/Συνέντευξη: 10+1 Ερωτήσεις στον Παντελή Κάλλια

Συνέντευξη: 10+1 Ερωτήσεις στον Παντελή Κάλλια

Ο Παντελής Κάλλιας *, του ιστορικού μυθιστορήματος που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή, συνομιλεί με τον Κωνσταντίνο Μανίκα για αυτό του το έργο, τους ήρωες του τη λογοτεχνία, το έναυσμά του για να ασχοληθεί με τη συγγραφή και πολλά άλλα ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα.

Κυκλοφορεί το νέο σας μυθιστόρημα με τίτλο «Ο Βαρδάρης φύσαγε λερός». Τι πραγματεύεται;

«Ο Βαρδάρης φύσαγε λερός» είναι ένα αντιπολεμικό ιστορικό μυθιστόρημα το οποίο διατρέχει την περίοδο 1941-1943, στη Θεσσαλονίκη, κατά κύριο λόγο, και έχει να κάνει με το πογκρόμ της Εβραϊκής κοινότητας. Ωστόσο, διαδραματίζεται γραμμικά την ίδια περίοδο, και στη Σαμοθρακική Περαία, δηλαδή την Αλεξανδρούπολη, τη Μάκρη και το Δέλτα του ποταμού Έβρου, όπου αναπόφευκτα γίνεται η σύνδεση της μυθιστορίας με την ιστορία.

Σκιαγραφήστε μας κάποιους από τους βασικούς χαρακτήρες του βιβλίου. Τι πρεσβεύουν και τι προσπαθούν να πετύχουν;

Οι κύριοι χαρακτήρες του βιβλίου είναι, ο Αλμπέρτο και η Αλέγρα, στην Θεσσαλονίκη, ένα νεαρό ζευγάρι Εβραίων, όπου προσπαθεί να κάνει τα πρώτα βήματα στη ζωή εν μέσω της σκληρής κατοχής και ταυτόχρονα να γλυτώσει από τα τρένα του θανάτου για το Άουσβιτς. Και ο Δημήτρης με τον Λευτέρη στην Αλεξανδρούπολη, δύο νεαροί ψαράδες, οι οποίοι προσπαθούν, εν μέσω της σκληρής Βουλγαρικής κατοχής να επιβιώσουν.

Κύριος στόχος μου, εξ αρχής ήταν, να μη πλάσω χαρακτήρες με εξιδανικευμένες δράσεις, και ηθικοπλαστικά δομημένους, αλλά να παρουσιάσω χαρακτήρες με ατέλειες, και να σταθώ περισσότερο στη «γρέζα» πλευρά και όχι τη λεία επιφάνεια των χαρακτήρων. Ούτως ή άλλως θεωρώ a priori ότι σε τέτοιους είδους δύσκολες συνθήκες, ο κάθε άνθρωπος περισσότερο θα εκπέμπει το ατελές της φύσης του.

Ταυτόχρονα, πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι και η πόλη της Θεσσαλονίκης, την οποία προσπάθησα να χαρτογραφήσω λογοτεχνικά, μεταφέροντας το άρωμα, τη γεύση, τους δρόμους, τα κτίρια, τις ταβέρνες, τα ζαχαροπλαστεία και τις γειτονιές της, από την συνοικία Ουζιέλ μέχρι και το Ρεζί Βαρδάρ.

Τι θεωρείτε ότι θα αποκομίσει, ως απόσταγμα, ο αναγνώστης;

Ο αναγνώστης θα αποκομίσει μια ιδέα από την δύσκολη εποχή της κατοχής, θα αντιληφθεί το άδικο και συνάμα τραγικό γεγονός του βίαιου εκτοπισμού 50.000 Ελλήνων Εβραίων, οι οποίοι στοιβάχτηκαν στα τρένα για το Άουσβιτς – Μπιρκενάου. Θα νιώσει την πόλη να αδειάζει, γειτονιές να ερημώνουν, σπίτια να εγκαταλείπονται, ενώ ταυτόχρονα θα θέσει ερωτήματα στον εαυτό του, αναπάντητα κυρίως: «γιατί τους Εβραίους» αναρωτιέται ο Γιάννος, ένας από τους χαρακτήρες, «μήπως μετά θα πάρουν σειρά και άλλοι…», «γιατί τόση βία από άνθρωπο σε άνθρωπο».

Ωστόσο, παράλληλα θα δει και τις ομορφιές των δύο περιοχών, θα ακούσει τη μουσική της εποχής, θα νιώσει την ευωδιά των κήπων της περιοχής των Εξοχών, θα καταπιαστεί με την ψαρική τέχνη, τις εφημερίδες της εποχής, τα φαγητά που κράτησαν τον κόσμο όρθιο, και πολλές ιστορικές προσωπικότητες της Θεσσαλονίκης.

Ταυτόχρονα, ο κόσμος του Βαρδάρη, θα αφήσει μια επίγευση της ιστορίας τόσο της Θεσσαλονίκης όσο και της Αλεξανδρούπολης, καθώς οι ήρωες περιδιαβαίνουν μέσα από τα ιστορικά γεγονότα, παρατηρώντας τις αντιδράσεις τους και τις προσλαμβάνουσές τους.

Υπάρχει χώρος για τον έρωτα και την αγάπη μέσα στο καμίνι του πολέμου και πόσο δυνατή απάντηση απέναντι στο μίσος, μπορούν ν’ αποτελέσουν;

Ο έρωτας και η αγάπη, αποτελούν κινητήριο δύναμη για κάθε άνθρωπο και σε οποιαδήποτε συνθήκη. Γνώμη μου είναι ότι και στις πιο άθλιες και δύσκολες συνθήκες μπορεί να ανθίσει και να αποτελέσει στήριγμα, παρόλο που στον κόσμο του Βαρδάρη παρουσιάζω έναν έρωτα σε διαρκή καχεξία όσο δυσχεραίνουν οι συνθήκες ζωής των ηρώων. Άλλωστε είναι αρκετά τα παραδείγματα με έργα παγκόσμιου βεληνεκούς όπου παρατηρούμε τον έρωτα και την αγάπη να ανθίζουν ακόμα και μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το Μαουτχάουζεν του Ιάκωβου Καμπανέλη, είναι ένα από αυτά, και μας το παρουσιάζει με πολύ όμορφο τρόπο, όντας μάλιστα ο ίδιος ο συγγραφέας να είναι από τους τελευταίους φυλακισμένους που έφυγαν από το στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Ποιο ήταν το ερέθισμα για να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;

Από τα ακαδημαϊκά μου χρόνια έγραφα, είτε σε φοιτητικά περιοδικά, αλλά και στη συνέχεια ως επαγγελματίας οικονομολόγος συνέχισα να αρθρογραφώ, από χόμπι, είτε σε εφημερίδες, είτε σε portals, με άρθρα πολιτικής οικονομίας κυρίως. Πάντα μέσα σε αυτά είχα και λογοτεχνικές πινελιές, επηρεασμένος από κάποιο βιβλίο ή ποίημα, καθότι η αγάπη για τη λογοτεχνία πάντα επιδρούσε μέσα μου. Πιθανολογώ εν τέλει ότι ενδόμυχα, αυτό ήταν που ήθελα να κάνω, να ασχοληθώ με τη συγγραφή. Με το «Ο Βαρδάρης φύσαγε λερός» όπου είναι και το πρώτο μου μυθιστόρημα, συγκέρασα την αγάπη για τη λογοτεχνία και την ιστορία. Έχω μια γνώμη την οποία τη διατυμπανίζω διαρκώς, είμαστε αυτό που γράφουμε και γράφουμε αυτά που διαβάζουμε.

Η έμπνευση ή η σκληρή δουλειά παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στη συγγραφή ενός βιβλίου;

Η συγγραφή ενός βιβλίου αποτελεί συρραφή πολλών παραγόντων οι οποίοι αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, και ταυτόχρονα είναι και συμπληρωματικοί. Εν ολίγοις, έμπνευση δίχως δουλειά και μεθοδικότητα και το αντίστροφο δεν μπορεί να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στην ψηφιακή εποχή μας;

Δυστυχώς όλο και μικρότερο ρόλο καταλαμβάνει το βιβλίο στη ζωή μας. Αν παλιότερα ο «εχθρός» του βιβλίου ήταν η τηλεόραση, σήμερα οι δυνάμεις που εξοβελίζουν το βιβλίο από τα σπίτια μας, είναι πολύ περισσότερες και πιο εξατομικευμένες. Πλείστες εικόνες έχουμε που ένα κινητό και μια οθόνη αντικαθιστούν όχι μόνο το βιβλίο αλλά και τη δια ζώσης ανθρώπινη επαφή. Η ψηφιακή εποχή, και η 4η βιομηχανική επανάσταση, φέρνουν πολύ σημαντικές τομές στον τρόπο ζωής μας, τόσο στην ασφάλεια, στην υγεία, στην εργασία όσο και στη μάθηση, γεγονός που θα πρέπει να μας βρει αρωγούς και κοινωνούς. Αισιοδοξώντας για το βιβλίο, πιστεύοντας ότι πάντα θα βρίσκει τον χώρο του, έστω σε αυτούς τους λίγους φίλους του.

Ένας μήνας «καραντίνα». Ποια είναι τα πέντε βιβλία που θα θέλατε μαζί σας;

Η Δυστυχία του να είσαι Έλληνας – Νίκος Δήμου. Ένα ταξίδι αυτογνωσίας για τον άνθρωπο και κυρίως για τον Έλληνα.
Νύχτα με Πέντε Φεγγάρια – Μίμης Ανδρουλάκης. Γιατί απλά λατρεύω να ακούω και να διαβάζω τον Μίμη. Σκηνές από τον Βίο του Ματίας Αλμοσίνο – Ένα ταξίδι γεμάτο εικόνες, ένα ταξίδι μαγευτικής λογοτεχνίας.
Ζ – Βασίλης Βασιλικός. Γιατί ήταν από τα πρώτα αναγνώσματα που με συγκλόνισαν.
Μαουτχάουζεν – Ιάκωβος Καμπανέλης. Γιατί σε όλο το ανάγνωσμα το βίωμα του Καμπανέλη δίνεται αριστοτεχνικά και με απόλυτη φυσικότητα.

Διαλέγετε παρέα για ολιγοήμερη απόδραση. Ποιους λογοτέχνες, ανεξαρτήτως ιστορικής περιόδου δράσης, θα συμπεριλαμβάνατε;

– Μίμης Ανδρουλάκης. Για να μας γεμίσει ιστορίες.
– Ισίδωρος Ζουργός – Γιατί είναι ένας σύγχρονος λόγιος, ένας δάσκαλος που όλοι θα θέλαμε να έχουμε.
– Διονύσης Χαριτόπουλος – Για να κάνει σαματά.

Πιστεύετε στη μοίρα ή στην τύχη;

Μου κεντρίζει ιδιαίτερα το ενδιαφέρον να ψηλαφίζω την τυχαιότητα των γεγονότων που επηρεάζουν τη ζωή μας. Και δη της δική μου ζωής. Πώς δηλαδή επιδρά η θεωρία του χάους μέσα από το φαινόμενο της πεταλούδας στη ζωή μας, στις συναναστροφές μας, στο πώς μεγαλώνουμε, φτιάχνουμε φίλους, οικογένεια. Η επιλογή παραδείγματος χάρη κάποιου προορισμού για διακοπές από έναν άλλον μπορεί, πραγματικά να επηρεάσει έτσι τη ζωή του ώστε να έχει τελείως διαφορετική εξέλιξη. Ταξιδεύοντας προς το παρελθόν μας και ταυτόχρονα εσωτερικά μπορούμε να αντιληφθούμε τη δύναμη της τυχαιότητας. Ωστόσο δεν μπορώ να μην αναφέρω και την ατομική δράση του καθενός. Δεν μπορεί να κινηθεί καμία δύναμη αν δεν δράσουμε από μόνοι μας.

Χρειαζόμαστε περισσότερο ρομαντισμό ή ρεαλισμό στις ζωές μας;

Καθότι θεωρώ ότι ζούμε σε μια κοινωνία απόλυτα ατομικιστική, με τον ωφελιμισμό να έχει επικρατήσει σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής και της δράσης μας, ο ρομαντισμός και το ταξίδι που μπορεί να μας προσφέρει, είναι μια σανίδα σωτηρίας. Ο σύγχρονος τρόπος, και η δυσκολία να αποδεχτούμε από τη διαφορετική άποψη του συνομιλητή μας ή τη διαφορετική ιδεολογία του, μέχρι τη διαφορετική όψη ή τη διαφορετική σεξουαλικότητα, έχουν καταστήσει τον κυνισμό το κύριο γνώρισμα της κοινωνίας. Μόνο ο ρομαντισμός, εννοώντας όλες τις εκδοχές του, μπορεί να μας ανυψώσει και να μας βελτιώσει ως ανθρώπους και ως κοινωνία.

  • Ο Παντελής Κάλλιας γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1979. Κατάγεται από την Καλή Βρύση Δράμας, ενώ μεγάλωσε και ζει στην Αλεξανδρούπολη. Σπούδασε Οικονομικές Επιστήμες και έκανε μεταπτυχιακό στον τομέα Διεθνών Σπουδών της Νομικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Εργάζεται ως στέλεχος Οικονομικής Διεύθυνσης ενώ είναι παντρεμένος και έχει δύο παιδιά. «Ο Βαρδάρης Φύσαγε Λερός» είναι το πρώτο του μυθιστόρημα και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή.