Γράφει ο Πέτρος Χατζησωτηρίου, φαρμακοποιός – κριτικός λογοτεχνίας
Τελικά η Βαρκελώνη στα έργα του Καμπρέ είναι ότι το Δουβλίνο σ’ αυτά του Τζέιμς Τζόυς, τα διατρέχει. Βρίσκεται παντού. Στο βιβλίο αυτό ο Καμπρέ διηγείται άλλη μια ιστορία που διαδραματίζεται στην αγαπημένη του Βαρκελώνη και καλύπτει χρονικά τρεις γενιές.
Πρόκειται για μια οικογενειακή σάγκα που παρακολουθούμε να διηγείται ένας από τους τελευταίους απογόνους ενός ένδοξου οικογενειακού δέντρου, σε μια συνεργάτιδά του η οποία συνέπεσε να είναι κρυφή ερωμένη του πιο κοντινού του φίλου ο οποίος δολοφονείται για λόγο που μόνο ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου γνωρίζει. Το επαγγελματικό δείπνο για να λάβει χώρα αυτή η διήγηση κλείνεται κατά μία, όχι απλά ειρωνεία της τύχης, αλλά κατά μία διαστροφή της τύχης, στο σπίτι που μεγάλωσε ο αφηγητής αλλά στο μεταξύ έχασε η οικογένειά του και τώρα είναι πια ένα πολυτελές εστιατόριο.
Η αφήγηση ξεκινάει με καταιγισμό ονομάτων και μικρών ιστοριών γύρω από αυτά που σύντομα γίνονται ένας λαβύρινθος στο μυαλό του αναγνώστη.
Κάτι που έχει αντιληφθεί κι ο συγγραφέας που νιώθει την ανάγκη να παραθέσει δύο φορές μάλιστα σχηματικά ολόκληρο το γενεαλογικό δέντρο των Ζενζάνα, προς διευκόλυνση του αναγνώστη του. Σύντομα όμως η αφήγηση αρχίζει κι εστιάζει σε έννοιες που αναδύονται και θίγονται για να αποδειχθεί ότι η εξιστόρηση περιστατικών από τις ζωές των προγόνων του αφηγητή, χρησιμεύει μόνο ως πρόσχημα. Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι ο συγγραφέας θέλει να μας μιλήσει για την αξία της φιλίας, το βάρος του παρελθόντος στη ζωή ενός ανθρώπου, τις θυσίες που απαιτεί η καλλιτεχνική αριστεία, τις επιπτώσεις του ομοφυλοφιλικού έρωτα σ’ αυτούς που τον βιώνουν άσχετα με το κοινωνικό πλαίσιο και την εποχή, την εξιλέωση, την τραγικότητα της μοναξιάς, τη συντριβή του απερίσκεπτου ιδεαλισμού και την απροσδόκητα μεγάλη δύναμη της λογοτεχνίας. Ειδικά στο τελευταίο σημείο κρύβεται όλο το μυστικό του βιβλίου, με τρόπο που φυσικά δεν πρόκειται να προδώσουμε.
Τεχνικά το κείμενο, παρά τις 520 περίπου σελίδες του, αποτελεί απαράμιλλο παράδειγμα πύκνωσης του λόγου.
Δεν πρόκειται για υπερβολή. Αυτό εξασφαλίζεται αφενός με τη διάσημη πια τεχνική του Καμπρέ να αλλάζει πρόσωπο αφήγησης μέσα στην ίδια πρόταση κι αφετέρου με κάτι εξίσου μοναδικό κι ευφάνταστο που είναι να προσθέτει έναν διαφορετικό επιθετικό προσδιορισμό πίσω από το όνομα του πρωταγωνιστή ή όποιου ήρωα απαιτείται. Έτσι άλλοτε μιλάει για τον Μικέλ τον Χωρίς Πατρίδα, άλλοτε ο ίδιος γίνεται ο Μικέλ ο Απερίσκεπτος κοκ. Έτσι αποφεύγονται σελίδες ολόκληρες που θα απαιτούνταν για να περιγράψουν την πράξη που τον αποδείκνυε ως απερίσκεπτο κλπ και περνάει άμεσα στις συνέπειες των δρώμενων.
Η αλήθεια είναι ότι πολλές σελίδες στα βιβλία του Καμπρέ ξεχειλίζουν από λυρισμό κι έντονες εικόνες. Πάντα εναλλάσσονται όμως με σελίδες μεστές νοημάτων κι επίδειξης λογοτεχνικής δεξιοτεχνίας έτσι ώστε ούτε το ενδιαφέρον του αναγνώστη να ατονεί, ούτε όμως και να του δίνει το δικαίωμα να τον κατηγορήσει ως πλατειάζοντα.
Αν σταθεί κανείς από το ύψος του μέσου καλού μυθιστορήματος να ατενίσει τη «Σκιά του Ευνούχου» θα δει μπροστά του να ορθώνεται θεόρατο μνημείο.
Ο χειρισμός του υλικού του από τον Καμπρέ εντυπωσιάζει και δεν μπορεί να συγκριθεί με κανέναν ομότεχνό του.
Τι άλλο μπορεί να πει κανείς για ένα βιβλίο με κεντρικό θέμα τη δύναμη της λογοτεχνίας και την επίδρασή της στις ζωές των ανθρώπων, με μεγάλη έκταση και βάθος τόσο που απαιτήθηκαν έξι χρόνια συγγραφικού μόχθου κι έρευνας ώστε να μη διαταράσσεται σε κανένα σημείο η συνοχή και η έντασή του ;
Αναμφίβολα, με τη «Σκιά του Ευνούχου» ο Καμπρέ παρέδωσε άλλο ένα μεγαλειώδες βιβλίο που θα ικανοποιήσει απόλυτα όσους αναγνώστες αναζητούν την τέρψη σε εννοιολογικά βάθη, καινοτόμα λογοτεχνικά μονοπάτια και την ανάπτυξη όλης της παλέτας των συναισθημάτων. Τα ερωτήματα που φλέγουν τον αναγνώστη πριν διαβάσει την πρώτη σελίδα αυτού του βιβλίου «μα είναι δυνατόν να μιλάμε για ευνούχους στη σύγχρονη εποχή, επιτέλους ποιος είναι αυτός ο ευνούχος, πού πέφτει η σκιά του και τι προκαλεί ;», θα τα αφήσουμε να συνοδεύσουν τον αναγνώστη στο μαγικό κόσμο του Καμπρέ. Ας μην ξεχνούμε μόνο ότι ο Καμπρέ ποτέ δεν χρησιμοποιεί παραπλανητικούς τίτλους στα βιβλία του.
4,5/5
