Γράφει ο Πέτρος Χατζησωτηρίου, φαρμακοποιός – κριτικός λογοτεχνίας
Πρόκειται για το magnum opus του πιο επιδραστικού συγγραφέα του 20ου αιώνα και κύριου εκπροσώπου της λεγόμενης Λογοτεχνίας του Αμερικάνικου Νότου. Ήταν η έκδοση αυτού του βιβλίου του Φώκνερ που «υποχρέωσε» τη Σουηδική Ακαδημία να του απονείμει το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1949.
Το βιβλίο αποτελεί μια αποτύπωση της κοινωνίας και των ηθών του Αμερικάνικου Νότου πέριξ του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου,
αποτυπώνει κι αναδεικνύει την δραματική ταξική διαστρωμάτωση που επικρατούσε, και ταυτόχρονα αποτελεί και έναν λίβελο εναντίον της δουλείας και των σκληρών μεθόδων που μετερχόταν η ανώτερη κοινωνική τάξη. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο Φώκνερ είναι ιδιαίτερα σκληρή, ωστόσο καθαρή και δυνατή.
Πρώτο σημείο που καθιστά το έργο αυτό μοναδικό είναι το γεγονός ότι σε ολόκληρη τη μεγάλη του έκταση (515 σελίδες) δεν θα βρούμε περιγραφές που δημιουργούν εικόνες. Όλο το βάρος της αφήγησης αφιερώνεται στην παρακολούθηση των πνευματικών διαδρομών κι των συναισθηματικών μεταπτώσεων όλων των ηρώων και μάλιστα μιμούμενος απόλυτα τον τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου μυαλού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο λόγος να γίνεται ιδιαίτερα μακροπερίοδος, με πολλές παρενθέσεις που δηλώνουν άλλες παράλληλες σκέψεις, κόμματα που δηλώνουν άλλα παράλληλα συμβάντα με το κύριο περιγραφόμενο και τελικά μια πρόταση που να έχει συχνά την έκταση μίας ολόκληρης σελίδας.
Η απόλυτη προσήλωση λοιπόν του αναγνώστη είναι επιβεβλημένη και παρ’ όλα αυτά θα φανούν χρήσιμα τα εργαλεία που παρατίθενται στο τέλος του βιβλίου.
Μία γενεαλογία στην οποία θα ανατρέχει ο αναγνώστης συχνά κατά την ανάγνωση κι ένα χρονολόγιο που μάλλον θα φανεί πιο χρήσιμο αν χρησιμοποιηθεί μετά το τέλος της ανάγνωσης και που θα τακτοποιήσει τη δράση στο μυαλό του αναγνώστη. Η προσπέλαση του κειμένου ακούγεται δύσκολη και πράγματι είναι αλλά μόλις ο αναγνώστης συνηθίσει τον τρόπο γραφής του Φώκνερ και αποδεχθεί το ρυθμό του έχει να απολαύσει ένα μυθιστόρημα πολύ μεγάλων διαστάσεων.
Η ιστορία που επιλέχθηκε είναι μεγαλοφυής. Παρακολουθούμε τη ζωή ενός άγνωστου νεαρού που φτάνει στο Τζέφερσον, τη φανταστική Γιοκναπατόφα το σύμπαν του Φώκνερ όπου λαμβάνουν χώρα όλες του οι ιστορίες, και την ανέλιξή του στις κοινωνικές τάξεις. Δημιουργεί περιουσία εκ του μηδενός (περιρρέουσες φήμες θέλουν να τον έχει βοηθήσει η ληστεία ενός ποταμόπλοιου), παντρεύεται βίαια μια ντόπια γυναίκα και αποκτά δύο παιδιά, έναν γιο και μία κόρη. Τελικά θ’ αποδειχθεί ότι είχε αποκτήσει άλλον έναν γιο κατά την παραμονή του στην Αϊτή με μία μιγάδα που τελικά αποκήρυξε κι αυτήν και το παιδί τους μόλις έμαθε ότι έχει και νέγρικο αίμα (ο ρατσισμός διερευνάται σε όλες τις πιθανές του εκδοχές κι επιπτώσεις). Η ζωή φέρνει έτσι τα πράγματα που ο γιος του πρωταγωνιστή πηγαίνοντας να σπουδάσει γνωρίζει και συνδέεται με στενή φιλία με αυτόν που θα μάθει στην πορεία με δική του έρευνα ότι είναι ο ετεροθαλής αδερφός του. Τον προσκαλεί στο πατρικό του σπίτι να περάσουν τις διακοπές των Χριστουγέννων καθώς και το επόμενο καλοκαίρι όπου η αδερφή του θαμπώνεται αυτόν και τον ερωτεύεται (με ότι μπορεί να θεωρήσει ως έρωτα καθώς δεν είχε γνωρίσει ποτέ άνδρα ούτε από απόσταση). Ξεκινάει μια αλληλογραφία μεταξύ των δύο νέων κι ετεροθαλής αδερφός αφήνει ευθέως να εννοηθεί ότι θέλει να παντρευτεί την … αδερφή του. Ο αδερφός της νεαρής προσπαθεί να αποτρέψει αυτόν τον αιμομικτικό γάμο κι ο γαμπρός θα ήταν έτοιμος ν’ αποδεχθεί αυτή τη μοίρα με την προϋπόθεση ο πατέρας του να τον αναγνώριζε. Κάπου εκεί ξεσπάει ο Εμφύλιος Πόλεμος και βρίσκονται τα δύο αδέρφια να υπηρετούν κάτω από τις διαταγές του πατέρα τους που έχει ονομαστεί Συνταγματάρχης. Στα τέσσερα χρόνια της διάρκειας του πολέμου δεν συνέβη η πολυπόθητη αναγνώριση κι ούτε ο πόλεμος «έδωσε τη λύση» που ήλπιζαν πατέρας και γιος. Τη λύση θ’ αναλάβει να δώσει ο νόμιμος γιος την οποία και πιθανόν να μπορείτε να εικάσετε αν προσέξετε τη σύνδεση με το ιστορικό πρόσωπο του Αβεσσαλώμ του τίτλου. Φυσικά δεν πρόκειται απλά για μια οικογενειακή σάγκα. Χρησιμοποιεί ο Φώκνερ τον καμβά αυτό για να βάλει τον αναγνώστη του να προβληματιστεί πάνω στο αν η τελική λύση που δόθηκε ήταν το απότοκο της πίεσης από την κοινωνική του θέση, της πίεσης από την Ηθική ή ήταν το αποτέλεσμα της αυστηρής ανατροφής του από γονείς πουριτανούς Μεθοδιστές κι όλα αυτά αφού έχουμε βασανιστεί μαζί με τον ήρωα μέχρι να λάβει την απόφαση αυτή.
Φυσικά η ιστορία δεν εξαντλείται στα παραπάνω παρά περιέχει πολλές άλλες που κάθε μία δίνει και μια θέση του συγγραφέα πάνω σε ένα μεγάλο ζήτημα.
Αναφέραμε ήδη το ρατσισμό, τις απαρχές της εγκαθίδρυσης της άρχουσας τάξης στις ΗΠΑ του 1860, την επίδραση του αυστηρού ηθικού πλαισίου στη διαμόρφωση της ζωής του ατόμου κι ενδεικτικά θα προσθέταμε τη διαμόρφωση της Δικαιοσύνης από τους ισχυρούς της εποχής, την καταπάτηση κάθε προσωπικής ελευθερίας κι ατομικού δικαιώματος των μαύρων δούλων. Παρά την ιδιομορφία της αφήγησης και την πύκνωση του λόγου το συγκείμενο αποζημιώνει και τον πιο απαιτητικό αναγνώστη. Το βιβλίο αυτό θέτει το άνω όριο της λογοτεχνίας. Αξίζει να το διαβάσουν όλοι ίσως και μόνο για να γνωρίσουν τι θέτει το μέτρο μέσω του οποίου μετρώνται και κρίνονται όλα τα συγγραφικά πονήματα.
5,0/5,0
