Η συγγραφέας Όλγα Κέγκου μιλά στον Κωνσταντίνο Μανίκα για το νέο της παιδικό βιβλίο “Ο Τυφώνας”.
- Τι πραγματεύεται το νέο σας παιδικό βιβλίο «Ο Τυφώνας» από τις εκδόσεις Ελκυστής και γιατί επιλέξατε αυτό τον τίτλο;
Το παιδικό μου βιβλίο «Ο Τυφώνας» περιγράφει την ιστορία ενός παιδιού με δυσλεξία. Πρόκειται για ένα εξάχρονο αγόρι που πηγαίνει στο Δημοτικό Σχολείο γεμάτο χαρά και ενθουσιασμό. Σύντομα όμως συνειδητοποιεί ότι διαφέρει από τα άλλα παιδιά. Η εμφάνιση του Τυφώνα-Δυσλεξία θα αλλάξει ριζικά τη ζωή του και τη σχολική του καθημερινότητα.
Ο τίτλος «Ο Τυφώνας» έχει διπλό σκοπό και νόημα. Αφενός, θέλησα να συμβολίσω τη δυσλεξία με ένα φυσικό φαινόμενο, ώστε να γίνει κατανοητό από τους αναγνώστες ότι η δυσλεξία αποτελεί ένα φυσικό και φυσιολογικό φαινόμενο, ένα κομμάτι της ζωής μας που δεν μπορούμε να αποφύγουμε ή να αποκλείσουμε. Αφετέρου, μέσω της «δυνατής» εικόνας ενός Τυφώνα, θέλω οι αναγνώστες να έρθουν σε επαφή με τα συναισθήματα που κατακλύζουν ένα παιδί όταν έρχεται αντιμέτωπο με την δυσλεξία. Τα αρχικά συναισθήματα, ο φόβος, η απογοήτευση και η ματαίωση δρουν σαν ένας «Τυφώνας» στην ψυχολογία του παιδιού και παραλύει ο κόσμος του. Για το λόγο αυτό, η ψυχολογική υποστήριξη και η συστηματική ενθάρρυνση του μαθητή από την οικογένεια και το σχολικό περιβάλλον είναι απαραίτητα.
- Έχουμε την ορθή συλλογική άποψη για τη δυσλεξία ή λειτουργούμε με στερεότυπα που περιθωριοποιούν τα παιδιά που την αντιμετωπίζουν;
Η δυσλεξία, όπως και οι άλλες μορφές ειδικών μαθησιακών δυσκολίων ή αναπηριών είναι ακόμη κάτι που δεν είναι εύκολα αποδεκτό από την κοινωνία μας. Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει μια μεγάλη προσπάθεια αποδοχής των ιδιαιτεροτήτων στα σχολεία και αρχίζει να καλλιεργείται μία τάση συμπεριληπτικής κουλτούρας. Παρόλα αυτά, οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα είναι αρκετά ισχυρά και, δυστυχώς, τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες αντιμετωπίζουν την περιθωριοποίηση και την ματαίωση, κάτι που μπορεί να τα οδηγήσει σε μια ευρύτερη σχολική παραίτηση. Σε αυτό το σημείο, είναι καθοριστική η υποστήριξη του παιδιού από τους εκπαιδευτικούς και η ορθή συνεργασία με την οικογένεια, ώστε να μπορέσει το παιδί να αντιμετωπίσει τους φόβους τους και τις καθημερινές ανησυχίες του, να νιώσει ικανό να δώσει την δική του προσωπική μάχη και να βγει νικητής.
- Τι θεωρείτε ότι θα αποκομίσουν ως απόσταγμα οι αναγνώστες του βιβλίου;
Θα ήθελα να κατανοήσουν την έννοια της διαφορετικότητας και της συμπερίληψης. Ζούμε σε μια πλουραλιστική κοινωνία όπου η διαφορετικότητα είναι πια αντιληπτή σε διάφορα επίπεδα, σε επίπεδο φυλετικό, μαθησιακό και ψυχολογικό. Είναι πολύ σημαντικό η νέα γενιά να είναι ανοιχτή και δεκτική στη διαφορετική φύση και υπόσταση του ανθρώπου και να αντιλαμβάνεται ότι όλοι είμαστε ίσοι ακόμα κι αν διαφέρουμε μεταξύ μας.
- Λείπει από την εκπαιδευτική διαδικασία η στοχευμένη χρήση του παραμυθιού ως διδακτικού εργαλείου;
Το παραμύθι αποτελεί ένα ισχυρό εκπαιδευτικό εργαλείο που μπορεί να αξιοποιηθεί ποικιλοτρόπως. Αφενός, εντάσσεται λειτουργικά στο γλωσσικό μάθημα για την καλλιέργεια του γραπτού και προφορικού λόγου και αφετέρου λειτουργεί ως αφόρμηση για την εφαρμογή σχεδίων εργασίας σε όλα τα μαθήματα. Επίσης, το παραμύθι λειτουργεί ως το προσφορότερο μέσον για την ηθική διαπαιδαγώγηση του παιδιού και την καλλιέργεια του συναισθηματικού τομέα, καθώς το παιδί, μέσα από το παραμύθι, εκφράζει αυθόρμητα τις απόψεις του και τα συναισθήματά του, αφήνει τη φαντασία του ελεύθερη και απελευθερώνεται ψυχικά και συναισθηματικά. Το παραμύθι, λοιπόν, εντάσσεται επίσημα στα Νέα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, εντούτοις η συστηματική και στοχευμένη αξιοποίησή του είναι στο χέρι του κάθε εκπαιδευτικού. Προσωπικά, θεωρώ ότι υπάρχουν περιθώρια συστηματικότερης χρήσης του ως διδακτικού εργαλείου, κυρίως στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου.
- Αν έπρεπε να επιλέξετε την πιο χαρακτηριστική φράση του βιβλίου, ποια θα ήταν αυτή;
«Ένα βιβλίο για παιδιά με δυσλεξία και για παιδιά χωρίς δυσλεξία».
- Ποιο ήταν το αρχικό ερέθισμα για να ασχοληθείτε τη συγγραφή;
Η καθημερινή μου επαφή με παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες με έκανε να δω το έργο μου με διαφορετική ματιά. Ως ειδική παιδαγωγός, αισθάνθηκα την ανάγκη να βοηθήσω αυτά τα παιδιά όχι μόνο μέσα από τη δουλειά μου αλλά και με μια ευρύτερη έννοια. Έτσι προέκυψε η συγγραφή για μένα που, προς το παρόν, αφορά αποκλειστικά στη συγγραφή παιδικών βιβλίων που πραγματεύονται θέματα Ειδικής Αγωγής.
- Τα παιδιά είναι πιο “δύσκολοι” αναγνώστες από τους μεγάλους;
Δεν θα έλεγα ότι τα παιδιά είναι «δύσκολοι» αναγνώστες. Τα παιδιά είναι ανοιχτά, γεμάτα περιέργεια για ό,τι τραβήξει την προσοχή τους και το ενδιαφέρον τους. Είναι, όμως, πιο αντικειμενικοί κριτές ενός βιβλίου καθώς μπορούν ενστικτωδώς να διακρίνουν ένα έργο που είναι γραμμένο με σεβασμό προς τους αναγνώστες τους και τις ανάγκες τους και έχει «κάτι να τους πει». Είναι, νομίζω, οι σοφότεροι αναγνώστες και οι καλύτεροι κριτές.
- Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στην ψηφιακή εποχή μας;
Η εποχή που διανύουμε είναι, όντως, μια ψηφιακή εποχή, όπου η οθόνη και οι υπολογιστές έχουν καταλάβει ένα σημαντικό ρόλο στις ζωές μας. Τα παιδιά είναι εξοικειωμένα από πολύ μικρή ηλικία με την χρήση του τάμπλετ και κάθε παιδί, ενδεχομένως, έχει από νωρίς το δικό του τάμπλετ. Η χρήση του βιβλίου έχει σαφώς παραγκωνιστεί. Είναι στο χέρι κάθε οικογένειας να φέρει σε επαφή το παιδί του με τον κόσμο του βιβλίου και να του καλλιεργήσει το αίσθημα της φιλαναγνωσίας. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι δυο κόσμοι αντικρουόμενοι. Οθόνη και βιβλίο μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά στη ζωή ενός παιδιού και το καθένα από αυτά θα συμβάλλει με τον δικό του τρόπο σε μια υγιή ανάπτυξη της προσωπικότητας και της ψυχολογίας ενός παιδιού.
- Ένας μήνας “καραντίνα”. Ποια είναι τα πέντε βιβλία που θα θέλατε μαζί σας;
Δύσκολη ερώτηση. Ανέκαθεν, ήμουν φιλαναγνώστρια και μου αρέσει να περιπλανιέμαι σε διάφορα είδη λογοτεχνίας. Έτσι, αγαπώ την παιδική λογοτεχνία, που μιλάει απευθείας στην καρδιά μου αλλά, ταυτόχρονα, με ενδιαφέρει η κλασική ελληνική λογοτεχνία και τα βιβλία αυτοβελτίωσης και ψυχολογίας. Δεν θα μπορούσα, όμως, να αγνοήσω την αγάπη μου για το αστυνομικό μυθιστόρημα. Οπότε, θα επέλεγα το αγαπημένο μου βιβλίο από κάθε είδος που προανέφερα και η λίστα μου θα ήταν η εξής:
- Όλες μου οι ρίγες, μια ιστορία για τον αυτισμό, Shaina Rudolph & Danielle Royer
- Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου, Άλκη Ζέη
- Να ζεις, να αγαπάς και να μαθαίνεις, Λέο Μπουσκάλια
- Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Νίκος Καζαντζάκης
- Αιχμηρά αντικείμενα, Gillian Flynn
- Διαλέγετε παρέα για ολιγοήμερη απόδραση. Ποιους λογοτέχνες, ανεξαρτήτως ιστορικής περιόδου δράσης, θα συμπεριλαμβάνατε;
Oscar Wilde, Leon Tolstoi, Arthur Schopenhauer, Νίκος Καζαντάκης, Κώστας Καρυωτάκης, Πηνελόπη Δέλτα. Θα προτιμούσα αυτή η απόδραση να ήταν πολυήμερη και η παρέα ακόμη μεγαλύτερη.
- Χρειάζεται περισσότερος ρομαντισμός ή ρεαλισμός στις ζωές μας;
Χωρίς δεύτερη σκέψη, θα απαντήσω ρομαντισμός. Ερχόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι με τον ρεαλισμό στη ζωή μας και συχνά με το σκληρό του πρόσωπο. Εξάλλου, λίγη μαγεία ποτέ δεν έβλαψε κανέναν.
