/Βιβλιοκριτική: Φοβού τους Δαναούς (Philip Kerr)

Βιβλιοκριτική: Φοβού τους Δαναούς (Philip Kerr)

Γράφει ο Πέτρος Χατζησωτηρίου, φαρμακοποιός – κριτικός λογοτεχνίας

Μιλώντας για τους «Δαναούς» του Kerr θα πρέπει πρώτα να δούμε το χρονικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γράφτηκε και εκδόθηκε το βιβλίο στην Ελλάδα. Η έκδοσή του συνέπεσε με, ή πιθανότατα επισπεύστηκε από την αναγγελία του αδόκητου θανάτου του συγγραφέα. Είναι το 13ο βιβλίο της σειράς με ήρωα τον Μπέρνι Γκούντερ αν και μόλις το 7ο που μεταφράζεται κι εκδίδεται στην Ελλάδα και το προτελευταίο που πρόλαβε να ολοκληρώσει ο συγγραφέας. Ο Kerr ξεκίνησε να γράφει τους Δαναούς αφότου είχε μάθει ότι πάσχει από ανίατο νόσημα κι είχε όπως πίστευε τότε τρία χρόνια ζωής (τελικά είχε πολύ λιγότερο).

Η ιστορία περιστρέφεται και πάλι γύρω από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο κι ειδικότερα το ρόλο της Γερμανίας σε αυτόν σε σχέση με τα εγκλήματα κατά των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, μόνο που αυτή τη φορά προσπαθεί ο συγγραφέας να κάνει κι ένα σχόλιο πάνω στο ρόλο της Γερμανίας στο σήμερα. Τα γεγονότα λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα του 1957, εποχή που δεν κατάφερε να αποτυπώσει με ακρίβεια είναι η αλήθεια.

Η κουρασμένη πια μανιέρα του πανίσχυρου , πανούργου, οξυδερκή κι αποτελεσματικού Γκούντερ έχει αρχίσει να ξεθωριάζει.

Η πλοκή παρότι περίτεχνα δεμένη με τα ιστορικά δεδομένα δεν είναι συναρπαστική και παρουσιάζει και σημεία όπου παύει να είναι πειστική. Μικρές παράλληλες ιστορίες παρατίθενται στην αρχή του βιβλίου που δεν προσδίδουν τίποτα στο σύνολο και κάλλιστα θα μπορούσαν να λείπουν. Απλά τοποθετούν το όνομα ενός ήρωα στην ιστορία το οποίο όμως και δεν αναπτύσσεται επαρκώς ως χαρακτήρας. 

 

Η γραφή είναι ανεπιτήδευτη, κι όλο το βιβλίο διαπνέεται από μία αίσθηση «επιπέδωσης του συναισθήματος» του αναγνώστη. Λείπει η ένταση, η κλιμάκωση της δράσης κι εν τέλει η μυθοπλασία. Ξέρουμε τα ιστορικά γεγονότα και την κατάληξή τους κι από ένα σημείο και μετά γυρίζουμε τις σελίδες με μόνη την επωδό στο μυαλό «για να δούμε πού θα το πάει με όλα αυτά». Σύντομα εδραιώνεται η αίσθηση στον αναγνώστη ότι το βιβλίο γράφτηκε βιαστικά με όρους διεκπεραίωσης. Σίγουρα το πλαίσιο μέσα το οποίο γράφτηκε, όπως αναφέρθηκε στην αρχή, δικαιολογεί κάτι τέτοιο δεν παύει όμως να  θαμπώνει το τελικό αποτέλεσμα. 

Σημείο που δεν μπορεί να παραληφθεί είναι οι εξαιρετικά πολλές αναφορές σε ελαττώματα των Ελλήνων, πολιτών, αξιωματούχων της Αστυνομίας, της Κυβέρνησης κλπ, στα όρια της εμπάθειας.

Σύντομα καταντάει ενοχλητικό να είσαι αναγκασμένος να διαβάζεις τόσο απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς προς τους Έλληνες που βγάζουν μια ακατανόητη προκατάληψη εναντίον της Ελλάδας. Οποιοδήποτε ρόλο ή επάγγελμα κι αν έχουν οι Έλληνες στο βιβλίο του Kerr, είναι διεφθαρμένοι, ανήθικοι, μικροαπατεώνες, ακαμάτηδες ή καταδότες. Ακόμα και το πάντα παρόν βιτριολικό χιούμορ του Kerr δεν καταφέρνει να περισώσει τα προσχήματα από αυτή την καταστροφική εμμονή. Δεν γνωρίζω αν έτσι εκφράζει ο συγγραφέας κάποια προσωπική του εμπάθεια ή κάποιο συλλογικό-εθνικό απωθημένο εναντίων των Ελλήνων, σε κάθε περίπτωση πάντως δεν μπορεί να αγνοηθεί ή να δικαιολογηθεί σε βιβλίο που διεκδικεί δάφνες λογοτεχνικού πονήματος. 

Το «ΦΟΒΟΥ ΤΟΥΣ ΔΑΝΑΟΥΣ» λοιπόν έρχεται να φωτίσει μια ακόμη πτυχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και να αποτίσει ένα φόρο τιμής στα θύματα των Εβραίων. Με αφορμή αυτά, ο διακεκριμένος συγγραφέας βρίσκει  την ευκαιρία να κάνει μία εκ του ασφαλούς πρόβλεψη για την πορεία της ενωμένης Ευρώπης και το ρόλο της Γερμανίας μέσα σε αυτή. Ένα δηκτικό σχόλιο ενός Βρετανού πάνω στον ηγεμονικό ρόλο της Γερμανίας. Η ένταση όμως που προκύπτει απ’ όσα περιγράψαμε πιο πάνω περιορίζει κάπως την αναγνωστική απόλαυση. Οι γνώστες του έργου του Kerr ασφαλώς και θα διαβάσουν και αυτό το βιβλίο του. Οι αναγνώστες όμως που πρόκειται να αρχίσουν να το γνωρίζουν πιθανόν να πρέπει να ξεκινήσουν με κάποιο από τα προηγούμενα της σειράς αυτής. 

 

3/5