Ο συγγραφέας Βασίλης Μακαρίου συνομιλεί με τον Κωνσταντίνο Μανίκα, με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου, “Άνθρωποι επί… τέλους”.

Κυκλοφόρησε το βιβλίο σας με τίτλο “Άνθρωποι επί… τέλους”. Τι πραγματεύεται;

Με λίγες λέξεις θα σας έλεγα πως πραγματεύεται τη στιγμή της πραγμάτωσης των προσωπικών αλλά και κοινωνικών φόβων μας, απελευθερωμένων από ένα τυχαίο γεγονός. Όμως αυτή είναι η κατάληξη. Η ουσία, είναι η αναζήτηση της εναπομείνασας ανθρώπινης μαγείας. Η αναζήτηση των στεγανών αλλά και του επιστεγάσματος της προσθετικής συνύπαρξής μας, στο μαραθώνιο της εξέλιξης της ζωής.

Τέσσερις ημέρες πριν το οριστικό τέλος, ο πρωταγωνιστής της ιστορίας μου, ένας κοινός άνθρωπος, με πάθη, αδυναμίες και προσαρμογή στην κοινωνική ροή, στρέφει το βλέμμα του προς δυο κατευθύνσεις, το παρελθόν και το όσο μέλλον, αναζητώντας τον άνθρωπο μέσα του αλλά και γύρω του. Ταυτόχρονα αντιλαμβάνεται πως ζούσε και αυτός σαν άνθρωπος εναντίων ανθρώπων και πασχίζει να αποβάλει την πτωματοφάγα φύση του, φύση που πρέπει να μάθει εάν κατείχε ή δόμησε παρασυρόμενος από το ρεύμα της εξέλιξης.

Περιγράψτε μας τον κεντρικό ήρωα. Τι πρεσβεύει και σε τι στοχεύει;

Είναι εγώ, είναι εσύ, είναι ο κάθε άνθρωπος, είναι ένας σύγχρονος Διογένης που αντί για φανάρι στο χέρι κρατά τη ύπαρξή του και αντί για πιθάρι, του απέμειναν χαλάσματα. Είναι ένας κοινός άνθρωπος που έχει να αντιμετωπίσει την αλήθεια, την αλήθεια της στιγμής εκείνης. Μια αλήθεια που του φωνάζει πως ζωή με μόνη δράση τα σχόλια και την κριτική, το τέλος θα ήταν προδιαγραμμένο και θα συνέβαινε έτσι κι αλλιώς, ίσως απλώς με άλλη μορφή. Η ζωή είναι πράξεις, προσφορά και αγάπη, ένα συνεχόμενο καθαρτήριο του εγώ μας.

Τι θέλετε να αποκομίσει ο αναγνώστης μέσα από το βιβλίο σας;

Κρίνοντας το αποτέλεσμα από τα άλλα δυο έργα μου, οι αναγνώστες πάντοτε με εκπλήσσουν. Δημιουργούν αποτελέσματα που δεν ήταν ζητούμενα της μετάδοσής μου. Αυτό που εγώ θα ήθελα, είναι να προσθέσω ένα έστω μικρό κόμμα στη δύναμη και τη μοναδικότητα της αγάπης και ταυτόχρονα να υπενθυμίσω πως η αγάπη δεν πρέπει να διαχωρίζεται μα ούτε και να περιορίζεται στα 3-4 κομμάτια που την ασκούμε. Η ταυτοποίηση δημιουργεί ομάδες και οι ομάδες σε όποια ιδιότητα ή διαφορετικότητα και αν ανήκουν, αποδυναμώνουν την ανθρώπινη ύπαρξη καθώς αφαιρούν τον εαυτό τους από το σύνολο. Θα πρέπει να αποδεχθούμε πως το σύνολο είναι αποτέλεσμα του αιωνίου χρόνου και της παντοτινής αγάπης. Ο χρόνος αν και σχετικός, στο μικρόκοσμο μας είναι σταθερός, η αγάπη όμως που διατηρεί τη θετικότητα του χώρου, εξαρτάται από τις δικές μας ατομικές πράξεις.

Είναι τόσο δυσοίωνο το μέλλον της ανθρωπότητας ή υπάρχει χρόνος για αναστροφή του τέλους που περιγράφετε στο βιβλίο σας;

Ζούμε σε ένα σύμπαν που συνεχώς εξελίσσεται. Από τα λιγοστά που εγώ γνωρίζω επί του θέματος, το σύμπαν εξελίχθηκε στη μορφή που το γνωρίζουμε από μια τεράστια έκρηξη. Ακόμη και η Γη μας, βρίσκεται σε μια συνεχομένη ανακύκλωση μέσω των ηφαιστείων της. Η φυσική εξέλιξη σπείρει από το μηδέν ζωή και αυτό γεννά αισιοδοξία πως το μέλλον του σύμπαντος θα είναι λαμπρό. Όσων αφορά τη δική μας ζωή και πολιτισμό, πρέπει να αναλογιστούμε πως όλα είναι μια προσθετική συνέχιση των πεπραγμένων μας. Θα πρέπει να αντιληφθούμε πως δε ζούμε μονάχα ότι οι προηγούμενοι έχτισαν για εμάς, μα και χτίζουμε για τους επόμενους.

Εάν στοχεύσουμε στο τώρα ή στη δική μας αποκλειστική φούσκα, είναι δεδομένη μια ολική καταστροφή -αυτού- του «ανθρώπινου πολιτισμού» που μπορεί να της προσδώσουμε τον τίτλο «εξέλιξη», μα αυτό δεν θα αναιρέσει το γεγονός.
Κάποιος θα πει, ο πολιτισμός ήταν κακός, χιλιάδες πόλεμοι και δυστυχία το αποτέλεσμα του, καλά θα κάνουμε να τον αλλάξουμε και να ξεκινήσουμε έναν νέο πολιτισμό. Συμφωνώ μαζί του, μα για εμένα αν τον αλλάξουμε με το έτσι θέλω, δεν θα είναι εξέλιξη μα μετάλλαξη, εάν θέλουμε εξέλιξη θα πρέπει πρώτα να τον διορθώσουμε και μετά ας επιλέξουμε όποια μορφή πολιτισμού θέλουμε. Αλλαγή που οφείλει ο καθένας μας, από τον τρόπο οδήγησης του, την ανακύκλωση των σκουπιδιών του, έως την κατανάλωση που ο ίδιος κάνει σε οποιοδήποτε υλικό. Με λάικ δε χορταίνουν οι φτωχοί, με μείωση όμως των προσωπικών μας θέλω το περίσσευμα φτάνει για άλλους 3 πλανήτες. Είναι θλιβερό να διαβάζω πως το 1/3 της τροφής πετιέται και ταυτόχρονα μιλάμε για όσους αναζητούν τροφή στα σκουπίδια με συμπόνια.

Το δικό μας σώμα υπάρχει χάρη στο αίμα, το οξυγόνο χάρη στα δέντρα, ο άνθρωπος χρειάζεται και τα δυο, είναι δυνατόν να ζήσει ένας άνθρωπος με μια μόνιμη πληγή που στάζει αίμα;

Μπορεί η λογοτεχνία, και η τέχνη γενικότερα, να αποτελέσει την κοινή γλώσσα υπέρβασης ψευδεπίγραφων διαχωρισμών;

Σίγουρα θα έπρεπε. Εάν μπορεί σήμερα δεν το ξέρω. Ένας ινφλουένσερ μπορεί να επηρεάσει εκατομμύρια ανθρώπους, και άλλα τόσα εκατομμύρια ελπίζουν να πάρουν τη δική του θέση. Όλοι αυτοί υπάρχουν γιατί ο πολιτισμός μας τους επέλεξε, συνεπώς η όποια προσπάθεια δίχως την απαραίτητη απορρόφηση θα πέσει στο τίποτα. Ελπίζω πως η τέχνη και ειδικότερα η λογοτεχνία που ανήκω πως δεν θα προσαρμοστεί αποκλειστικά στο ρεύμα της εναντίωσης και όταν το κάνει, μέσα από τις εικόνες της να έχει να προτείνει λύσεις και όχι μηδενισμό. Η τέχνη μπορεί να είναι η αποτύπωση των προβλημάτων του πολιτισμού, αλλά είναι και των όσων ωραίων επιτύχαμε ως άνθρωποι. Ας ελπίσουμε πως στο μέλλον θα υπάρχουν ακόμη μουσεία με αγάλματα, με αποτυπωμένα διαχρονικά συναισθήματα πάνω τους, και όχι μουσεία φίλτρων ωραιοποίησης…

Η έμπνευση ή η σκληρή δουλειά παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στη συγγραφή ενός βιβλίου;

Σαφέστατα και τα δυο σε απόλυτη ισορροπία. Η υπερίσχυση του ενός ή του άλλου θα μπορούσε να συμβεί μονάχα ενάντια στο άλλο. Αλληλοσυμπλήρωση του ενός στο άλλο σε ταυτόχρονη δράση έως ότου καταλήξουν να είναι ένα, ειδάλλως κινδυνεύεις από έπαρση, από υπερβολή αλλά και από αντιγραφή του ίδιου σου του εαυτού.

Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στην ψηφιακή εποχή μας;

Ένα βιβλίο είναι μια στιγμή απόδρασης από το συνεχόμενο, είναι μια αποστροφή στον ίδιο μας τον εαυτό. Θυμάμαι παλαιοτέρα όταν ήμουν μικρός και πήγαινα ταξίδια με τον πατέρα μου, κάθε τρεις και λίγο κάναμε μια στάση να δούμε ένα αξιοθέατο, να απολαύσουμε ένα τοπίο. Η ψηφιακή εποχή έφερε την αναζήτηση του ταχύτερου αυτοκινητοδρόμου, την ταχύτερη κάλυψη μιας διαδρομής προς έναν μοναδικό στόχο που πριν φτάσουμε, θέλουμε να πάμε σε έναν νέο στόχο. Ναι, ασχέτως με τα όσα καλά της ψηφιακής εποχής, βρισκόμαστε και σε μια ροή σπάταλης χρόνου αδιαφορώντας για το ωραίο που προσπερνούμε. Θα μου πει κάποιος πως αυτή είναι η εποχή, θα πρέπει να προσαρμοστούμε και εμείς σε αυτήν. Εγώ λέω, εμείς οι δημιουργοί ας παραμείνουμε σταθεροί, συνεχίζοντας να καλούμε τους ανθρώπους έξω από το ορατό, εκεί που οι κόσμοι ανήκουν σε όλους και ας συνεχίσουμε να είμαστε μοναδικοί, εξάλλου τα διαλείμματα μόνο χαρές προσφέρουν.

Ένας μήνας “καραντίνα”. Ποια είναι τα πέντε βιβλία που θα θέλατε μαζί σας;

Θα διάλεγα ένα που έχω ξαναδιαβάσει «Ο Φαίδρος» του Πλάτωνα, έργο που κάθε φορά βρισκω κάτι διαφορετικό μέσα του, έργο της απόλυτης διαμάχης άλλα ταυτόχρονα του σεβασμού και της ισότητας. Θα διάλεγα σίγουρα κάποιο βιβλίο ιστορίας. Θα διάλεγα το «Ο επίμονος κηπουρός» που θέλω αλλά για κάποιο λόγο δεν έχω αρχίσει ακόμη και θα διάλεγα, εμπιστευόμενος το ένστικτο της στιγμής δυο βιβλία νέων συγγραφέων. Είναι πολλοί, όμως σίγουρα ο καθένας, όπως και το κάθε πόνημα έχει κάτι το ιδιαίτερο να δώσει.

Διαλέγετε παρέα για ολιγοήμερη απόδραση. Ποιους λογοτέχνες, ανεξαρτήτως ιστορικής περιόδου δράσης, θα συμπεριλαμβάνατε;

Σίγουρα τον Όμηρο για τις εξιστορήσεις του τα βράδια. Απόδραση για εμένα σημαίνει φύση, άρα σίγουρα τον Επίκτητο για την ανάλυση στις εικόνες κάτω από διαφορετικό πρίσμα ύλης. Τον Ιούλιο Βερν για να μας οδηγήσει στο απειροελάχιστο. Την Αγκάθα Κρίστι για ασφάλεια, καθώς μπορούσε να προβλέψει κάθε ενδεχόμενο κίνδυνο. Την Άλκη Ζέη και τη Διδώ Σωτηρίου για την αγωνιστικότητα τους στις εξορμήσεις που θα ήθελα στη φύση. Τον Παπαδιαμαντή για την ευκολία να δημιουργεί λέξεις. Τον Μένιο Σακελαρόπουλο για το λόγο και τις αθλητικές του γνώσεις. Και φυσικά κάποιον που να ήξερε καλό τάβλι.

Πιστεύετε στη μοίρα ή στη τύχη;

Πιστεύω στις πιθανότητες. Το αποκαλώ «σύμπαν πιθανοτήτων». Οτιδήποτε συμβαίνει ή μας συμβαίνει είναι αποτέλεσμα πράξεων, ενός υπέρ τύπου που δεν αντιλαμβανόμαστε. Θεωρώ τις λέξεις μοίρα και τύχη ως άλλοθι της απραγίας ή της μικρότητας μας. Ακόμη και τα προβλήματα δεν τα ανάγω σε κακή τύχη, αλλά σε έναν δρόμο αποφυγής σοβαρότατων επιπτώσεων που φυσικά δεν αντιλαμβανόμαστε αφού αποφύγαμε. Υπάρχει ό,τι δημιουργούμε, ζούμε ό,τι αποφεύγουμε.

Χρειαζόμαστε περισσότερο ρομαντισμό ή ρεαλισμό στις ζωές μας;

Ρεαλισμός… δηλαδή συμπόρευση με το πραγματικό. Ποιος και τι ορίζει το πραγματικό; Ο σκοπός;

Ναι, ρομαντισμό, αρκεί να μην είναι η παραδοχή του τέλους της αγνότητας αυτό. Ρομαντισμό υπαρκτό και όχι εικόνες αναπόλησης με την ταμπέλα του ρομαντισμού. Όχι σε απομόνωση του ρομαντισμού, καθώς έτσι υπαρκτοποιούμε τον ρεαλισμό ως μονόδρομο.

Για εμένα υπαρκτό είναι αυτό που πιστεύουμε σε αυτό και όχι αυτό που πιάνουμε. Ας υπαρκτοποιήσουμε τον ρομαντισμό και ας τον αφήσουμε να απλωθεί ως σκοπός γύρω μας.