Γράφει ο Γιώργος – Νεκτάριος Παναγιωτίδης, συγγραφέας
Η περιπέτεια της χριστουγεννιάτικης πουτίγκας είναι μια συλλογή από έξι λογοτεχνικά έργα μικρομεσαίου μεγέθους, αυτά που συνήθως ονομάζουμε διηγήματα και νουβέλες. Παλιότερα είχε κυκλοφορηθεί από τις εκδόσεις Λυχνάρι με τον τίτλο «Το κλειδί του μυστηρίου», ενώ εδώ και δύο χρόνια επανεκδόθηκε από τον «Ψυχογιό».
Πρόκειται για έργο της ηλικιακής ωριμότητας της Αγκάθα Κρίστι, που εκδόθηκε όταν εκείνη είχε ήδη κλείσει τα 70 (Οκτώβρη του 1960).
Την προβεβηκυία αυτή ηλικία πλέον φαίνεται πως έχει πλέον εδώ και ο θρυλικός Ηρακλής Πουαρό, του οποίου μάλιστα τ’ όνομα κάπου στον μεταφραστή ξέφυγε ως… “Πουρό”! Όπως όμως δεν επιτρέπεται επ’ ουδενί να υποτιμώνται οι νέοι ανθρώποι λόγω της ηλικίας τους, εξίσου δεν πρέπει να πάμε και στη νοσηρή λατρεία της νεότητας: Κρίστι και Πουαρό, παρ’ ότι υπερώριμοι ηλικιακά, δεν είναι υπέρακμοι, “rather past their prime” όπως θα’ λεγαν οι αμφισβητίες του θρυλικού Βέλγου ντέντεκτιβ, αλλά αντίθετα αποδεικνύονται… πολύ ακμαίοι, έως και στα καλύτερά τους!
Η πολυγραφότατη συγγραφέας βρίσκεται πραγματικά σε πολύ μεγάλα κέφια εδώ, δημιουργώντας έξι ιστορίες που κατηγοριοποιεί ως εξής: 3 ορεκτικά, 2 κύρια πιάτα και ένα σορμπέ. Τα κύρια πιάτα είναι η ομώνυμη ιστορία και το «μυστήριο της ισπανικής κασέλας».
Είναι αξιοσημείωτο ότι τα βιβλία της Αγκάθα Κρίστι παραμένουν ως και σήμερα, και στη χώρα μας, πάρα πολύ «ευπώλητα», κατά τρόπο ανάλογο με το Γιάννη Μαρή και τον Ζωρζ Σιμενόν, που και επανεκδίδονται από την Άγρα. Ωστόσο, η λογοτεχνική τους αξία είναι αναμφισβήτητη.
Το λεξιλόγιο είναι πλούσιο, η αφηγηματική ικανότητα εμφανέστατη, οι ουσιώδεις λογοτεχνικές ετεροαναφορές (π.χ. εδώ, στον Οθέλλο του Σαίξπηρ) παρούσες και με το παραπάνω.
Η εποχή μας δεν υστερεί καθόλου σε μυθοπλασία που διαδραματίζεται γύρω από μυστηριώδη σπίτια, ιδίως αρχοντικά: αρκεί να σκεφτούμε ως παράδειγμα βιβλία όπως το IT του Στήβεν Κινγκ ή την εξαιρετικά διαδεδομένη σειρά Resident Evil. Όμως, πέραν του Μπραμ Στόκερ με τον Δράκουλα ή το «σπίτι του δικαστή» ή τον Χένρι Τζέιμς στο «στρίψιμο της βίδας», η Αγκάθα Κρίστι έχει ασκήσει μια μεγάλη ως τεράστια επίδραση σε όλη αυτή τη μυθοπλαστική δημιουργία και παραγωγή. Ο Ρέιμοντ Γουέστ, στο «αρχοντικό των Γκρίνσο», πηγαίνει το φίλο του φωτογράφο Χόρας Μπάιντλερ στα κλεφτά σε σημείο που αντικρίζει μια παμπάλαιη έπαυλη εκλεκτικού χαρακτήρα, του οποίου η αντίδραση, αφού την αντικρίζει, «ξεχειλίζει αισθητική απόλαυση και ύστερα βαθαίνει, καθώς παίρνει μια έκφραση ευσεβούς δέους». Όπως έγραψε χαρακτηριστικά και ο Κώστας Στεργιόπουλος, «Κανείς δεν ξέρει τι κρύβουν τόσα σιωπηλά σπίτια/ακίνητα σαν αγάλματα/όταν αρχίζει πια να πέφτει η νύχτα(…)
Τα κατοικούν ψυχές/ακούγονται να σαλεύουν φαντάσματα/κι ο αέρας φέρνει μια μυρωδιά νεκρά τριαντά-/φυλλα».
Έτσι, στο βιβλίο αυτό κατεξοχήν έχουμε εγκλήματα μέσα σε σαγηνευτικές επαύλεις, παροπλισμένες ή όχι (Το αρχοντικό των Γκρίνσο, Η περιπέτεια της χριστουγεννιάτικης πουτίγκας, Το κλειδί του μυστηρίου), έχουμε εγκλήματα μέσα σε παράδοξες συνθήκες, όπως ένα πάρτυ φίλων και αλληλοϋποβλεπόμενων προσώπων της «υψηλής κοινωνίας» (Το μυστήριο της ισπανικής κασέλας), ένα έγκλημα που ανακαλύπτεται από μια αιφνίδια απουσία ηλικιωμένου τακτικού θαμώνα σε εστιατόριο, μέσα σε γεύμα του Πουαρό με φίλο του (Τα 24 κοτσύφια). Τέλος, και η ιστορία «Το όνειρο» περιγράφει τη γοητευτική –που ρέπει στο υπερφυσικό- περίπτωση ενός δικαιολογημένα αντιπαθούς εκατομμυριούχου, του Μπένεντικτ Φάρλι, ο οποίος βλέπει ένα «επαναληπτικό όνειρο», που καταλήγει στην αυτοκτονία μέσα στο γραφείο του, πριν… βρεθεί νεκρός.
Κατά την –εντελώς προσωπική- γνώμη μου, πρόκειται για ένα από τα πολύ καλά της έργα, με λογοτεχνική στιβαρότητα, ενδιαφέροντα μοτίβα
(π.χ., ένα κακής ποιότητας ψάρι, ποτισμένο με σάλτσα) γραμμένο -όπως λέει κι η ίδια- με αναπόληση των παιδικών Χριστουγέννων της συγγραφέως στο αρχοντικό “Άμπνι Χολ”, κάπου στη Βόρεια Αγγλία. Ωστόσο, αν εξαιρέσουμε την καθαυτό χριστουγεννιάτικη ιστορία, όπου ο Πουαρό καλείται να περάσει παραδοσιακά αγγλικά Χριστούγεννα (με ορισμένα από τα κομφόρ ωστόσο και της νεότερης εποχής, που ζητάει, ως «Ευρωπαίος»), όλα τα υπόλοιπα πεζά έργα διαβάζονται με μεγάλο ενδιαφέρον και απόλαυση και εκτός Χριστουγέννων. Κατεξοχήν δε, νομίζω, στην περίοδο του χειμώνα, στης οποίας το μέσο περίπου βρισκόμαστε…
