Ο συγγραφέας Μιχάλης Γριβέας απαντά στις 10+1 Ερωτήσεις που του θέτει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, με αφορμή την κυκλοφορία της νουβέλας “Φάρος Σκιών” από τις εκδόσεις Ελκυστής.
Κυκλοφορεί η βραβευμένη νουβέλα σας “Φάρος σκιών”. Τι πραγματεύεται και γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο τίτλο;
Καταρχήν, ομότεχνε εν τη συγγραφή, Κωνσταντίνε Μανίκα θέλω να σε ευχαριστήσω για την ευκαιρία που μου δίνεις, μέσω της συνέντευξής μας, να μιλήσω για το τελευταίο (έκτο) μου βιβλίο. Ο «Φάρος σκιών» φιλοδοξεί να είναι μια λογοτεχνική προσέγγιση της ουτοπίας. Μια αναζήτηση του φαινομενικά ανέφικτου, του διαφορετικού από τα εκάστοτε ειωθότα. Ένας φάρος συμβολίζει πάντα την ανθρώπινη ελπίδα, ακόμα και την ουτοπική ελπίδα… Εκπέμπει φως, αποκαλύπτοντας ίσως άγνωστες μέχρι τώρα πραγματικότητες. Όπως ένας supernova μπορεί να μας αποκαλύψει κάποιον, αόρατο μέχρι χθες, γαλαξία. Όπως η φωτιά, πίσω από τις σκιές, στη σπηλιά του Πλάτωνα να μας δείξει ένα κόσμο ιδεών που υπερίπτανται πάνω από το υλικό δικό μας σύμπαν. Όπως το άστρο της Βηθλεέμ να μας φωτίσει την, μη αντιληπτή στις γήινές μας αισθήσεις, γέννηση ενός «θεού». Τι γίνεται όμως όταν το φως του λογοτεχνικού φάρου, αν και πέφτει πάνω μας, δεν παράγει σκιές; Μήπως είμαστε εμείς τελικά σκιές;
Σκιαγραφήστε μας τους βασικούς χαρακτήρες του βιβλίου. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους, τα κίνητρα τους;
Οι εννιά χαρακτήρες της νουβέλας μου είναι σκόπιμα ανώνυμοι. Είναι ο ένας και οι πολλοί, ή ο χορός και ο ήρωας, ή η κοινοτοπία και η διαφορετικότητα, ή η υπακοή και η επανάσταση, ή η ουτοπία και ο ρεαλισμός, ή το σήμερα και το αύριο ή η επιστήμη και η μεταφυσική, ή, ή, ή…
Κινείστε ανάμεσα στο πραγματικό και το υπεραισθητό. Είναι δυσδιάκριτα τα όρια ανάμεσα τους;
Όλη η μαγεία βρίσκεται στο χώρο του «μεταξύ»! Ανάμεσα στους κόσμους των αντιθέτων, όπως στην ακτογραμμή στο όριο θάλασσας και στεριάς. Στην κόψη που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το επόμενο βήμα, όπως στον ορίζοντα γεγονότων μιας μαύρης τρύπας. Ανάμεσα στον ρεαλισμό και τη μεταφυσική, εκεί όπου ανθίζει το εξαίσιο λογοτεχνικό ρεύμα του μαγικού ρεαλισμού.
Τι θεωρείτε ότι θα αποκομίσει, ως απόσταγμα, ο αναγνώστης;
Σε λιγότερο από ένα χρόνο ζωής το βιβλίο μου «Φάρος σκιών» έχει ήδη εννιά δημοσιευμένες κριτικές και πολλές – πολλές ακόμη αναλύσεις από αυτούς που το διάβασαν. Μάλιστα έχουν σχεδόν όλες διαφορετικές ερμηνείες! Όταν ένα συγγραφικό πόνημα καταφέρνει να μεταμορφώσει τους αναγνώστες του σε δημιουργούς του, τότε έχει υπερκεράσει τις απόψεις και εμπνεύσεις του συγγραφέα (που παύουν πλέον αυτές οι ίδιες να έχουν σημασία) και έχει αγγίξει το νήμα του λογοτεχνικού προορισμού που είναι η ικανότητά ενός έργου να διεγείρει την προσωπική φαντασία των αναγνωστών του μετατρέποντάς τους ίδιους σε συγγραφείς.
Ποιο ήταν το ερέθισμα για να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;
Είμαι άνθρωπος που προέρχομαι από ένα περιβάλλον σπουδών, γνώσεων και δράσεων της επιστήμης της πολιτικής και της φιλοσοφίας. Ωριμάζοντας όμως ανακάλυψα ότι όλα αυτά δεν φτάνουν. Χρειαζόμουν να ανιχνεύσω ένα χώρο με πολύ περισσότερους βαθμούς ελευθερίας. Ένα πιο ελεύθερο πεδίο που μόνο η τέχνη μπορεί να παράσχει. Διάλεξα λοιπόν να εκφραστώ με το είδος τέχνης στο οποίο θεωρώ ότι έχω τα απαιτούμενα προσόντα, ή ταλέντα, την λογοτεχνία.
Τι αποτελεί λογοτεχνία, για εσάς;
Επεκτείνοντας την προηγούμενη απάντησή μου για την θάλασσα ελευθερίας στη σκέψη και την έκφραση που μας προσφέρει η λογοτεχνία έναντι των «κλειστών» συστημάτων θρησκείας, επιστήμης και λογικής θα υιοθετήσω την αντίληψη του Ζακ Ντεριντά για το ρόλο και τη σημασία της λογοτεχνίας. Ο πατέρας του μεταμοντερνισμού θεωρεί «τη λογοτεχνία ως ευρωπαϊκή νεωτερική επινόηση άμεσα συνδεδεμένη με τη δημοκρατία με το δικαίωμά της να μην φυλάσσει μυστικά και να δικαιούται να λέει τα πάντα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η λογοτεχνία συνδέει τη μοίρα της, μέσω της μη λογοκρισίας, με τον χώρο της δημοκρατικής ελευθερίας. Δεν υπάρχει δημοκρατία χωρίς λογοτεχνία και δεν υπάρχει ελευθερία χωρίς δημοκρατία…»
«Βιβλίο «Θάνατον Διδόναι» – Jacques Derrida – Εκδόσεις «Ροπή» σελ. 331»
Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στην ψηφιακή εποχή μας;
Οι μορφές ανταλλαγής ιδεών, γνώσεων, πληροφοριών αλλάζουν ανάλογα με την εποχή, τις εφευρέσεις και την διαθέσιμη τεχνολογία. Από τα χαράγματα σε πέτρες περάσαμε στον πάπυρο, στο χαρτί και τώρα στα ψηφιακά μέσα. Είναι βέβαιο πως το βιβλίο, με την τυπογραφική μορφή που το ξέρουμε σήμερα, περνάει την έσχατη φάση της ζωής του. Κρατάει όμως ακόμη κάτι πολύ σημαντικό, την ηδονή των ανθρώπινων αισθήσεων. Το χαρτί έχει μυρωδιά και αφήνει γεύση, το ξεφύλλισμα παράγει ήχους, η αλληλουχία των γραμμάτων παράγει χορευτικές εικόνες και κρατώντας ένα βιβλίο αισθανόμαστε την υπέροχη αφή του! Έτσι η «μεταδομή» της ανάγνωσης δεν θα γίνει γραμμικά μέσω απλών ψηφιακών μορφών όπως τα e-books ή τα audio-books. Νομίζω ότι θα γίνει μελλοντικά με άλμα και με μορφές (ολογράμματα ή διεσταλμένες προσωπικές πραγματικότητες ή, ή, ή…) που σήμερα δεν μπορούμε να τις φανταστούμε. Προς το παρόν το τυπωμένο, χάρτινο βιβλίο παραμένει βασιλιάς!
Γιατί οι Έλληνες, παρά την πλούσια λογοτεχνική ιστορία τους, είναι από τους λαούς που διαβάζουν λιγότερο;
Επιτρέψτε μου να πω ότι πλούσια λογοτεχνική ιστορία είχαν οι αρχαίοι Έλληνες ενώ διαβάζουν λίγο οι Νέο – Έλληνες… Ευτυχώς όμως την δεκαετία της οικονομικής κρίσης 2010-2020, κατά το «ουδέν κακόν αμιγές καλού», φαίνεται να άνθισε μια λογοτεχνική «έκρηξη» που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη αλλά είναι ελπιδοφόρα. Ανέβηκε σημαντικά το ποσοστό των συμπατριωτών μας που διαβάζουν αλλά και βελτιώθηκε η ποιότητα και ο προσανατολισμός αυτών που γράφουν! Δυστυχώς ακόμα παραμένει αναντίστοιχη η σχέση των «επώνυμων» ή «ευπόλητων» Ελλήνων συγγραφέων με τον οργασμό που συμβαίνει στους πολλούς και ποιοτικούς πλέον «ανώνυμους»… Ελπίζω ότι όλο αυτό θα εξελιχθεί σε μια νέα «Άνοιξη της Ελληνικής λογοτεχνίας» και συγγραφής γενικότερα.
Ένας μήνας “καραντίνα”. Ποια είναι τα πέντε βιβλία που θα θέλατε μαζί σας;
Οπωσδήποτε θα δώσω το χώρο της σάλας στην «επίσημη αγαπημένη» μου λογοτεχνία. Θα διάλεγα λοιπόν βιβλία της. «Περί έρωτος και άλλων δαιμονίων» του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες (Κολομβία). «Το κατά Ιησούν ευαγγέλιο» του Ζοζέ Σαραμάγκου (Πορτογαλία). «Το σπίτι των κοιμισμένων κοριτσιών» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (Ιαπωνία) και για να μην αδικήσω την Ελλάδα μας την «Μεγάλη Χίμαιρα» του Μ. Καραγάτση. Όμως δεν μπορώ να μην παραχωρήσω και μια καμαρούλα στην παλιά μου «ερωμένη» επιστήμη (αστροφυσική). Το πέμπτο βιβλίο λοιπόν που θα έπαιρνα μαζί μου είναι «Το μεγάλο σχέδιο» του Στήβεν Χόκινγκ.
Διαλέγετε παρέα για ολιγοήμερη απόδραση. Ποιους λογοτέχνες, ανεξαρτήτως ιστορικής περιόδου δράσης, θα συμπεριλαμβάνατε;
Για να διατηρήσω την αρμονία με την προηγούμενη ερώτησή σας θα κάνω και εδώ επιλογή ισάριθμων (πέντε) λογοτεχνών που να μην ταυτίζονται όμως με τους συγγραφείς των βιβλίων που θα έπαιρνα μαζί μου. Θα διάλεγα λοιπόν την πολύτιμη παρέα των: Όσκαρ Γουάιλντ (Ιρλανδία), Ιζαμπέλ Αλιέντε (Χιλή), Γιέν Λιένκε (Κίνα), Φερνάντα Μελστόρ (Μεξικό) και Κάρλος Ρουίθ Θαφόν (Ισπανία).
Χρειαζόμαστε περισσότερο ρομαντισμό ή ρεαλισμό στις ζωές μας;
Αγαπητέ μου Κωνσταντίνε θα μου επιτρέψεις, θέτοντας την ουτοπία ως τη σύγχρονη έννοια του ρομαντισμού, να κλείσω τη συνέντευξή μου από εκεί που την άρχισα. Σύμφωνα με την άποψη του σπουδαίου εκπροσώπου του «μοντερνισμού» Ελβετού Αρχιτέκτονα Le Corbusier, με την οποία συμφωνώ, η πραγματικότητα του σήμερα δεν είναι παρά η ουτοπία του χθες και η ουτοπία του σήμερα δεν είναι τίποτε άλλο από την πραγματικότητα του αύριο…
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Μιχάλης Γριβέας του Κωνσταντίνου είναι συγγραφέας, μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών. Γεννήθηκε το 1955 στην Αθήνα και κατοικεί στην Αγία Παρασκευή Αττικής. Είναι παντρεμένος με την Μανίνα Μπαζαίου και πατέρας του Κωνσταντίνου και της Χρυσάνθης.
Σπούδασε στο τμήμα Τοπογράφων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές Περιφερειακής Ανάπτυξης (χωροταξίας) στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στην Αθήνα. Εργάστηκε ως μελετητής Τοπογράφος μηχανικός – χωροτάκτης. Δραστηριοποιήθηκε κοινωνικά από φοιτητής μέχρι σήμερα.
- 11 έργα του (2 μυθιστορήματα, 2 νουβέλες & 7 διηγήματα) έχουν βραβευτεί σε ισάριθμους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, αποσπώντας 4 Ά βραβεία.
- Έχει 4 θεατροποιήσεις λογοτεχνικών έργων του με βάσει διηγήματα ή αποσπάσματα βιβλίων του.
- Ένα διήγημά του έχει γίνει Ραδιοφωνικό Audio.
- Έχει λάβει μέρος ως κριτής σε 7 λογοτεχνικούς διαγωνισμούς.
Εκδοθέντα βιβλία του:
- «Φάρος Σκιών» νουβέλα, 2022, εκδοτικός οίκος «ΕΛΚΥΣΤΗΣ».
- «Λίλιθ και Λασθινία» μυθιστόρημα, 2020, εκδοτικός οίκος «ΕΛΚΥΣΤΗΣ».
- «Ανελκύστε τη Σελήνη», συλλογή διηγημάτων, 2019, εκδοτικός οίκος «ΙΩΛΚΟΣ». Δεύτερη έκδοση 2021, εκδοτικός οίκος «ΑΤΤΙΚΟΣ»
- «Άκρον», μυθιστόρημα, 2016, εκδοτικός οίκος «ΙΩΛΚΟΣ».
- «Ο θεός της ρουλέτας», μυθιστόρημα, εκδοτικός οίκος «ΙΩΛΚΟΣ» 2015. Δεύτερη έκδοση 2018, εκδοτικός οίκος «ΙΩΛΚΟΣ».
- «Η γυάλα», μυθιστόρημα, 2014, εκδοτικός οίκος «ΙΩΛΚΟΣ».
