Γράφει ο Ευπατρίδης
Με την υπόθεση των αποκαλύψεων για το χώρο του θεάτρου έλεγα να αποφύγω να ασχοληθώ. Είναι όμως κάποιες τοποθετήσεις ρε παιδί μου τόσο προκλητικές που δε γίνεται να μην τις σχολιάσεις.
Να πω καταρχάς εισαγωγικά ότι ο χώρος της τέχνης γενικώς εμάς τους δεξιούς ανέκαθεν μας πονούσε, καθώς έχουμε γνώση ότι οι περισσότεροι εκ των συντελεστών του (ηθοποιοί, μουσικοί, βιντεολήπτες κοκ) πρεσβεύουν σε ιδεολογικό επίπεδο τα ακριβώς αντίθετα με εμάς, και κατά κάποιον τρόπο νιώθουμε ότι τους ενισχύουμε παρακολουθώντας τους. Για να αναφέρω κι ένα προσωπικό παράδειγμα, έχοντας παρακολουθήσει επί πολλά έτη πλήθος παραστάσεων της Άννας Βαγενά, δε μου ήταν και ό, τι πιο ευχάριστο όταν την έβλεπα να αναδεικνύεται βουλευτής και να υποστηρίζει δημοσίως απόψεις και θέσεις που σε εμένα ήταν απεχθείς, ενώ σκεφτόμουν ότι την όποια αναγνωρισιμότητα και ισχύ της την είχε αποκτήσει χάρη σε θεατές της σαν εμένα.
Ομοίως, για το χώρο της τέχνης ανέκαθεν υπήρχε έντονη φημολογία ως προς το αξιακό επίπεδο που επικρατεί. Σίγουρα μια φήμη για τέτοια ζητήματα «ηθικής» γινόταν πολύ ευκολότερα πιστευτή για έναν ηθοποιό απ’ ό, τι για οποιονδήποτε άλλο. Φυσικά αυτό το «τσουβάλιασμα» δεν ήταν δίκαιο, και αδικούσε πολλούς, ήταν όμως μια πραγματικότητα.
Υπό αυτό το πρίσμα, σίγουρα για κάποια απ’ όσα ακούστηκαν αυτές τις μέρες για το χώρο αυτό δε μπορώ να πω ότι σοκαρίστηκα. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για ακραία φαινόμενα όπως η παιδεραστία και ο βιασμός, για τα οποία αν οι καταγγελίες των τελευταίων ημερών αποδειχθούν βάσιμες, θα πρόκειται για πραγματικό σεισμό για τον καλλιτεχνικό χώρο.
Διερωτώμαι λοιπόν: Αν οι καταγγελίες αυτές είναι σοκαριστικές για εμάς που απλά ακούμε για τα περιστατικά αυτά, πως γίνεται κάποιοι να ισχυρίζονται ότι τα γνώριζαν και δεν έκαναν τίποτα; Όπως γνωστή ηθοποιός που δήλωσε προχθές ότι «20 χρόνια τώρα τα γνωρίζω»; Ή άλλη γνωστή ηθοποιός που είπε ότι «τα ξέραμε αλλά υπήρχε ενός είδους ομερτά»;
Να διευκρινίσω: Όχι δε ρωτάω γιατί κάποιος από αυτούς δεν έκανε μήνυση, ή έστω καταγγελία του δράστη στο σωματείο τους. Όχι ότι δε θα ήταν αυτό το ηθικό από την πλευρά τους. Δέχομαι όμως το ατράνταχτο επιχείρημα ότι αν δεν έχεις στοιχεία και δε μπορείς να αποδείξεις ό, τι καταγγέλλεις, τελικά βρίσκεσαι και μπλεγμένος. Ορθόν.
Από την παράλειψη καταγγελίας όμως έως αυτό που συνέβαινε μέχρι προσφάτως, είναι τεράστια η απόσταση. Έστω ότι η γνωστή ηθοποιός δε μπορούσε να καταγγείλει. Πως γίνεται με έναν άνθρωπο για τον οποίο ισχυρίζεσαι ότι «γνώριζες» όλα αυτά που σήμερα αποκαλύπτονται, να δέχεσαι να στέκεσαι δίπλα του, να φωτογραφίζεσαι, να συνεργάζεσαι επαγγελματικά και όχι μόνο; Αν είναι τόσοι πολλοί αυτοί που γνώριζαν ότι αυτός βίαζε, ο άλλος ήταν παιδεραστής, ο άλλος παρενοχλούσε τις μαθήτριές του κοκ, πως είναι δυνατό οι άνθρωποι αυτοί μέχρι πριν ένα μήνα να θεωρούνταν άπαντες κορυφαία ονόματα και καταξιωμένοι στο χώρο τους;
Ξέρετε, μια κακή συμπεριφορά δεν τιμωρείται μόνο ποινικά, από τη δικαιοσύνη. Τιμωρείται και από την κοινωνία, ή από την κάθε επιμέρους κοινωνία (ηθοποιών, καλλιτεχνών κοκ). Αν υπήρχε υποψία, πόσο μάλλον βεβαιότητα όπως ακούγεται τώρα, για τον Χ ηθοποιό ότι του άρεσε να βιάζει παιδιά, όλος του ο επαγγελματικός περίγυρος έπρεπε να τον έχει περιθωριοποιήσει. Όχι να θεωρείται καταξιωμένος και να βρίσκεται και σε θέση ισχύος! Τα μεγάλα ονόματα που αυτές τις μέρες κατηγορούνται για κάποιους εκ των κατηγόρων τους μέχρι προχθές ήταν ήρωες. Ήταν αυτοί που έσπευδαν να φωτογραφηθούν μαζί τους, που τους επαινούσαν δημοσίως, που προσπαθούσαν να συνεργαστούν. Πως γίνεται ένας ηθοποιός να γνωρίζει για τον διπλανό του ότι είναι τέτοιος, κι όμως να συμπεριφέρεται έτσι;
Στην καλύτερη περίπτωση δείχνει υποκρισία. Γιατί ενώ γνωρίζεις όλα αυτά τα φρικιαστικά, δε σε απασχολούν, αλλά σε ενδιαφέρει μόνο ό, τι έχεις να κερδίσεις από τον άνθρωπο αυτό. Τι με ενδιαφέρει αν ο Χ είναι παιδεραστής, αν είναι να κάνουμε μια παράσταση μαζί και το όνομά μου να παίξει; Υποκρισία το λέμε αυτό.
Στη χειρότερη περίπτωση δείχνει σήψη. Γιατί θα φαίνεται πως τα φαινόμενα αυτά μόνο σπάνια δεν είναι στον καλλιτεχνικό χώρο. Αλλιώς δε μπορεί να περνάνε απαρατήρητα. Να γνωρίζουν για αυτά τόσοι πολλοί αλλά οι δράστες τους να συνεχίζουν την άνοδό τους ανενόχλητοι.
Να το θέσω απλά. Έστω ότι είσαι ένας θεατρικός παραγωγός και γνωρίζεις αυτά για το συγκεκριμένο ηθοποιό. Δε θες να τα καταγγείλεις γιατί δεν έχεις αποδείξεις. Πως πας όμως και χρηματοδοτείς την παράστασή του;
Έστω πάλι ότι είσαι ένας ηθοποιός που έχει πέσει στο παρελθόν θύμα του ηθοποιού αυτού, αλλά πλέον για τον άλφα ή τον βήτα λόγο δεν τον έχεις ανάγκη. Πως γίνεται να συνεργαστείς ξανά μαζί του, ή να αναφέρεσαι θετικά για αυτόν;
Τονίζω: Τίποτα από τα παραπάνω δεν έχει σημασία για κάποιον που λέει ότι δε γνώριζε. Όλοι αυτοί όμως που βγαίνουν τις τελευταίες μέρες, ισχυρίζονται ότι «γνώριζαν». Και δεν έκαναν τίποτα. Όχι να τον καταγγείλουν ή να «μπλέξουν». Έστω να τον αποδοκιμάσουν ατομικά και να τον περιθωριοποιήσουν. Οι άνθρωποι αυτοί, που καταγγέλλονται, δεν ήταν όποιοι κι όποιοι. Ήταν από τα μεγαλύτερα ονόματα στο χώρο.
Αν αποδειχθεί ότι οι διάφορες καταγγελίες είναι αληθείς, τότε δυστυχώς το συμπέρασμα είναι αβίαστο: Υπάρχει τεράστια σήψη στον καλλιτεχνικό χώρο. Χρήζει μαζικής κάθαρσης, πρέπει να επανέλθει στον ίσιο δρόμο. Αν συνέβαιναν τέτοια περιστατικά και παρέμεναν κρυφά, όποιο κι αν ήταν το κίνητρο του καθενός ήταν τελείως στρεβλό. Είτε κάποιος έκανε πως δεν τα έβλεπε σκοπίμως επειδή δεν τον συνέφερε να τα βλέπει, είτε αναγκαζόταν να το κάνει, δείχνει πως τα φαινόμενα αυτά στο χώρο ήταν συνηθισμένα και κυρίαρχα. Σε τέτοιο βαθμό που κανείς δε μπορούσε να κινηθεί εναντίον των δραστών. Αν όλα αυτά αποδειχθούν βάσιμα, ο ευαίσθητος και κρίσιμος χώρος της τέχνης κυριαρχούνταν από παιδεραστές, βιαστές, εκμεταλλευτές ισχύος, γενικότερα ανήθικους ανθρώπους. Δεν έχει σημασία αν ήταν οι περισσότεροι ή οι λιγότεροι έτσι. Ήταν σε κάθε περίπτωση οι κυρίαρχοι, αφού κανείς δε μπορούσε να τους μετακινήσει από το θρόνο τους.
Οφείλουν πρώτα-πρώτα οι ίδιοι οι άνθρωποι της τέχνης να καθαρίσουν τα του οίκου τους. Όπως τόνισα και στην αρχή του κειμένου, πριν ακόμα από τις αποκαλύψεις αυτές υπήρχε μια γενικότερη εντύπωση ότι οι άνθρωποι της τέχνης είναι χαμηλότερου αξιακού επιπέδου, και αυτή η αντίληψη αδικούσε πολλούς. Φανταστείτε τι έχει να γίνει αν αποδειχθεί πως όλα αυτά ήταν αληθινά, και παρ’ όλα αυτά ο χώρος παραμείνει ίδιος.
