/Συνέντευξη: Δημήτρης Φιλελές για την “Ανθολογία Πασχαλινού Διηγήματος”

Συνέντευξη: Δημήτρης Φιλελές για την “Ανθολογία Πασχαλινού Διηγήματος”

Ο Δημήτρης Φιλελές, επιμελητής της έκδοσης της συλλογής διηγημάτων “Ανθολογία Πασχαλινού Διηγήματος” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πηγή, μιλά στον Κωνσταντίνο Μανίκα για το πώς προέκυψε, τι περιλαμβάνει και προσπαθεί να αναδείξει αυτή η εκδοτική προσπάθεια.

1. Πώς προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία αυτής της ανθολογίας;

Η ιδέα της δημιουργίας της «Ανθολογίας Πασχαλινού Διηγήματος» προέκυψε ως πρώτη κατά σειρά προσέγγιση μιας ευρύτερης προσπάθειας -κατά την άποψή μου απαραίτητης- επαφής του νεότερου αναγνωστικού κοινού με τις ρίζες της ελληνικής λογοτεχνίας. Έχω την απόλυτη πεποίθηση ότι η γνώση σε βάθος και η ευχαρίστηση της μελέτης αυτών των κειμένων είναι απαραίτητη για να υπάρχει μια συνέχεια, μια αδιάκοπη ροή ελληνικού λόγου από το παρελθόν στο παρόν. Αυτό αποδεικνύεται και από τη διαχρονικότητα των ίδιων των διηγημάτων, που ανήκουν στο είδος που έχει χαρακτηριστεί ως «ηθογραφία» και αναφέρεται αποκλειστικά σε αφηγήματα που διαδραματίζονται στην ελληνική ύπαιθρο ή στον ελληνικό αστικό χώρο. Βεβαίως, αυτό το εγχείρημα θεωρώ ότι αποκτά ουσία και νόημα με τη μεταγραφή των διηγημάτων που ανθολογούνται στη νεοελληνική γλώσσα, με διατήρηση του προσωπικού ύφους κάθε συγγραφέα, με τις σχετικές υποσημειώσεις και σχόλια, ώστε το βιβλίο να είναι κατανοητό και απολαυστικό σε ένα ευρύτερο αναγνωστικό κοινό κάθε ηλικίας.

2. Ήταν δύσκολη η επιλογή των διηγημάτων που περιλαμβάνονται στο βιβλίο και με ποια κριτήρια έγινε;

Η μόνη δυσκολία επιλογής των διηγημάτων οφείλεται στον μεγάλο όγκο της εγχώριας πεζογραφικής παραγωγής από τα τέλη του 19ου μέχρι και τα μέσα περίπου του 20ου αιώνα. Κατά τ’ άλλα, το σταθερό κριτήριο επιλογής υπήρξε η αναφορά στη Γενιά του 1880, στη γενιά που έκανε τη στροφή από τα ευρωπαϊκά πρότυπα στην ελληνική πραγματικότητα και χάραξε μια δική της λογοτεχνική διαδρομή και άνοιξε νέους ορίζοντες στη διηγηματογραφία και στη συγγραφή γενικότερα.

3. Γιατί συνοδεύονται κι από ένα cd;

Είναι γνωστό ότι η ελληνική λογοτεχνική παραγωγή audiobooks είναι πολύ φτωχή σε σύγκριση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες. Πράγμα που σημαίνει ότι μια σημαντική μερίδα αναγνωστών αποκλείεται από την τρέχουσα λογοτεχνική δημιουργία. Το συγκεκριμένο βιβλίο συνοδεύεται από cd που περιέχει την πλήρη ανάγνωση και των 20 διηγημάτων που περιλαμβάνονται στην «Ανθολογία», ώστε να συμβάλει, στο μέτρο που του αναλογεί, στην άρση του αποκλεισμού όλων των ατόμων που δεν μπορούν να έχουν φυσική επαφή με το έντυπο εξαιτίας διάφορων αντικειμενικών δυσκολιών, όπως η τυφλότητα, τα κινητικά προβλήματα, ο λειτουργικός αναλφαβητισμός, ακόμα και η έλλειψη χρόνου ανάγνωσης.

4. Πόσο διαφορετικές είναι οι προσεγγίσεις στην πασχαλινή ατμόσφαιρα, μέσα από κάθε διήγημα;

Κάθε συγγραφέας που έχει επιλεγεί, έχει το προσωπικό του ύφος και την οπτική του γωνία από την οποία παρουσιάζει το θέμα. Έτσι, για παράδειγμα, ο Λασκαράτος καυτηριάζει τα κακώς κείμενα των εκπροσώπων της εκκλησίας, ο Μωραϊτίδης ανακαλεί παιδικές μνήμες και έθιμα και σχολιάζει τα ευτράπελα συμβάντα στην ιδιαίτερη πατρίδα του, ο Παπαδιαμάντης με την ιδιαίτερη γραφή του μας μεταφέρει στα ήθη και στις ιδιαιτερότητες της σκιαθίτικης κοινωνίας, ο Καμπούρογλου εστιάζει στις σχέσεις των απλών ανθρώπων διαφορετικής θρησκείας στην τουρκοκρατούμενη Αθήνα, ο Παλαμάς δίνει βαρύτητα στην Εβδομάδα των Παθών μέσα από τα πάθη ενός παλληκαριού, ο Χρηστοβασίλης ασχολείται με την προσδοκία της Ανάστασης των Ελλήνων που εξακολουθούν να ζουν κάτω από τον οθωμανικό ζυγό, ο Καρκαβίτσας περιγράφει την Ανάσταση μέσα από τη ζωή των ναυτικών εν πλω, ο Νιρβάνας μας οδηγεί στην κατανυκτική ατμόσφαιρα των ημερών, ο Ξενόπουλος μοιράζεται μαζί μας την εποχή της παιδικής αθωότητας, ο Κρυστάλλης αφηγείται τον ερχομό της άνοιξης, ο Θεοτόκης επικεντρώνεται στην άφεση της αμαρτίας, ο Παπαντωνίου ασχολείται με την εξιλέωση και τη σωτηρία της ψυχής, η Δάφνη συμπάσχει με τη μητέρα που θρηνεί το χαμό του παιδιού της και ο Λαπαθιώτης μας υπενθυμίζει πόσες φορές τα ανθρώπινα Πάθη του Χριστού λησμονούνται και επαναλαμβάνονται.

5. Τι καταφέρνει να αναδείξει η συγκεκριμένη ανθολογία;

Η «Ανθολογία Πασχαλινού Διηγήματος» επιθυμεί να γίνει ο συνδετικός κρίκος των ριζών της ελληνικής διηγηματογραφίας με το παρόν, να παρουσιάσει τα λογοτεχνικά μεγέθη που σε μεγάλο βαθμό οι πραγματικές διαστάσεις τους αγνοούνται από το ευρύ αναγνωστικό κοινό και να αναδείξει τη διαχρονική αξία αυτών των διηγημάτων, που αξίζει να διαβαστούν και σήμερα και -γιατί όχι- να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης της μελλοντικής ελληνικής λογοτεχνικής δημιουργίας.