουλτούρας στο Πανεπιστήμιο Aarhus, όπου είναι συν-διευθυντής του προγράμματος Environmental Media and Aesthetics. Το έργο του επικεντρώνεται σε ψηφιακή κουλτούρα, θεωρία των μέσων, περιβαλλοντικές ανθρωπιστικές σπουδές και συνεργασίες τέχνης-επιστήμης-τεχνολογίας.

Ιωάννης Μήτρου. Φιλόσοφος-ψυχαναλυτής, εικαστικός-performance artist, σκηνοθέτης, επιμελητής και ερευνητής στη Φιλοσοφία των Μέσων σε σχέση με την Ψυχανάλυση. Διδάσκει στην ΑΣΚΤ Θεσσαλονίκης και έχει μακρά εμπειρία σε διεθνείς συνεργασίες και ερευνητικά προγράμματα.

Ανδρονίκη Παπαπέτρου. Ερευνήτρια στις Μελλοντολογικές Σπουδές και ειδική στη διασύνδεση τέχνης-τεχνολογίας-επιστήμης. Εργάζεται ως Art & Technology Specialist στο FORTH και είναι National Contact Point για το Cluster 2 του Horizon Europe.

Γιάννης Ανδρονικίδης. Ερευνητής στις πρακτικές τέχνης και επιμέλειας, με έργο στη διασταύρωση τέχνης, τεχνολογίας και Futures Studies. Εργάζεται ως Art & Technology Specialist στο FORTH και είναι National Contact Point για το Cluster 2 και τις EU Missions.

Το Ίδρυμα Γ. & Α. Μαμιδάκη είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός με αποστολή του την ενίσχυση και προώθηση της σύγχρονης τέχνης και πολιτισμού – μεταξύ άλλων μέσω του θεσμού του Βραβείου Τέχνης –, τη μετάδοση γνώσης και τη στήριξη της αέναης παιδείας. Με τη δημιουργία του residency το 2022 προχώρησε ένα ακόμη βήμα, προσφέροντας στους Έλληνες επαγγελματίες του πολιτισμού περισσότερες ευκαιρίες για κινητικότητα και συνύπαρξη.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνείτε στο admin@gnamamidakisfoundation.org ή στο 2155007712 (καθημερινά 09.00-17.00).