Η συγγραφέας Νανά Σκαρτσίλα μιλά στον Κωνσταντίνο Μανίκα, με αφορμή την κυκλοφορία του νέου της μυθιστορήματος “Οι ρίζες του μανδραγόρα”.
Κυκλοφόρησε το νέο μυθιστόρημά σας «Οι ρίζες του μανδραγόρα» από τις Εκδόσεις 24γράμματα. Πώς θα το περιγράφατε συνοπτικά;
Σ’ αυτό το βιβλίο καταγράφεται η ακροβασία μιας γυναίκας συγγραφέως μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας. Είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς αν εξιστορεί υπαρκτά ή φανταστικά γεγονότα. Μόνο τα ιστορικά γεγονότα ξέρει πως είναι πραγματικά. Περιέχει όλα εκείνα τα στοιχεία όπου ενοποιούνται το πραγματικό με το μυθοπλαστικό, συνδέονται καταστάσεις, προχωρώντας πέρα από το δεδομένο και το χειροπιαστό, παρουσιάζοντας μια ιστορία που προκαλεί έκπληξη. Μια ιστορία βασισμένη κατά ένα μεγάλο μέρος σε αληθινούς χαρακτήρες και γεγονότα.
Σκιαγραφήστε μας τους κεντρικούς ήρωες. Ποιοι είναι οι στόχοι και τα κίνητρά τους;
Οι ήρωες στοιχειοθετούν τη μορφολογία μεταβατικών εποχών, με στοιχεία παραβατικότητας και παραδοξότητας. Προσπαθούν να επουλώσουν τις πληγές του παρελθόντος και να λυτρωθούν από όσα τους τυλίγουν ασφυκτικά σαν ιστός αράχνης. Δημιουργούν τον περίγυρο διαφορετικών κοινωνιών μέσα στον χώρο και στον χρόνο, αναζητώντας την ταυτότητά τους και τον τρόπο να ελαφρύνουν τα βάρη που τα κληρονόμησαν από τη γέννησή τους.
Τι πιστεύετε ότι θα αποκομίσει ως απόσταγμα ο αναγνώστης;
Το βιβλίο καταπιάνεται με μια πολύπλευρη ιστορία που τα ιστορικά στοιχεία εμφανίζονται ως μαρτυρίες, οι οποίες αποτυπώνουν παραστατικά την καθημερινότητα και τους προβληματισμούς ολόκληρου του ελληνικού λαού που μόλις είχε βγει από τους Βαλκανικούς πολέμους. Ασχολείται και με άλλα σοβαρά θέματα που απασχολούσαν την κοινωνία τότε, όπως το Γλωσσικό ζήτημα, οι σουφραζέτες και οι αγώνες τους για τη χειραφέτηση των γυναικών. Η επικρατούσα άποψη για τα επαγγέλματα που ταιριάζουν στη γυναικεία φύση ήταν της νοικοκυράς και της εταίρας, άποψη που υποστήριζε και ο Εμμανουήλ Ροΐδης.
Η μεταφυσική διάσταση τι ρόλο παίζει στην εξέλιξη της ιστορίας;
Σύμφωνα με μια παλιά βουδιστική ρήση, άσχετα αν είναι αλήθεια ή όχι, όταν συναντήσεις την αδελφή ψυχή σου, αυτό που έγινε μπορεί να εξελισσόταν για πεντακόσια χρόνια. Η ηρωίδα ορμώμενη από λαχτάρα για απαντήσεις θα ταξιδέψει στην Ευρώπη και θα στήσει μια καινούρια ζωή εκεί. Όταν όλα γκρεμίζονται θα βρει την αδελφή ψυχή της σε άλλο χώρο και χρόνο.
Ποιο ήταν το ερέθισμα για να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;
Ήθελα από το δημοτικό που διάβαζα τους μύθους του Αισώπου να γίνω συγγραφέας. Ξεκίνησα να γράφω πολύ πριν εκδοθεί το πρώτο μου βιβλίο. Έγραφα μόνο για την απόλαυση και την ελάφρυνση από το όποιο προσωπικό φορτίο. Πολύ αργότερα όταν βρήκα τον εκδότη που εμπιστεύτηκα και με εμπιστεύτηκε εξέδωσα το πρώτο μου βιβλίο.
Ποιον ορισμό θα δίνατε στην έννοια της λογοτεχνίας;
Η λογοτεχνία είναι μια μορφή επικοινωνίας. Οι πιο σημαντικοί παράγοντες αυτής της ιδιόμορφης επικοινωνίας είναι ο συγγραφέας, το κείμενο και ο αναγνώστης. Η λογοτεχνία συνδέεται με την αισθητική λειτουργία και την απόλαυση. Είναι ένα είδος γραφής που εκτιμάται ιδιαίτερα.
Γιατί οι Έλληνες διαβάζουν λογοτεχνία λιγότερο από τον μέσο ευρωπαίο;
Η έλλειψη χρόνου είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο δεν διαβάζουν βιβλία οι περισσότεροι. Οι Έλληνες δουλεύουν περισσότερο από κάθε άλλον ευρωπαίο, σύμφωνα με στοιχεία από το πανεπιστήμιο του Γκρόνιγκεν μετά από σχετική έρευνα και με δεδομένα από τη Eurostat. Πιστεύω πως κατά το μεγαλύτερο ποσοστό διαβάζουμε πιο πολύ το καλοκαίρι, κατά την περίοδο των διακοπών.
Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στην ψηφιακή εποχή μας;
Το βιβλίο αποτελεί διαχρονική αξία. Σε οποιαδήποτε μορφή θα κρατήσει σταθερά τις αξίες του. Οι άνθρωποι συνεχίζουν να διαβάζουν. Άντρες κυρίως νεαρής ηλικίας διαβάζουν ebook.
Ένας μήνας «καραντίνα». Ποια είναι τα πέντε βιβλία που θα θέλατε μαζί σας;
Αφού πρέπει να διαλέξω, πράγμα δύσκολο, θα πω: «Αιολική γη» του Ηλία Βενέζη, «Η ζωή εν τάφω» του Στρατή Μυριβήλη, «Το βαρέλι του Αμοντιλάδο» του Έντγαρ Άλαν Πόε, «Στον δρόμο» του Τζακ Κέρουακ, «Η καλή τρομοκράτισσα» της Ντόρις Λέσινγκ.
Πιστεύετε στη μοίρα ή στην τύχη;
Θα απαντήσω με το μότο της Ιουλίας, της κεντρικής ηρωίδας του βιβλίου: Όχι, δεν πίστευε ότι όλα στη ζωή καθορίζονται από τη μοίρα. Τη συνάρπαζε η σκέψη ότι μπορούσε οποιαδήποτε στιγμή να πάρει νέες αποφάσεις, να κάνει επιλογές και να αφήσει πίσω όσα την πλήγωναν. Να δημιουργήσει τις καινούριες συνθήκες της ζωής της. Εγώ θα προσθέσω ότι ο μόνος καπετάνιος του σκάφους μας είναι ο εαυτός μας, αλλά αν υπάρξει ευνοϊκός άνεμος να μας σπρώξει, τότε μιλάμε για καλή τύχη.
Χρειαζόμαστε περισσότερο ρομαντισμό ή ρεαλισμό στις ζωές μας;
Είναι καλό να ανακουφιζόμαστε για λίγο από την ταλαιπωρία της καθημερινότητας. Να ξεκουράζουμε το μυαλό μας, να γλυκαίνουμε την ψυχή μας. Αυτό μας προσφέρει ο ρομαντισμός. Σε ίσες δόσεις ρομαντισμός-ρεαλισμός. Έτσι είμαστε πιο δυνατοί να αντιμετωπίζουμε τις όποιες αντίξοες καταστάσεις.