Γράφει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, Οικονομολόγος – Ψυχολόγος, Συγγραφέας

Οπουδήποτε και να σκάψεις στην Ελλάδα το πιθανότερο είναι να πέσεις πάνω σε αρχαιολογικό εύρημα. Παντού υπάρχουν διάσπαρτοι οικισμοί που περιμένουν να ανακαλυφθούν. Τα μνημεία, τα αγάλματα, τα αγγεία και τα άλλα πολιτιστικά δημιουργήματα είναι διάσπαρτα στα βάθη της ελληνικής γης.

Άλλωστε έχει αποδειχτεί ατελείωτες φορές, ότι όταν “σκαλίζουμε” το υπέδαφος για λόγους τεχνικών εργασιών και δημοσίων έργων, όλο και σε κάποιο ιστορικό εύρημα κάνει την εμφάνιση του για να μας αφήσει, για μια ακόμα φορά, άφωνους μπρος στο αξεπέραστο μεγαλείο του ελληνικού πολιτισμού.

Ειδικά η Αθήνα, το λίκνο της πολιτιστικής δημιουργίας για μια μακρά περίοδο, αναδεικνύει, κάθε τόσο, άγνωστα κομμάτια της αρχαίας αίγλης της. Όπως συνέβη και πρόσφατα όταν τυπικές εργασίες, στο κέντρο της πόλης, ανέδειξαν στην επιφάνεια την κεφαλή μιας προτομής ή αγάλματος του θεού Ερμή. Ένα εύρημα εξαιρετικής ομορφιάς και καλλιτεχνικής λεπτομέρειας που όσο το κοιτάς τόσο σε καθηλώνει με την απαράμιλλη αρμονία και το κάλος του, θυμίζοντας του το απίστευτα υψηλό επίπεδο στο οποίο είχε φτάσει 4 έως 5 αιώνες π.Χ. η γλυπτική.

Το μόνο ζήτημα που προκύπτει σε ανάλογες περιπτώσεις, και διχάζει ειδικούς και κυρίως το πολιτικό προσωπικό και τους πολίτες, είναι ο τρόπος ανάδειξης και αξιοποίησης των ευρημάτων. Τα έχουμε ζήσει επανειλημμένα κατά τη διάρκεια κατασκευής του μετρό στην Αθήνα αλλά και στη Θεσσαλονίκη. Ομηρικές μάχες για το αν πρέπει να μεταφερθούν τα αρχαία από το σημείο στο οποίο βρέθηκαν κι αν πρέπει να σταματήσουν τα έργα ή ακόμη και να ματαιωθούν για να συντηρηθεί και προβληθεί αρτιότερα η αρχαιολογική κληρονομιά.

Δεν θα προσποιηθώ ότι υπάρχουν λύσεις εύκολες και εφαρμόσιμες με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις περιπτώσεις. Όμως όπου υπάρχουν καλές προθέσεις, υπάρχει και η δυνατότητα εξεύρεσης των κατάλληλων επιλογών. Εκεί που δύναται η παρουσίαση εκθεμάτων, ανάλογα με το διαθέσιμο χώρο, τον αριθμό και τον όγκο τους, τότε προφανώς και θα πρέπει να επιληφθούν οι αρμόδιες υπηρεσίες για τη διαμόρφωση του σημείου.

Όταν όμως αυτή η διαδικασία δεν είναι δυνατή, είναι τουλάχιστον υποκριτικό να παριστάνουμε ότι ο πολιτισμός βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την οικονομική ανάπτυξη. Η σωστή προβολή γίνεται με πολλά μέσα και σίγουρα δεν έχει ως προαπαιτούμενο τη μη μετακίνηση ευρημάτων σε ασφαλείς χώρους ή την διαρκή καθυστέρηση και αναβολή εργασιών με πρόσχημα την πολιτιστική ευαισθησία, συχνά από άτομα που την χρησιμοποιούν ως προκάλυμμα μικροπολιτικών διαφωνιών.