Η συγγραφέας Χριστίνα Κρητικού απαντά στις 10+1 Ερωτήσεις που τις θέτει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, με αφορμή την κυκλοφορία του νέου της παιδικού βιβλίου “Η περιπέτεια μιας Μπλε Κουκκίδας”.
- Τι πραγματεύεται το νέο σας παιδικό βιβλίο «H περιπέτεια μιας Μπλε Κουκκίδας» από τις εκδόσεις Διάνοια, που κυκλοφόρησε πρόσφατα;
«Η περιπέτεια μιας Μπλε Κουκκίδας» αφορά το κυνήγι των στόχων μας και την σοφία που αποκτούμε μέσα απ’ το ταξίδι αυτό. Η Κουκκίδα μας αισθάνεται μικρή και ασήμαντη μέσα σ’ αυτόν τον τεράστιο κόσμο. Όπως μπορεί να νιώθουν και πολλά παιδιά γύρω μας… Κάθε μέρα ονειρεύεται να γίνει κάτι άλλο απ’ αυτό που είναι! Στην πορεία όμως αλλάζει κατεύθυνση, ωριμάζει, και το κυριότερο απ’ όλα: καταλαβαίνει πόσο σπουδαία και σημαντική είναι! Και πως ακόμα και οι μικροί μπορούν να πετύχουν μεγάλα πράγματα!
- Γιατί επιλέξατε την έμμετρη μορφή; Θεωρείτε ότι είναι πιο προσιτή και πιο ευχάριστη για τα παιδιά;
Για την ακρίβεια δεν την επιλέγω εγώ την έμμετρη μορφή. Με επιλέγει εκείνη! Η ομοιοκαταληξία έρχεται στο μυαλό μου αβίαστα και σαρωτικά πολλές φορές. Θεωρώ πως οι ιστορίες με ομοιοκαταληξία είναι ό,τι καλύτερο για τα μικρά παιδιά: το νόημα που θέλεις να περάσεις γίνεται εύκολα αντιληπτό, η ανάγνωση με ρυθμό, μέσα από στίχους, γίνεται διασκέδαση, ενώ οι έννοιες και τα μηνύματα φαίνεται πως μένουν στη μνήμη τους για καιρό.
Άλλωστε και στο πρώτο μου βιβλίο, στον Χορό της Ηλιαχτίδας, οι συμβουλές στα παιδιά για το πώς να αποφεύγουν κακόβουλους ενήλικες και να εμπιστεύονται τους γονείς τους, δίνονται μέσα από ποιήματα.
- Τι θεωρείτε ότι θα αποκομίσουν ως απόσταγμα οι αναγνώστες του βιβλίου;
Οι μικροί αναγνώστες θα αποκομίσουν ότι ακόμα και ένα πλάσμα τόσο μικροσκοπικό όσο μία κουκκίδα, μπορεί να βρει τον ρόλο του αλλά και ν’ ανακαλύψει τις ίδιες του τις δυνάμεις. Η μικρή Κουκκίδα βιαζόταν να μεγαλώσει και να γίνει κάτι άλλο απ’ αυτό που είναι. Στην πορεία της ζωής μας όμως τα πράγματα αλλάζουν, τα «θέλω» μας διαπλάθονται μέσα απ’ το ταξίδι μας και ο εαυτός μας, ο ίδιος, μας εκπλήσσει.
Κανένας δεν είναι ασήμαντος και όλοι έχουν δικαίωμα να εξελίσσονται. Αυτό νομίζω, είναι το σπουδαιότερο απόσταγμα της Μπλε Κουκκίδας!
- Λείπει από την εκπαιδευτική διαδικασία η στοχευμένη του παραμυθιού ως διδακτικού εργαλείου;
Θα έλεγα πως λείπει, ναι. Χωρίς βέβαια να παραβλέπουμε ότι τα τελευταία χρόνια γίνονται σοβαρές προσπάθειες για την ένταξη των παραμυθιών στη διδασκαλία. Θα έπρεπε να δίνεται πλέον περισσότερος χώρος και χρόνος μέσα στην τάξη για τα σύγχρονα παραμύθια, σε σχέση με τα κλασικά, διότι απευθύνονται στις τωρινές ανάγκες και αναζητήσεις των παιδιών. Υπάρχουν εξαιρετικοί συγγραφείς παιδικών βιβλίων στη σημερινή εποχή, που έχουν πολλά να προσφέρουν στην συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών.
Το παραμύθι θα πρέπει να χρησιμοποιείται στοχευμένα ως διδακτικό εργαλείο στην τάξη και ως βιωματική εμπειρία για τα παιδιά: πέρα από την απλή ανάγνωση, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η δραματοποίηση, ο αυτοσχεδιασμός, το παιχνίδι ρόλων, η παρατήρηση και διαχείριση συναισθημάτων και τόσα άλλα. Είναι δε, ιδιαιτέρως χρήσιμο στο νηπιαγωγείο και στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, όπου παρατηρούνται συναισθηματικά και νοητικά άλματα και τα παράθυρα της ψυχής τους είναι διάπλατα ανοιχτά.
- Αν έπρεπε να επιλέξετε την πιο χαρακτηριστική φράση του βιβλίου, ποια θα ήταν αυτή;
«…Μα στο ταξίδι μου έμαθα Εμένα ν’ αγαπώ…»
Είναι μια φράση που ενισχύει την αυτό-εκτίμηση και τον αυτό-σεβασμό στο παιδί, οπότε είναι πολύ σημαντική για να μπουν οι σωστές βάσεις για την μετέπειτα πορεία του.
- Ποιο ήταν το αρχικό ερέθισμα για να ασχοληθείτε τη συγγραφή;
Πάντα υπάρχουν γύρω σου άπειρα ερεθίσματα όταν έτσι εκφράζεται η ψυχή σου. Υπάρχουν κάποιες στιγμές που απλά δεν μπορείς να κάνεις διαφορετικά και πρέπει να γράψεις τις σκέψεις σου. Έχει τύχει δε να ξυπνήσω μέσα στη νύχτα για να γράψω σ’ ένα χαρτάκι μια ιδέα που είχα, προκειμένου να μην την ξεχάσω μέχρι το πρωί. Το ισχυρότερο ερέθισμα όμως ήταν και είναι τα παιδιά μου, γι’ αυτό και όλα μου τα παραμύθια γράφτηκαν αφού απέκτησα παιδιά. Αυτοσχέδιες ιστορίες που σκαρφιζόμουν για τον ύπνο, για τη σωστή διατροφή τους, για το θάρρος, για τη φιλία, την αλλαγή των εποχών και τόσα άλλα.. η καθημερινότητα με τα παιδιά μπορεί να σου δώσει πάμπολλα ερεθίσματα, αρκεί να τα αφουγκραστείς…
- Τα παιδιά είναι πιο “δύσκολοι” αναγνώστες από τους μεγάλους;
Αναλόγως. Εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού, την διάθεσή του την συγκεκριμένη στιγμή, ακόμα και απ’ το πόσο προωθείται το διάβασμα μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον. Δεν θα έλεγα ότι είναι πιο δύσκολοι, σίγουρα όμως είναι πιο απαιτητικοί αναγνώστες. Το παιδί θα διαβάσει με χαρά ένα βιβλίο, μόνο εάν του κεντρίσει το ενδιαφέρον απ’ την αρχή. Το παιδί δεν θα κάνει την υπομονή του ενήλικα μ’ ένα «μέτριο» βιβλίο, ελπίζοντας ότι στην πορεία θα γίνει πιο ενδιαφέρον…. απλά θα το παρατήσει! Τα ερεθίσματα σήμερα είναι αμέτρητα και η μάχη σκληρή.
Αυτός ο μικρός και έξυπνος αναγνώστης λοιπόν απαιτεί χιούμορ, δράση, έξυπνα κείμενα, θετικά συναισθήματα, όμορφες εικόνες που σε συνεπαίρνουν… αλλιώς γιατί ν’ ασχοληθεί;
Παρατηρείται δε, τα τελευταία χρόνια, μέσα στην υπερ-πληθώρα βιβλίων που κυκλοφορεί, το παιδί να υποτιμάται, συχνά, ως αναγνώστης, με μικρά, αδιάφορα και ασαφή κείμενα, χωρίς πρωτοτυπία και σκέψη. Όλο αυτό, μέσα σ’ ένα γενικότερο πλαίσιο θεώρησης ότι τα παιδιά δεν χρειάζονται «πολλά-πολλά». Όχι, το αντίθετο: τα παιδιά χρειάζονται πολλά!
- Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στην ψηφιακή εποχή μας;
Τον σπουδαιότερο από ποτέ: στην ψηφιακή εποχή που ζούμε το βιβλίο έχει πλέον ρόλο εξισορροπητικό. Σαφώς και δεν παραγκωνίζουμε την σπουδαιότητα της τεχνολογίας και του διαδικτύου που μας προσφέρουν άπειρες δυνατότητες καθημερινά. Όμως το βιβλίο ήταν και θα είναι πάντα ένα ταξίδι στον κόσμο των συναισθημάτων και της γνώσης. Καμία οθόνη δεν μπορεί να το αντικαταστήσει αυτό. Ακόμα και η ηλεκτρονική ανάγνωση ενός e-book δεν μπορεί να συγκριθεί με το ξεφύλλισμα και τη μυρωδιά του βιβλίου. Ακόμα και τα καλύτερα γραφικά στα on line games δεν συγκρίνονται με τις εικόνες ενός καλού παιδικού βιβλίου.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω ολόψυχα την κυρία Βιβή Μαρκάτου για τον φανταστικό κόσμο που μας ταξιδεύει με τις υπέροχες εικόνες της. Η κύρια Μαρκάτου δίνει φτερά στα παραμύθια μου και αυτό δεν συγκρίνεται με καμία οθόνη!
Εάν λοιπόν η ψηφιακή μας εποχή είναι συνώνυμο της ταχύτητας, της μηδαμινής ανοχής/υπομονής και των ανεξέλεγκτων ερεθισμάτων για το παιδί, το βιβλίο είναι συνώνυμο της σκέψης, της αναζήτησης, της ψυχικής ανάτασης και της αυτό-βελτίωσης.
Ας μειώσουμε την οθόνη απ’ τα παιδιά μας κατά μία ώρα ημερησίως και ας αντικαταστήσουμε αυτή την ώρα με το διάβασμα. Σίγουρα θα βγούμε όλοι κερδισμένοι….
- Ένας μήνας “καραντίνα”. Ποια είναι τα πέντε βιβλία που θα θέλατε μαζί σας;
Εφόσον θα ‘μαστε σε «καραντίνα», τότε θα χρειάζομαι κάτι που θα μου δώσει λίγη χαρά, κουράγιο και ελπίδα στα δύσκολα. Οπότε θα ήθελα μαζί μου τα εξής:
- Ο Γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον (Ρίτσαρντ Μπαχ)
- Ο δρόμος της Ευτυχίας (Χόρχε Μπουκάι)
- Να σου πω μια ιστορία (Χόρχε Μπουκάι)
Και επειδή χωρίς παραμύθι δεν γίνεται:
- Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών (Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν) και
- Ο μικρός Πρίγκιπας (Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ)
- Διαλέγετε παρέα για ολιγοήμερη απόδραση. Ποιους λογοτέχνες, ανεξαρτήτως ιστορικής περιόδου δράσης, θα συμπεριλαμβάνατε;
Δύσκολη επιλογή, ποιον να πρωτοδιαλέξεις! Νομίζω πως στην ολιγοήμερη απόδραση θα προτιμούσα να είναι μαζί μου ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Γιάννης Ρίτσος αλλά και ο Ναζίμ Χικμέτ, για να μου απαγγέλουν τα θαυμάσια ποιήματά τους….
- Χρειάζεται περισσότερος ρομαντισμός ή ρεαλισμός στις ζωές μας;
Αναμφίβολα, ρομαντισμός! Κυρίως με την έννοια του οραματισμού ενός καλύτερου και δικαιότερου κόσμου, με περισσότερη ενσυναίσθηση. Διανύουμε την πιο σκληρή εποχή του ρεαλισμού, γεγονός που επηρεάζει βαθιά την ψυχοσύνθεση των παιδιών, ειδική στην εφηβική ηλικία. Τα συναισθήματα υποτιμούνται, θεωρούνται ακόμα και αδυναμία πολλές φορές. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το διαδίκτυο προβάλλουν έναν ωμό ρεαλισμό στις ανθρώπινες σχέσεις, που θα ‘λεγε κανείς ότι έγινε πλέον μόδα, καθιστώντας τα πιο ρομαντικά παιδιά, σχεδόν «γραφικά».
Ρομαντισμός και πάλι ρομαντισμός, λοιπόν. Την πραγματικότητα την βλέπουμε καθημερινά και μάλλον υπό το πρίσμα μας γκρίζας διάστασης. Ας επιτρέψουμε στους εαυτούς μας, πού και πού, να τους συνεπάρει ένα παραμύθι!
Σας ευχαριστώ ολόψυχα για αυτή την συνέντευξη, καθώς επίσης ευχαριστώ θερμά τις εκδόσεις Διάνοια και την Βιβή Μαρκάτου για την άψογη συνεργασία και την εμπιστοσύνη!
Χριστίνα Κρητικού
