Η ποιήτρια Ελένη Βαρθάλη * μιλά στο CulturePoint.gr και μέσα από τις 10+1 Ερωτήσεις του Κωνσταντίνου Μανίκα, μάς συστήνει τις “Χρονολισθήσεις” και καταθέτει τις απόψεις της για το βιβλίο στη σύγχρονη εποχή και πολλά ακόμα θέματα.

1. Η έμπνευση ή η σκληρή δουλειά, παίζει το σημαντικότερο ρόλο για ένα επιτυχημένο έργο;

Πιστεύω στη συνέργεια και των δύο. Αφενός, η έμπνευση είναι η στιγμιαία θεϊκή αναλαμπή που σε επισκέπτεται απρόσμενα και, αφετέρου, είναι η συστηματική δουλειά (εσωτερική και μη) που σκοπό έχει να αξιοποιήσει ο γράφοντας το δώρο που του δόθηκε. Το ένα δίχως την ύπαρξη του άλλου θα ήταν σαν ένας καλός σπόρος βρισκόμενος σε στέρφα γη.

2. Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στην ψηφιακή εποχή μας;

Σήμερα, μπορούμε να μιλάμε για μετάλλαξη των τεχνολογιών της γραφής, ο δε αναγνώστης, έχοντας πλέον στην υπηρεσία του ηλεκτρονικά κείμενα και συναφείς καινοτομίες, εκθέτει τον εαυτό του σε νέες ευκαιρίες, εμπειρίες αλλά και κινδύνους.

Η χρήση των ψηφιακών μέσων έχει επιδράσει μέχρι ένα βαθμό αρνητικά στο χώρο του βιβλίου. Εντούτοις, πιστεύω πως το βιβλίο δεν έχει χάσει την υλικότητά του, όπως γενικότερα υποστηρίζεται, αντιθέτως, έχει επιδείξει ιδιαίτερη ανθεκτικότητα στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή. Τίποτε δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη μαγεία της υφής του, το φυλλομέτρημα, τη μυρωδιά του χαρτιού και της μελάνης, καθώς και την, αναπτυσσόμενη μεταξύ του βιβλίου και του αναγνώστη, συναισθηματική σχέση.

3. Με ποιον λογοτεχνικό χαρακτήρα ταυτίζεστε και ποιον αντιπαθείτε;

Αν και έχω θαυμάσει αρκετούς ήρωες βιβλίων, δεν έχω ταυτιστεί απόλυτα με κανένα λογοτεχνικό χαρακτήρα.

Όσον αφορά στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης, ο χαρακτήρας ο οποίος αντιπαθώ είναι εκείνος του Ιάγου, στο θεατρικό έργο του Σαίξπηρ «Οθέλλος». Μου προκαλεί, ακόμη, εντύπωση το πόσο εύκολα ένας ευφυής άνθρωπος χωρίς ηθικά ερείσματα μπορεί να καταστρέψει τη ζωή άλλων, εκμεταλλευόμενος τις αδυναμίες και τα πάθη τους.

4. Ένας μήνας “καραντίνα”. Ποια είναι τα πέντε βιβλία που θα θέλατε μαζί σας;

Δύσκολη επιλογή…. Αλλά σίγουρα θα ήθελα μαζί μου τα εξής: «Τα χειρόγραφα του φθινοπώρου» του Τάσου Λειβαδίτη, το «Μονόγραμμα» του Οδυσσέα Ελύτη, τα « Άπαντα» του Κ. Π. Καβάφη, «Τα Τέσσερα Κουαρτέτα» του T. S. Eliot και τα «Φύλλα χλόης» του Walt Whitman.

5. Διαλέγετε παρέα για ολιγοήμερη απόδραση. Ποιους λογοτέχνες, ανεξαρτήτως ιστορικής περιόδου δράσης, θα συμπεριλαμβάνατε;

Εφόσον μου τίθεται ένα τόσο ενδιαφέρον ερώτημα, θα προτιμούσα στην προκειμένη περίπτωση η συντροφιά μου να απαρτίζεται από ετερόκλητες προσωπικότητες.

Θα ήθελα, λοιπόν, τον Τάσο Λειβαδίτη, την Κατερίνα Αγγελάκη- Ρουκ, το Νίκο Καζαντζάκη, τον Επίκουρο, τον Arthur Rimbaud, το Γιάννη Σκαρίμπα, τον Oscar Wilde, το  Khalil Gibran, και τον Heinrich Karl Bukowski. 

6. Πώς θα περιγράφατε συνοπτικά την τελευταία σας δημιουργία;

Οι «Χρονολισθήσεις» εκδόθηκαν τον Απρίλιο του 2020, από τις εκδόσεις Ιωλκός. Περιλαμβάνουν 50 ποιήματα. Ολισθήσεις στον χρόνο, τον μέγα ακίνητο, από τη ρωγμή του οποίου ανακαλύπτει κανείς τον εγκαταλελειμμένο του κόσμο.

Εδώ, η μνήμη είναι ενεργή, πρόκειται για μια εσωτερική διαδρομή, μια προσπάθεια να θυμηθούμε εκείνο που είχαμε ξεχάσει, να αποκαλύψουμε και να αποκαλυφθούμε, συναρμολογώντας τη δική μας πραγματικότητα με βάση την προσωπική μας αλήθεια και εξορύσσοντας το μέσα μας φως. Αυτή είναι μια διαδικασία επώδυνη, που όμως, εν τέλει, λειτουργεί απελευθερωτικά.

Η συγκεκριμένη συλλογή πραγματεύεται, επίσης, ζητήματα που αφορούν τον σκοπό της ζωής, τον έρωτα, τη μοναξιά, την απώλεια, το υπαρξιακό αδιέξοδο του θανάτου, τη φθορά του σώματος και την αγωνία για το επέκεινα.

7. Ποια θεωρείτε την πιο χαρακτηριστική φράση από τα βιβλία σας;

Εκτός από τον ίδιο τον τίτλο της συλλογής «Χρονολισθήσεις», χαρακτηριστική θεωρώ τη φράση «Ζούμε για την έκρηξη της στιγμιαίας αιωνιότητας».

8. Με ποιο τραγούδι ή και άλμπουμ θα “ντύνατε” μουσικά ένα έργο σας;

Επειδή αγαπώ ιδιαίτερα την παραδοσιακή πορτογαλική μουσική, θα έντυνα την προσωπική μου συλλογή με ένα fado της Amalia Rodrigues, το”Canção do Mar”.

9. Αναγνωρίζετε γρήγορα τα λάθη σας και ποια συγχωρείτε ευκολότερα στους άλλους;

Αναγνωρίζω τα λάθη μου και ευτυχώς μαθαίνω μέσα απ’ αυτά, αν και δυσκολότερα τα συγχωρώ στον εαυτό μου. Τα λάθη των άλλων τα δικαιολογώ, αφού εξετάσω την αιτία για την οποία έγιναν. Αν τα συγχωρώ; Ναι, τα συγχωρώ, αρκεί να μην υπάρχει εξαρχής κακή προαίρεση.

10. Αν για την καριέρα σας έπρεπε να απομακρυνθείτε σημαντικό διάστημα από την οικογένεια σας, θα το κάνατε;

Θα προσπαθούσα να συνδυάσω και τα δύο. Ωστόσο αν αποφάσιζα να απομακρυνθώ για ένα διάστημα, θα ήταν για πολύ συγκεκριμένο λόγο και η οικογένειά μου θα στήριζε την επιλογή μου.

11. Χρειάζεται περισσότερος ρομαντισμός ή ρεαλισμός στις ζωές μας;

Στις μέρες μας, ο ρομαντισμός κρίνεται περισσότερο αναγκαίος, στο μέτρο που δεν στρεβλώνει την αντίληψή μας.

• Η Ελένη Βαρθάλη γεννήθηκε το 1970 στην Αθήνα. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Εργάζεται στη Χαλκίδα όπου και διαμένει. Υπήρξε μέλος του Δ.Σ. του Πολιτιστικού Συλλόγου Φίλοι τον Γιάννη Σκαρίμπα. Ποιήματά της έχουν δημοσιευθεί στον Τύπο. Οι Χρονολισθησεις είναι η πρώτη της ποιητική συλλογή.