Το 1796, ο Άγγλος γιατρός Έντουαρντ Τζένερ έβαζε τα θεμέλια του πρώτου εμβολίου στην ανθρώπινη ιστορία: εκείνου κατά της ευλογιάς, μιας ασθένειας πανάρχαιας -από την οποία πιστεύεται ότι πέθανε ο Φαραώ Ραμσής- και άκρως θανατηφόρας. Μόνο στην Ευρώπη του 18ου αιώνα σκότωνε 400.000 ανθρώπους τον χρόνο.
Ζώντας στην πόλη Μπέρκλεϊ της νοτιοδυτικής Αγγλίας, ο Τζένερ παρατήρησε ότι πολλές γυναίκες που άρμεγαν τις αγελάδες της περιοχής εμφάνιζαν στα χέρια τους φλύκταινες οφειλόμενες στη δαμαλίτιδα, γνωστή και ως ευλογιά των αγελάδων. Ωστόσο, οι άνθρωποι που νοσούσαν από δαμαλίτιδα δεν προσβάλλονταν από ευλογιά, παρατήρησε ο Άγγλος γιατρός. Προκειμένου να εξετάσει την υποψία του, χρησιμοποίησε ένα δείγμα πυώδους υγρού από τις φλύκταινες του χεριού μιας γυναίκας -ονόματι Σάρα Νελμς-, για να εμβολιάσει τον υγιή 8χρονο γιο του κηπουρού του, Τζέιμς Φιπς. Ο μικρός Τζέιμς παρουσίασε ήπιο πυρετό και κακουχία μετά τον εμβολιασμό, όμως ανέρρωσε πλήρως.
Λίγους μήνες αργότερα, ο Τζένερ εισήγαγε στον οργανισμό του αγοριού και τον ιό που προκαλεί την ευλογιά, αλλά, προς ανακούφισή του, το αγόρι δεν νόσησε ποτέ.
Η υπόθεση του Τζένερ περί επίτευξης ανοσίας επαληθεύτηκε, ακολούθησαν πρόσθετες πειραματικές δοκιμές σε 22 παιδιά, μεταξύ των οποίων και ο 11 μηνών γιος του και, το 1798, δημοσίευσε σε διατριβή τα πορίσματά του (μπορείτε να δείτε τη διατριβή εδώ). Κάπως έτσι, άνοιξε ένας μακρύς δρόμος δύο αιώνων έως ότου η ευλογιά ανακηρυχθεί το 1980 ως η μοναδική, μέχρι σήμερα, εξαφανισμένη ασθένεια.
Μολονότι η μέθοδος του Τζένερ -την οποία ονόμασε vaccination από το λατινικό vacca που σημαίνει αγελάδα- σύντομα διαδόθηκε παγκοσμίως και εφαρμόστηκε, μάλιστα, στο στρατό του Ναπολέοντα Βοναπάρτη, δεν έγινε από όλους δεκτή με ενθουσιασμό. Εκτός από τις αντιδράσεις ηθικοθρησκευτικής και ιατρικής φύσεως, υπήρχε και το νομικό κομμάτι. Μισό αιώνα μετά την ανακάλυψη του εμβολίου του Τζένερ, στη Βρετανία μία σειρά «Εμβολιαστικών Νόμων» –που καθιστούσαν υποχρεωτικό τον εμβολιασμό των παιδιών και προέβλεπαν την επιβολή προστίμων ή/και ποινής φυλάκισης των γονέων που δεν συμμορφώνονταν– αντικρίστηκαν ως παραβίαση της ατομικής ελευθερίας των πολιτών, οι οποίοι απαιτούσαν να ελέγχουν το σώμα τους και την υγεία της οικογένειάς τους.
Το αποτέλεσμα ήταν αφενός να ξεσπάσουν αναταραχές σε διάφορες πόλεις και αφετέρου να συγκροτηθεί ένα πλήθος ενώσεων και σωματείων που αντιτίθεντο στην υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού.
Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσε ο «Αντιεμβολιαστικός Σύνδεσμος του Λέστερ», ένα κίνημα που ιδρύθηκε το 1869 και συνεπήρε τη Βικτωριανή Αγγλία με αποκορύφωμα τη διαδήλωση του 1885, στην οποία έλαβαν μέρος πάνω από 80.000 άνθρωποι. Ακόμη κι όταν θεσπίστηκε, τελικά, ο ηπιότερος «Εμβολιαστικός Νόμος» που προέβλεπε κατάργηση των προστίμων και δυνατότητα απαλλαγής από τον εμβολιασμό για λόγους αντίρρησης συνείδησης, κινήματα όπως τα παραπάνω δεν σταμάτησαν τη δράση τους.
Μολαταύτα, η τομή του Τζένερ, σε συνδυασμό με τη μετέπειτα θεμελίωση της θεωρίας των μικροβίων, έστρωσε το έδαφος για τη δημιουργία ενός πλήθους σημαντικών εμβολίων το 19ο και, πολύ περισσότερο, τον 20ό αιώνα.
Πηγή: insidestory, bbc
