Ο τραγουδοποιός κι ερμηνευτής Λευτέρης Πασσιάς, απαντά στις 10+1 Ερωτήσεις που του θέτει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του τραγουδιού “Γυναίκα Γιορόνα” και τον επερχόμενο δίσκο “Μικρές Στιγμές”.

1. Καινούριο τραγούδι με τίτλο “Γυναίκα Γιορόνα” όπου σας συνοδεύει ερμηνευτικά ο Μιλτιάδης Πασχαλίδης. Πού αναφέρεται και πώς θα το χαρακτηρίζατε μουσικά;

Απ. Το τραγούδι γράφτηκε με αφορμή τον θάνατο της Μαχσά Αμινί στο Ιράν από τη αστυνομία ηθών γιατί λύθηκε η μαντίλα της και φάνηκαν τα μαλλιά της. Γιορόνα είναι αυτή που θρηνεί. Τη δημιουργικότητα που χάνεται. Και κάπως έτσι, ένα τραγούδι που γράφεται για ένα πρόσωπο καταλήγει να εκφράζει ίσως περισσότερες καταστάσεις και πράγματα. Δε μου αρέσει να χαρακτηρίζω μουσικά τα τραγούδια ως λαϊκά, έντεχνα κτλ. Είναι μια τεράστια συζήτηση που δεν τελειώνει και από ένα σημείο και μετά δεν έχει νόημα για μένα. Είναι ένα τραγούδι που χρησιμοποιεί ελληνικά παραδοσιακά όργανα και αναφέρεται σε αυτή την γυναίκα που μέσα από τον θάνατό της έγινε ιδέα να εκφράσει πολύ κόσμο. 

2. Έρχεται σύντομα κι ο ολοκληρωμένος δίσκος “Μικρές στιγμές”. Τι θα περιλαμβάνει; Θα υπάρχουν κι άλλες φιλικές συμμετοχές;

Απ. Ο δίσκος Μικρές στιγμές είναι αυτό που δηλώνει. Μία ανθολογία μικρών ανθρώπινων στιγμών, εικόνων, βιωματικών καταστάσεων. Αγάπη, έρωτας, χωρισμός, θάνατος, ενδότερος εαυτός. Με την σκέψη ότι η ζωή, η φωτεινή δέσμη μέσα στην άβυσσο όπως την περιγράφει ο Καζαντζάκης, είναι πολλές μικρές στιγμές που δίνουν ένα σύνολο. 

Περιλαμβάνει 12 συνολικά κομμάτια μαζί με την Γυναίκα Γιορόνα. 11 τραγούδια και 1 ορχηστρικό. Στον δίσκο ευτυχώ να συμμετέχουν ο Μίλτος Πασχαλίδης όπως ήδη γνωρίζετε, η Έλσα Μουρατίδου, η Ναταλία Λαμπαδάκη, η Νατάσα Τσακιρίδου και ο Χρήστος Πασσιάς.

3. Σας εκφράζει περισσότερο ένα μουσικό είδος ή είστε ανοιχτός σε διαφορετικές μουσικές επιρροές;

Απ. Όσο περνούν τα χρόνια διευρύνονται και τα μουσικά ακούσματα. Δεν μπορώ να πω ότι είναι ένα μόνο μουσικό είδος αυτό που με συγκινεί. Υπάρχει βέβαια μια πληθώρα ακουσμάτων μέσα από την οποία γαλουχήθηκα και διαμορφώθηκε ο τωρινός μου εαυτός. Η ελληνική παραδοσιακή μουσική, τα ρεμπέτικα (Βαμβακάρης, Τσιτσάνης, Χιώτης), το λαϊκό τραγούδι του Άκη Πάνου, του Ρασούλη, του Ζαμπέτα, του Γαβαλά, οι μεγάλοι μας συνθέτες του τελευταίου αιώνα (Χατζιδάκις, Θεοδωράκης, Λοΐζος, Ξαρχάκος κτλ), το ρεύμα των τραγουδοποιών της δεκαετίας του 90 (Πασχαλίδης, Παπάζογλου, Μάλαμας, Θανάσης, Περίδης), είναι λίγες από τις επιρροές μου. Σαφέστατα η κάντρι, η κλασική ροκ των μεγάλων συγκροτημάτων, η κλασική μουσική, έχουν ξεχωριστή θέση στα ακούσματα μου. Τα ακούσματα αυτά νομίζω ότι θα τα ξεχωρίσετε και κατά την ακρόαση του δίσκου μου. Και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό, γιατί ο άνθρωπος περνά από διάφορες φάσεις στην ζωή του και έτσι μπορούν να τον συγκινήσουν πολλά ακούσματα. Η μουσική είναι παυσίλυπο. Είναι συντροφιά. Είναι έκφραση. Και αν την αντιμετωπίσεις έτσι, θα δεις θεωρώ ότι μπορεί να έχει πολλά ερεθίσματα, πολλές αποχρώσεις! 

4. Προηγείται ο στίχος ή η μελωδία, κατά τη διάρκεια της δημιουργίας ενός τραγουδιού;

Απ. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να γράψεις ένα τραγούδι. Από το τελείως πηγαίο μέχρι το πλήρως εγκεφαλικό. Σε κάθε περίπτωση, το θέμα είναι να έχεις κάτι να πεις. Οπότε ο στίχος αποκτά μία βαρύτητα. Προσωπικά, τις περισσότερες φορές σκέφτομαι τί θέλω να εκφράσω με το τραγούδι μου, ξεκινάω να γράφω σκόρπιες λέξεις και ιδέες στο χαρτί και στη συνέχεια αρχίζει η μίξη των ιδεών με τον ρυθμό και την μελωδία. 

5. Ποιο είναι το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό όνειρο σας;

Απ. Να μπορώ να γράφω μουσική και τραγούδια για ανθρώπους που θαυμάζω και αγαπώ για το μουσικό και καλλιτεχνικό τους ήθος. Όπως ακριβώς γίνεται και με τον δίσκο μου Μικρές στιγμές! Κάθε ερμηνευτής, κάθε μουσικός που έπαιξε είναι πολύτιμη στιγμή για μένα και θα μου επιτρέψετε να τονίσω τον Μίλτο, γιατί είναι αυτός που είναι σε πολλά επίπεδα! Επιπλέον, αγαπώ πολύ τα παιδιά και τα παραμύθια και ονειρεύομαι να ταξιδέψουν οι δουλειές που κάνουμε με τις Παραμυθολαλίτσες. Επίσης, να καταφέρω να ηχογραφήσω όλο μου το μουσικό έργο που για χρόνια έμενε στο συρτάρι λόγω ανασφάλειας. 

6. Είναι οι ζωντανές εμφανίσεις αυτές που καθιερώνουν έναν καλλιτέχνη στη συνείδηση του κοινού;

Απ. Η μουσική είναι μια από τις παραστατικές τέχνες. Αυτό σημαίνει ότι το μουσικό ποίημα (είτε είναι τραγούδι, είτε είναι ορχηστρική μουσική), δημιουργείται μπροστά στα μάτια του κοινού την ώρα που το παρακολουθεί. Η δισκογραφία βοηθάει πολύ στο να «μείνουν» στιγμές μουσικής αποτυπωμένες. Και μάλιστα σε άρτιο αποτέλεσμα πολλές φορές. Η «ανάσα» όμως που δημιουργείται την ώρα της συναυλίας, της ζωντανής παράστασης, θεωρώ ότι είναι κάτι αξεπέραστο που δεν μπορεί ούτε η δισκογραφία ούτε καν η ζωντανή μετάδοση να αποτυπώσει. Με αυτή την σκέψη καταλήγω στο συμπέρασμα ότι οι ζωντανές εμφανίσεις είναι αυτές που καθιερώνουν έναν καλλιτέχνη στη συνείδηση του κοινού. Στη ζωντανή εμφάνιση θαυμάζεις τον καλλιτέχνη, νιώθεις έντονα τα συναισθήματα της μουσικής του και ταυτόχρονα τα συναισθήματα των γύρω σου, δημιουργώντας αυτή την «ανάσα» που προανέφερα. Επίσης, βλέπεις και τα «τρωτά του σημεία». Το άγχος, την ανασφάλεια, τα λάθη. Βλέπεις γυμνό το ήθος του. Γιατί μιλώντας από τη μεριά του καλλιτέχνη, μπορώ να σας πω ότι την ώρα της ζωντανής εμφάνισης, δεν μπορείς να κρυφτείς. Η μουσική πράξη μοιάζει με την ερωτική. Είσαι πλήρως εκτεθειμένος. Είναι η στιγμή της απόλυτης αλήθειας σου! Πώς αλλιώς;

7. Οφείλει ο καλλιτέχνης να εκφράζει την άποψη του για τα κοινωνικά δρώμενα ή θα πρέπει να παραμένει αφοσιωμένος αποκλειστικά στη δημιουργική διαδικασία;

Απ. Ο άνθρωπος είναι ον πολιτικό λέει ο Αριστοτέλης. Με την έννοια ότι συνυπάρχει με άλλους ανθρώπους και δομεί μαζί τους μια πολιτεία. Από αυτή την σκοπιά κάθε εκδήλωση, κάθε πτυχή της ζωής είναι πολιτική. Σαν άνθρωπος και σαν καλλιτέχνης ονειρεύομαι, και αυτόν τον κόσμο δημιουργώ μέσα από την καλλιτεχνική μου έκφραση. Αλλιώς δεν θα δημιουργούσα. Αυτό από μόνο του αποτελεί πολιτική και κοινωνική τοποθέτηση. Αυτό που σίγουρα οφείλει ο καλλιτέχνης για μένα είναι να εκφράζεται ελεύθερα. 

8. Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει πλέον ο ψηφιακός κόσμος (πχ YouTube) στην προσέγγιση των ακροατών;

Απ. Σημαντικότατο ρόλο. Σκέφτομαι πόσο έχει αλλάξει η προσέγγιση του ακροατή στην μουσική. Παλιότερα ήταν ένα ακριβό σπορ να βρίσκεις μουσική αγοράζοντας δίσκους και CD πληρώνοντας σημαντικά πολλά χρήματα, πράγμα που οδήγησε στην πειρατεία της μουσικής. Σήμερα με τις πλατφόρμες με πραγματικά μικρό κόστος μπορεί κανείς να ακούσει μουσική άμεσα, γρήγορα, σε καλή ποιότητα. Αυτό βέβαια δυσχεραίνει την παραγωγή της μουσικής βιομηχανίας ειδικά για τους νέους καλλιτέχνες που αναγκάζονται να πάρουν και τον ρόλο του παραγωγού, του ηχολήπτη του λογιστή κτλ. Είναι μία διαρκώς εξελισσόμενη κατάσταση αυτή που φέρνει νέα αποτελέσματα σε όλα τα επίπεδα. Σε κάθε περίπτωση η διάχυση της μουσικής και η επικοινωνία με τον κόσμο έχει γίνει πιο άμεση και πιο εύκολη. 

9. Πώς σχολιάζετε το φαινόμενο των τραγουδιστικών talent shows;.

Απ. Διαγωνισμοί μουσικής υπάρχουν από την αρχαιότητα και υπάρχουν και σήμερα σε πολλά επίπεδα και με πολλούς τρόπους. Τα talent shows υπάρχουν πλέον τουλάχιστον 20 χρόνια στους δέκτες μας. Οπότε μιλάμε για ένα σημαντικό κομμάτι διάχυσης μουσικής. Από την μια είναι η ανάγκη ενός νέου καλλιτέχνη να γίνει γρήγορα γνωστός και να επικοινωνήσει με τον κόσμο ή με άλλους καλλιτέχνες που θαυμάζει και θα ήθελε συνεργασία. Από την άλλη ένας εύκολος και σχετικά ανέξοδος τρόπος των εταιρειών παραγωγής να «πουλήσουν» μέσα από την διαδικασία και την αίσθηση του ανταγωνισμού νέα και παλαιότερη μουσική. Θα επιμείνω σε κάτι που είπα πιο πάνω. Το θέμα είναι τί έχεις να πεις. Και τι έχει το κάθε τί να σου πει. Ποιος είναι ο στόχος σου. Έχουμε δει αξιόλογους καλλιτέχνες να συμμετέχουν, να προσπαθούν. Σε κάθε περίπτωση με λυπεί όταν όλο αυτό γίνεται ανθρωποφαγικά. 

10. Ένας μήνας “καραντίνα”. Ποια είναι οι πέντε δίσκοι που θα θέλατε μαζί σας;

Απ. Και καραντίνα και μόνο 5 δίσκοι; Γιατί τέτοιο βασανιστήριο; Δύσκολη ερώτηση. Θα διαλέξω δίσκους που αγάπησα μεγαλώνοντας και επιστρέφω συχνά πυκνά. «Ο μεγάλος Ερωτικός» του Μάνου Χατζιδάκι, «Οι πρωτομάστορες» της Κρητικής μουσικής παράδοσης, Pink Floyd «Wish you were here», «Beatles live at the BBC», «Μόνη μου πατρίδα είναι ο χρόνος» του Μίλτου Πασχαλίδη. 

Και πάλι όμως, δεν είναι δίκαιη ερώτηση. Στις καραντίνες δίνουν μέχρι και δωρεάν συνδρομές να ακούς μουσική. Τί; Όχι;;

11. Χρειάζεται περισσότερος ρεαλισμός ή ρομαντισμός, στις ζωές μας;

Απ. Στις ζωές μας χρειαζόμαστε θεωρώ ισορροπία. Να μπορούμε να κάνουμε υγιή μίξη των δύο αυτών σημαντικών ιδιοτήτων. Και για να γίνει αυτό θέλει πολλή δουλειά με τον εαυτό μας πρώτα και μετά με τους γύρω μας. Θέλουμε έναν ρομαντικό ρεαλισμό να οδηγεί τα βήματά μας στην αυτοπραγμάτωση και στην συμπόρευση με τους ανθρώπους γύρω μας. Κάπως έτσι αλλάζει ο κόσμος θαρρώ. Το βρίσκετε ρομαντικό; Ρεαλιστικά μιλάω!