Ο μαθηματικός και συγγραφέας Γεράσιμος Κουνιάταλης συνομιλεί με τον Κωνσταντίνο Μανίκα για το πρώτο του βιβλίο “Η Αλήθεια”.
1. “Η Αλήθεια”, είναι ένα βιβλίο που προσπαθεί να αποδείξει την ύπαρξη ή την ανυπαρξία μιας ολιστικής αλήθειας;
Όχι, δεν αποδεικνύω την ύπαρξη ολιστικής αλήθειας. Ως μαθηματικός (και επιστήμονας γενικότερα) δέχομαι εκ των προτέρων ότι υπάρχει μόνο μία αλήθεια, την οποία και αναζητώ. Το επιχείρημα ότι υπάρχουν πολλές αλήθειες οδηγεί απλά σε εκφυλισμό της σκέψης.
Για παράδειγμα θα μπορούσαμε να πούμε ότι για μένα το Σύμπαν διαστέλλεται, ενώ για σας δεν διαστέλλεται και να είμαστε και οι δύο χαρούμενοι. Αυτό δεν ισχύει. Είναι συμπληρωματικά ενδεχόμενα, άρα ένας από τους δυο μ ας θα κάνει λάθος.
Οι περισσότεροι όταν λένε πως δεν υπάρχει μόνο μία αλήθεια απλά τη συγχέουν με την έννοια της οπτικής, εννοώντας πως υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες της αλήθειας. Σε αυτό συμφωνώ. Η αλήθεια όμως, καλώς ή κακώς, είναι μόνο μία.
2. Η θρησκεία είναι μια ψυχοθεραπευτική ανάγκη μέσα στη ματαιότητα του ύπαρξης;
Πολύ ωραία ερώτηση.
Η θρησκεία είναι (μεταξύ άλλων) μία ψυχοθεραπεία. ΄Η, αν θέλετε, μία ψυχοθεραπευτική τάση που έχει ο άνθρωπος όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με τη ματαιότητα της ύπαρξης που πολύ σωστά λέτε. Ανάγκη όχι, δεν είναι. Γιατί αν ήταν ανάγκη θα σήμαινε πως δεν ζούμε χωρίς αυτήν.
Το θέμα όμως είναι ακόμα και αυτή η προαναφερθείσα τάση αν πλέον μας βοηθά ή αποτελεί τροχοπέδη τόσο για τη σκέψη όσο και για πιο πρακτικές εκφάνσεις της ζωής μας.
Αυτά είναι μερικά από τα θέματα που αναλύονται στο βιβλίο.
3. Μπορεί η έκφραση μιας εσωτερικότητας όπως η πίστη να μπει σε επιστημονική αναλυτική διαδικασία;
Φυσικά. Τα πάντα άπτονται επιστημονικής ανάλυσης. Απλά πολλές φορές λέμε ότι μερικά θέματα δεν μπορεί να τα αναλύσει/εξηγήσει η επιστήμη γιατί δεν θα μας αρέσει η απάντηση που θα δώσει.
Η πίστη για παράδειγμα, όπως και κάθε άλλη έκφραση εσωτερικότητας, μπορεί να αναλυθεί από την Ψυχανάλυση. Άλλος θα μπορούσε να την εξετάσει από άλλη επιστημονική σκοπιά, όπως αυτή της κοινωνιολογίας. Και υπάρχουν βεβαίως και πολλές άλλες.
4. Τι θέλετε να αποκομίσει ο αναγνώστης μέσα από το ανάγνωσμά της “Αλήθειας;
Θεωρώ πως αυτό που αποκομίζει αρχικά κανείς είναι γνώση. Καθώς στο βιβλίο υπάρχει συμπυκνωμένη θεματολογία Φιλοσοφίας, Μαθηματικών και Ψυχανάλυσης, που δύσκολα θα έχει ξαναδεί κανείς.
Και στη συνέχεια νομίζω πως θα αρέσουν στον κόσμο και τα συμπεράσματα που βγαίνουν. Καθώς έχουμε ακούσει πολλάκις μέχρι σήμερα να μιλούν για το συγκεκριμένο θέμα φιλόσοφοι , ποιητές ή θεολόγοι, ενώ εγώ ουσιαστικά μιλώ για Φιλοσοφία ως μαθηματικός μέσω της Ψυχανάλυσης. Είναι κάτι πρωτότυπο και νομίζω πολύ ενδιαφέρον.
5. Ποια θεωρείτε την πιο χαρακτηριστική φράση από το βιβλίo σας;
Θα σας πω δύο:
῾῾Τα παιδιά δεν έχουν μόνο το δικαίωμα να παίζουν, να τρώνε και να ζουν ελεύθερα, έχουν και το δικαίωμα να σκέφτονται ελεύθερα.᾿᾿
Και
῾῾Φτάσαμε εδώ που φτάσαμε χάρη στην ικανότητα του εγκεφάλου μας να μην επαναπαύεται, αλλά να αναρωτιέται συνεχώς για τη δομή του κόσμου που τον περιβάλλει.᾿᾿
6. Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στην ψηφιακή εποχή μας;
Σίγουρα η ψηφιοποίηση δεν έχει βοηθήσει σε αυτό, αλλά δεν νομίζω ότι το βιβλίο θα πάψει ποτέ να υπάρχει. Είναι η ουσιαστικότερη σύνδεση που υπάρχει μεταξύ των προηγούμενων γενεών με τις επόμενες. Αν ήθελε να το πει κανείς και πιο ποιητικά, το βιβλίο είναι μια γέφυρα μεταξύ του παρελθόντος και του μέλλοντος.
7. Ένας μήνας “καραντίνα”. Ποια είναι τα πέντε βιβλία που θα θέλατε μαζί σας;
Τη Γενική Σχετικότητα του θείου Αλβέρτου, το ῾῾QE D᾿᾿ του Φάινμαν και ῾῾΄Ηλιος ο πρώτος ᾿᾿, ῾῾Μονόγραμμα᾿᾿ και ῾῾Τα Ρω του ΄Ερωτα᾿᾿ του Ελύτη.
8. Διαλέγετε παρέα για ολιγοήμερη απόδραση. Ποιους λογοτέχνες, ανεξαρτήτως ιστορικής περιόδου δράσης, θα συμπεριλαμβάνατε;
Σωκράτη (θα κάνουμε ατελείωτες και απολαυστικότατες συζητήσεις), Αρθούρο Ρεμπώ (έχω να του κάνω πάρα πολλές ερωτήσεις), Αλμπέρ Καμύ (για την τρομερή κριτική του σκέψη), Μάνο Ελευθερίου (επίσης για τον ίδιο λόγο) και Οδυσσέα Ελύτη (ως μια τεράστια πηγή γνώσης αλλά κι επειδή ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία μου).
9. Με ποιο τραγούδι ή άλμπουμ θα “ντύνατε” μουσικά ένα έργο σας;
Το συγκεκριμένο έργο δεν νομίζω πως πρέπει να το διαβάσει κανείς ακούγοντας μουσική. Αφού δεν είναι μυθισtόρημα ή κάτι που διαβάζει κανείς για να περάσει ευχάριστα την ώρα του. Σκοπός του είναι να προβληματίσει. Και για αυτό απαιτείται σιωπή.
Γενικότερα αν με ρωτάτε τι θα άκουγα εγώ διαβάζοντας κάτι πιο εύπεπτο (είτε δικό μου είτε αλλουνού), τότε θα έλεγα Mozart ή Chopin. Ο πιο αγαπημένος μου συνθέτης βέβαια είναι ο Χατζιδάκις.
10. Πιστεύετε στη μοίρα ή στη τύχη;
Στη μοίρα όχι. Η πορεία που θα πάρει η ζωή του καθενός είναι αποτέλεσμα επιλογών του και συγκυριών. Σε καμία περίπτωση δεν είναι προδιαγεγραμμένη. Στην τύχη φυσικά και πιστεύω (όπως και κάθε επιστήμονας). Με την κβαντομηχανική μάλιστα έχουμε δει πώς η τύχη επηρεάζει τον κόσμο πολύ περισσότερο από όσο νομίζαμε.
11. Χρειαζόμαστε περισσότερο ρομαντισμό ή ρεαλισμό στις ζωές μας;
Ξεκάθαρα ρομαντισμό. Ο ρεαλισμός χρειάζεται μόνο σαν ένα χαλινάρι για να μας κρατάει στη γη και να μην γκρεμοτσακιστούμε πετώντας στα σύννεφα. Για να δούμε όμως πραγματικά τι θέλουμε από τη ζωή, τι θα μας κάνει ευτυχισμένους και τι πρέπει να αναζητούμε, χρειαζόμαστε ρομαντισμό
