Γράφει η Μαρία Σκαμπαρδώνη
Οι περισσότεροι βρίσκουν νόστιμα τα ταχυφαγεία και λαχταρούν εκείνα τα cheeseburger των Mc Donald’s που με το πλαστικό μπιφτέκι, την κέτσαπ, τις γρήγορες πατάτες προκαλούν μία αίσθηση γευστικής απόλαυσης.
Θα μπορούσαν, όμως, αυτή την πρόχειρη τροφή επειδή απλά τους αρέσει να την καταναλώνουν- επειδή είναι εθιστική- να τη θεωρήσουν ποιοτική;
Θα μπορούσαν ποτέ να ισχυριστούν ότι είναι πιο ενδεδειγμένη τροφή αυτή από το φαγητό που μαγειρεύουμε σπίτι για την υγεία μας; Σαφώς και όχι.
Με τον ίδιο τρόπο, αυτό επεκτείνεται και στις καλλιτεχνικές, πνευματικές και πολιτιστικές προτιμήσεις μας.
Ναι, έχω κάθε δικαίωμα να βρίσκω βαρετό τον Ντοστογιέφσκι, να αισθάνομαι πλήξη με τον Κάφκα, να μη μου αρέσει ο Λουντέμης. Να προτιμώ να διαβάσω “Πενήντα αποχρώσεις του γκρι” από το Συμπόσιο του Πλάτωνα.
Αυτό όμως το δικαίωμα προτίμησης, δε σημαίνει πως μου δίνει τη δυνατότητα να αποκαθηλώνω, να ασεβώ και να απαξιώνω το έργο ανθρώπων που αποδεδειγμένα και αντικειμενικά αναβάθμισαν πνευματικά την ανθρωπότητα και επέκτειναν την ανθρώπινη σκέψη.
Άλλο το τι μου αρέσει, άλλο το τι θεωρείται καλό, αριστούργημα, σπουδαίο βιβλίο ή μουσική δημιουργία με διαχρονικούς, συγκεκριμένους και διαχρονικούς κανόνες.
Το ότι σε κάποιον αρέσει η τραπ δε σημαίνει ότι μπορεί να ισχυρίζεται ότι είναι καλύτερη από τον John Lennon ή τον Miles Davis.
Το να απορρίπτουμε και να απαξιώνουμε ανθρώπους που διαχρονικά τοποθετούνται στο αναγνωστικό και πνευματικό βάθρο της ανθρωπότητας, δεν είναι δικαίωμα; είναι πνευματικός εκτροχιασμός.
Το δικαίωμά μου είναι το να τους θεωρώ ασυμβίβαστους με τα δικά μου γούστα και προτιμήσεις, να μη θέλω να απασχολήσω την ώρα μου με το έργο του, αλλά με οτιδήποτε άλλο καλύπτει την ανάγκη της προσωπικής μου ψυχαγωγίας. Έχω κάθε δικαίωμα να μη θέλω να διαβάσω Λουντέμη, να μη μου αρέσει ο Μότσαρτ και να προτιμώ να περάσω ένα Σαββατόβραδο στο σπίτι ακούγοντας Γωγώ Τσαμπά.
Αλλά το να απορρίπτω καθολικά τους ίδιους ή να θεωρώ την προσωπική μου προτίμηση ανώτερη αυτού (να θεωρώ ότι ο τράπερ είναι σπουδαιότερος καλλιτέχνης από τον Freddie Mercury ή τους Beatles), δεν ευσταθεί ούτε με μουσικούς όρους, αλλά ούτε και από την άποψη της προσφοράς, της διαχρονικότητας και της επιρροής που είχαν οι άνθρωποι αυτοί.
Το δικαίωμα της επιλογής δεν είναι δικαίωμα στην αποκαθήλωση όταν η προσφορά ορισμένων ανθρώπων διαχρονικά έχει γίνει πλέον αποδεκτή.
Όταν άνθρωποι μέχρι ο κόσμος αυτός θα παύσει να υπάρχει, θα διαπαιδαγωγούνται ηθικά με τους “Αδελφούς Καραμαζώφ”, θα μελετούν τις διάφορες μορφές του Έρωτα στο “Συμπόσιο” και θα θεωρούν τον Μάνο Χατζιδάκι μία από τις μεγαλύτερες ιδιοφυίες της σύγχρονης μουσικής στη χώρα μας.
Σαφώς και έχω κάθε δικαίωμα να μη μου αρέσουν, διότι κανείς δε βρίσκεται στο απυρόβλητο ή στέκεται σε ένα βάθρο ιερό που δεν μπορείς κανείς να το αγγίξει. Αλλά η αναγνώριση της προσφοράς, ναι, είναι διαφορετική.
Ναι, έχω προτιμήσει πολλές φορές ένα Big Mac από φακές ή τη φάβα. Ποτέ δεν ισχυρίστηκα ότι επειδή αυτό μου αρέσει, αυτή η τροφή αξίζει περισσότερο από τις φακές όμως.
