Η συγγραφέας Τζένη Μανάκη, απαντά στις 10+1 Ερωτήσεις του Κωνσταντίνου Μανίκα για το CulturePoint.gr.
1.Η έμπνευση ή η σκληρή δουλειά, παίζει το σημαντικότερο ρόλο για ένα επιτυχημένο έργο;
Πιστεύω ότι και οι δύο παράγοντες αποτελούν προϋπόθεση. Η σκληρή δουλειά είναι αναγκαία όσον αφορά το δούλεμα της δομής και της γλώσσας σε κάθε θεματική. Όταν πρόκειται για έργο που έχει ως βάση την Ιστορία, την πολιτική, την περιρρέουσα κοινωνική κατάσταση αλλά και την καταβύθιση στον ψυχικό κόσμο των ηρώων, οπωσδήποτε απαιτούνται γνώσεις, που είναι ένα μέρος αυτού που ονομάζετε σκληρή δουλειά.
2.Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στην ψηφιακή εποχή μας;
Πιστεύω και ελπίζω ότι δεν θα πάψει για πολλά ακόμη χρόνια το βιβλίο να κατέχει σημαντικότερο ρόλο από το ψηφιακό δίδυμό του, για κάθε λάτρη της ανάγνωσης. Είναι κάτι χειροπιαστό, ένα αντικείμενο φετίχ για τους βιβλιόφιλους, ένα αντικείμενο κάθε συνθήκης, δεν εξαρτάται η χρήση του ούτε από την ύπαρξη ηλεκτρισμού ούτε wi- fi.
Όσον αφορά τη γενικότερη χρήση των ψηφιακών μέσων, είναι αλήθεια ότι πολύς από τον ελεύθερο χρόνο των χρηστών καταναλώνεται εκεί, και λιγότερος στην ανάγνωση βιβλίων. Ωστόσο, είχαμε την ευχάριστη είδηση, μέσα στο γκρίζο που μας περιβάλλει από την πανδημία, ότι τα βιβλιοπωλεία, αν και κλειστά κάνουν χρυσές δουλειές αυτόν τον καιρό, πράγμα που σηματοδοτεί κάτι καλό!
3. Με ποιον λογοτεχνικό χαρακτήρα ταυτίζεστε και ποιον αντιπαθείτε;
Σπάνια ταυτίζομαι με χαρακτήρες βιβλίων. Πιθανόν να διαπιστώνω κάποια κοινά στοιχεία με τον εαυτό μου, κυρίως στους χαρακτήρες που δημιουργώ, αλλά δεν έχω αισθανθεί πλήρη ταύτιση με κανέναν.΄Οπως, δεν αντιπαθώ κανέναν, ακόμη και έναν πολύ κακό χαρακτήρα, αντίθετα με ιντριγκάρει η καταβύθιση στο σκοτεινό στοιχείο του μυαλού ή της ιδιοσυγκρασίας του, και με εξιτάρει η πιθανή λύτρωση, όταν υπάρχει στο κείμενο η μαεστρία αυτής της μετάβασης.
4. Ένας μήνας “καραντίνα”. Ποια είναι τα πέντε βιβλία που θα θέλατε μαζί σας;
“ Το πρόσωπό σου αύριο” του Χαβιέρ Μαρίας – ένα βιβλίο με το οποίο ο συγγραφέας του μας εισάγει με έναν γοητευτικό στοχασμό πάνω στην ικανότητά μας να γνωρίζουμε την πραγματική φύση των ανθρώπων, με την πρώτη ματιά , και σ΄αυτό που εξελίσσονται μέσα από τον χρόνο.
“Η Σεϊόμπο πέρασε από εκεί κάτω” του Λάζλο Κραζναχορκάι, ένα βιβλίο για την αβάσταχτη ομορφιά της τέχνης. Ο συγγραφέας με τη μεγαλειώδη πρόζα του προσκαλεί σε στοχαστικές αναζητήσεις γύρω από θέματα τέχνης τόσο από την πλευρά του καλλιτέχνη, όσο και του θεατή, και ερευνά τη συγκίνηση που προκαλούν τα θαύματα του ορατού μας κόσμου, αφιερώνοντας σελίδες μεγάλης έντασης που παίρνουν τη μορφή αισθητικού μανιφέστου.
“Στο Καφενείο του Αιόλου” του Δημήτρη Στεφανάκη, ένα απολαυστικό βιβλίο, στο οποίο ο συγγραφέας ξεδιπλώνει ένα μεγάλο μέρος της αναγνωστικής εμπειρίας του μ΄έναν ιδιαίτερα βαθύ και συγχρόνως απολαυστικό τρόπο, ως μια προτροπή ανάγνωσης ή και επανασύνδεσης με παλαιότερα αναγνώσματα. Στο καφενείο του Αιόλου γίνονται θαύματα! Διάσημοι συγγραφείς προτιμούν αυτό το άχρονο στέκι της λογοτεχνίας για καφέ, συζήτηση και επιβεβαίωση της διαχρονικότητάς τους. Εξίσου διάσημοι ήρωες της λογοτεχνίας εγκαταλείπουν τον χάρτινο κόσμο τους, άλλοι αποζητώντας αποκατάσταση του ονόματός τους κι άλλοι για να επιβεβαιώσουν ότι δεν αδικήθηκαν από τον δημιουργό τους.
“Ο Αύγουστος” του Τζον Ουίλλιαμς, ένα βιβλίο με επιστολική μορφή. Μέσα από τις επιστολές των ηρώων απεικονίζεται το εντυπωσιακό πορτρέτο ενός διάσημου άνδρα της Ρωμαϊκής Ιστορίας, με περίπλοκη ψυχοσύνθεση, και ταυτοχρόνως το πανόραμα μιας συναρπαστικής εποχής. Πρόκειται για τον Καίσαρα Οκταβιανο Αύγουστο (63 π.Χ – 14 μ.Χ.) που εξασφάλισε στη Ρώμη μια πολυετή περίοδο ειρήνης και ευημερίας.
“Η σκιά του Ευνούχου” του Ζάουμε Καμπρέ, μία οικογενειακή σάγκα που αναιρεί υφολογικά τα κλισέ του είδους. Οι ιδεολογίες που διαπερνούν το έργο και η λογοτεχνική αξιοποίηση των φιλοσοφικών προσεγγίσεων, τού προσδίδουν πέρα από αναγνωστική απόλαυση, υψηλού επιπέδου αισθητική αξία. Η μαεστρία της γραφής του Καμπρέ υποδηλώνει ταυτοχρόνως το βάθος γνώσεών του σε κάθε τομέα της Τέχνης, της πολιτικής Ιστορίας, της φιλοσοφίας των θρησκειών, της ψυχολογίας ατόμου και κοινωνικού συνόλου.
Είναι βιβλία που διάβασα σχετικά πρόσφατα και αγάπησα και θα ήθελα να εκμεταλλευτώ τον μήνα εγκλεισμού για μια δεύτερη, ακόμη πιο απολαυστική ανάγνωση.
5. Διαλέγετε παρέα για ολιγοήμερη απόδραση. Ποιους λογοτέχνες, ανεξαρτήτως ιστορικής περιόδου δράσης, θα συμπεριλαμβάνατε;
Θα επέλεγα τον Καμύ και μαζί τον Δημήτρη Στεφανάκη που με το βιβλίο του “Συλλαβίζοντας το Καλοκαίρι” του χάρισε μια “ ευκαιρία επανόδου στη ζωή”, θα είχαν σίγουρα πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις, και επειδή πιθανώς θα υπήρχαν και διαφωνίες,( ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να συμβεί όταν κάποιος παίρνει την πρωτοβουλία να σε επαναφέρει στον άθλιο τούτο κόσμο), ως ειρηνοποιό θα προσκαλούσα τον Τσέχωφ, που αγαπώ και θαυμάζω πολύ! Μαζί τους θα ήθελα και τον Κραζναχορκάι για λίγη σκοτεινιά και μελαγχολία, μια δόση πραγματικότητας δηλαδή. Και επειδή δεν ξέρω πως θα επιδρούσε τόσος ζόφος στη συντροφιά, πιθανόν να σκεφτόμουν καλά που δεν προσκάλεσα και τον Μπέκετ. ΄Ενας Τζόις, να αφηγηθεί την περιπέτεια του “ Οδυσσέα” του, θα ήταν ό,τι χρειάζεται να μην τελειώσει ποτέ αυτή η υπέροχη συνάντηση!
6. Πώς θα περιγράφατε συνοπτικά την τελευταία σας δημιουργία;
“Με το χέρι στο στήθος”. Πρόκειται για ένα άτυπο χρονικό των πρώτων χρόνων της νέας χιλιετίας με τα νέα προβλήματα που προέκυψαν στον κόσμο της Δύσης, όπως είναι η ισλαμικη τρομοκρατία. Θίγω επίσης το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας, που λογικά, μέσα από την άνοδο της μόρφωσης των ανθρώπων και της όποιας στάθμης εμπέδωσης της ισότητας των φύλων θα έπρεπε να είχε σταματήσει. Αντίθετα παρατηρούμε να γιγαντώνεται.΄Ολα αυτά μέσα από μια περιπέτεια, όπου κυριαρχεί ο έρωτας και ο θάνατος, παρέα με τον πολιτισμό.
7. Ποια θεωρείτε την πιο χαρακτηριστική φράση από τα βιβλία σας;
Του τελευταίου βιβλίου μου με τίτλο “Με το χέρι στο στήθος” :
“Ένιωθα να ακροβατώ ανάμεσα σε διαφορετικές εκφάνσεις του ψυχισμού μου, που με κατεύθυναν προς τη σχεδόν υπερβατική μορφή έρωτα για τον Φουάντ. Κάποιες φορές προσωρινά λυτρωνόμουν από την αίσθηση ανασφάλειας, μέχρι που επανέκαμπτε το σφίξιμο από τη μέγγενη του φόβου, για να κατατροπώσει την αδικαιολόγητη ενστικτώδη αισιοδοξία για την έκβαση της κατάστασης.”
Του προηγούμενου με τίτλο: “Για την Ελίζα” :
”Αρμενίζαμε για χρόνια στα θολά νερά μιας ακύμαντης θάλασσας , μόνο που πότε – πότε η βάρκα μας έμπαζε γερές δόσεις θλίψης, κι όλο φοβόμουν ότι θα βουλιάξουμε στο σκοτεινό βυθό. Αναδυόμουν στο θαμπό φως κι έψαχνα ψηλαφώντας να βρω στηρίγματα, στα ακούσματα και στα αναγνώσματά μου. Πίστευα ακράδαντα, ότι μόνον αυτά μπορούσαν να απομακρύνουν την αποδομητική δύναμη της κατάθλιψης, ενώ εκείνη δεν έκανε καμία προσπάθεια να απαλλαγεί από τον ανεπιθύμητο ένοικο της μνήμης της.”
8. Με ποιο τραγούδι ή και άλμπουμ θα “ντύνατε” μουσικά ένα έργο σας;
Το τελευταίο μ’ ένα ρόντο για πιάνο, του Μότσαρτ, παιγμένο από τον Ασκενάζυ (είναι το soundtrack μιας σκηνής του βιβλίου) και με το Imagine που είναι τραγούδι που ”επενδύει” μια άλλη σκηνή, προς το τέλος του.
9. Αναγνωρίζετε γρήγορα τα λάθη σας και ποια συγχωρείτε ευκολότερα στους άλλους;
Εκ των υστέρων ναι, χωρίς να μη στενοχωριέμαι για ότι πιθανόν να δημιούργησα πρόβλημα στον εαυτό μου ή σε κάποιον άλλο. Ναι, συγχωρώ για μικρές προδοσίες, αλλά δεν είμαι σίγουρη για το πόσο επί της ουσίας το κάνω για κάτι πολύ σοβαρό. Είναι ένα ζήτημα σε διαρκή διερεύνηση…
10. Αν για την καριέρα σας έπρεπε να απομακρυνθείτε σημαντικό διάστημα από την οικογένεια σας, θα το κάνατε;
Δεν αντιμετωπίζω τέτοιο δίλημμα πλέον, τα παιδιά μου είναι μεγάλοι άντρες, έχουμε μεταξύ μας μεγάλη αγάπη και αλληλοκατανόηση, οπότε ναι, αν χρειαζόταν για οποιοδήποτε αιτία ακόμη και για λόγους αναψυχής θα το έκανα.
11. Χρειάζεται περισσότερος ρομαντισμός ή ρεαλισμός στις ζωές μας;
Έχω την αίσθηση ότι αυτό εξαρτάται από την ψυχοσύνθεση του ατόμου. Κάποιοι θέλουν να αγνοούν τη σκοτεινιά των καιρών που ζούμε, την απώλεια όλων σχεδόν των βεβαιοτήτων μας και ζουν με ευχολόγια και επίπλαστη αισιοδοξία. Βέβαια ο άνθρωπος δεν χάνει ολότελα την ελπίδα , ακόμη κι όταν είναι παράλογη, για ένα καλύτερο αύριο.΄Ομως όπως και να έχει, ζούμε όλοι χωρίς ρομαντισμό, δεν είναι της μόδας! ΄Ισως χρειάζεται να τον επανεφεύρουμε, η ζωή έχει γίνει πολύ κυνική.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
“Με το χέρι στο στήθος” είναι το τέταρτο μυθιστόρημα της Τζένης Μανάκη, το δεύτερο από τις εκδόσεις Ωκεανίδα, μετά το “Για την Ελίζα” που εκδόθηκε τον Μάϊο του 2019.
Προηγήθηκαν τα μυθιστορήματα: “ Μικρές και Μεγάλες Προδοσίες” και “ Η σκιά της αμφιβολίας”.
Η Τζένη Μανάκη είναι τακτική συνεργάτιδα του λογοτεχνικού περιοδικού Fractal στο οποίο έχουν δημοσιευθεί πολλά διηγήματά της, βιβλιοκριτικές, κριτικές θεάτρου και Τέχνης.
Βιβλιοκριτικές της έχουν επίσης φιλοξενηθεί στα περιοδικά Diastixo.gr, Staxtes.gr, ThinkFree magazine, Ψυχογραφήματα.
Η Τζένη Μανάκη είναι συντονίστρια της Λέσχης Ανάγνωσης του Συνδέσμου Επιστημόνων Γυναικών Θεσσαλονίκης.